Ertem Eğilmez, geniş izleyici kitlesinin beğenisini kazanan, Türkan Şoray, Selda Alkor, Fatma Girik ve Hülya Koçyiğit üzere star oyunculara yer verdiği tanınan aşk sinemalarını yönetti. Ömrü boyunca 44 sinema yöneten Eğilmez, 5 senaryo kaleme aldı, 97 sinemanın yapımcılığını üstlendi
Sinemaya 1960’lı yıllarda başlayan üretimci, direktör ve senarist Ertem Eğilmez’in vefatının üzerinden 33 yıl geçti.
Yaptığı sinemalarla Türk toplumunun sosyokültürel ve ekonomik değişimine ışık tutan Eğilmez, Türk sinemasının klasiklerinden “Hababam Sınıfı”, “Süt Kardeşler” ve “Canım Kardeşim”in de ortalarında bulunduğu çok sayıda yapıtı arkasında miras bıraktı.
Ertem Eğilmez, hekim olan babasının misyonu nedeniyle bulundukları Trabzon’da 18 Şubat 1929’da dünyaya geldi.
İlk ve orta tahsilini Konya’da tamamlayan Eğilmez, 1944’te İstanbul’a gelerek tıp fakültesine başladı. Bir müddet sonra doktorluk mesleğinin kendisine nazaran olmadığını fark eden usta senarist, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne kayıt oldu.
Eğilmez, Kadıköy’de “Doğruluk Bakkaliyesi” isimli bir bakkal açtı, kısa mühlet sonra iflas etti. 1953’te askere giden usta isim, vatani misyonunun akabinde bir müddet daha ticaretle uğraştı.
Daha sonra Arif Bolat kitabevinde çalışan Eğilmez, Refik Erduran ile 1954’te Çağlayan Yayınevi’ni kurdu, birebir yıl Erduran ve Haldun Sel ile o periyot 30 bin adet satışa ulaşan “Tef” isimli mizah mecmuasını çıkardı. Eğilmez’in Çağlayan Yayınevi bünyesinde çıkardığı cep kitapları da okur tarafından ağır ilgi gördü.
Sinemaya 1961’de başladı
Sinemaya 1961’de “Efe” isimli şirketi kurarak adım atan Eğilmez, birebir yıl başrolünü Münir Özkul’un oynadığı “Yaman Gazeteci” sinemasıyla yapımcılığa başladı. Lakin sinema bir muvaffakiyet yakalayamadı.
Usta sinemacı, Halit Refiğ ve Atıf Yılmaz’ın yönettiği üç sinemanın daha yapımcılığını üstlendi. Bu sinemaların senaristliğini üstlenen Sadık Şendil ile sonraki yıllarda Dilek Sinema bünyesinde başarılı işlere imza attı.
Ertem Eğilmez, 1964’te Nahit Ataman ile “Arzu Film”i kurdu. Tıpkı yıl Fatma Girik, Öztürk Serengil ve Vahi Öz’ün rol aldığı “Fatoş’un Fendi Tayfur’u Yendi” sinemasıyla direktörlük serüvenine başladı.
Birçok güldürü sinemasında direktör koltuğuna oturan Eğilmez, 1965’te “Senede Bir Gün”, 1968’de “Nilgün” ve “İngiliz Kemal”, 1970’te ise “Küçük Hanımefendi” isimli romanları sinemaya uyarladı.
Geniş izleyici kitlesinin beğenisini kazanan, Türkan Şoray, Selda Alkor, Fatma Girik ve Hülya Koçyiğit üzere star oyuncuların yer aldığı tanınan aşk sinemalarını yöneten Eğilmez, 1966’da çektiği “Bir Millet Uyanıyor” sinemasıyla, “1967 Antalya Altın Portakal Sinema Festivali”nde “En Düzgün Tarihi Film” mükafatına paha görüldü.
Yönetmen ve senarist Eğilmez, çoklukla Münir Özkul, Adile Naşit, Kemal Sunal, İlyas Salman, Halit Akçatepe, Zeki Alasya, Metin Akpınar, Şener Şen ve Ayşen Gruda’dan oluşan birebir oyuncu takımına sinemalarında yer verdi.
“Arzu Sinema güldürüleri” olarak anılan sinemalarda vakit zaman toplumsal eleştiriyi kullanarak dikkati çeken Eğilmez, 1973’te imza attığı “Canım Kardeşim” sinemasıyla Türk sinemasında yapmacıklıktan uzak sinemacılık anlayışını, iç yakan bir hikayeyle beyaz perdeye aktardı.
Meslek hayatı boyunca 44 sinema yönetti, 5 senaryo kaleme aldı
Eğilmez, 1975’te Rıfat Ilgaz’ın kaleme aldığı “Hababam Sınıfı” romanını sinemaya uyarladı. “Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı” sinemasının gördüğü büyük ilginin akabinde, 1976’da “Hababam Sınıfı Uyanıyor”, 1977’de “Hababam Sınıfı Tatilde”, 1981’de ise “Hababam Sınıfı Güle Güle” sinemasıyla “Hababam Sınıfı” isimli müzikal tiyatro oyununu izleyiciye sundu.
Yönetmen olarak Türk sinemasındaki değişimleri takip eden, bu değişimlere nazaran daima kendini yenileyen Eğilmez, 1980-1981 döneminde “Kanlı Nigar” isimli müzikli oyunu sahneledi.
Başarılı direktör bir mühlet uzak kaldığı sinemaya, 1984’te “Namuslu” sinemasıyla geri döndü. “Namuslu” ve “Banker Bilo” sinemalarında, Türkiye’nin temel problemlerini kendi mizah anlayışıyla ele alan usta isim, 1988’de yönettiği “Arabesk” sinemasıyla de gişede büyük bir muvaffakiyet elde etti.
Ertem Eğilmez, Antalya Altın Portakal Sinema Festivali’nde 1967’de “En Güzel Tarihi Sinema Ödülü”, 1970’te “En Güzel Direktör Ödülü”, 1972’de ise “En Uygun 2. Sinema Ödülü”nü kazandı.
Yaşamı boyunca 44 sinema yöneten, 5 senaryo kaleme alan ve 97 sinemanın yapımcılığını üstlenen Eğilmez, 21 Eylül 1989’da İstanbul’da 60 yaşındayken vefat etti.
Ertem Eğilmez’in yönettiği sinemalardan kimileri şöyle:
“Bir Millet Uyanıyor” (1966), “Yaşlı Gözler” (1967), “İngiliz Kemal” (1968), “Sevemez Kimse Seni” (1968), “Küçük Hanımefendi” (1970), “Kalbimin Efendisi” (1970), “Senede Bir Gün” (1971), “Son Hıçkırık” (1971), “Beyoğlu Güzeli” (1971), “Sev Kardeşim” (1972), “Tatlı Dillim” (1972), “Oh Olsun” (1973), Yalancı Yarim (1973), “Köyden İndim Şehire” (1974), “Salak Milyoner” (1974), “Mavi Boncuk” (1974), “Süt Kardeşler” (1976), “Şabanoğlu Şaban” (1977), “Gülen Gözler” (1977), “Erkek Hoşu Sefil Bilo” (1979), “Banker Bilo” (1980), “Namuslu” (1984), “Aşık Oldum” (1985), “Arabesk” (1988)
Yazdığı Senaryolar:
“Ölmeyen Aşk” (1966), “Boş Çerçeve” (1969), “Mavi Boncuk” (1974), “Salako” (1974), “Milyarder” (1986)
Yönetmen Yavuz Turgul, 2019’da verdiği bir röportajda Ertem Eğilmez’in sinemasına dair şu değerlendirmede bulunmuştu:
“Ertem abi önemli entelektüel bir adamdı. İktisat fakültesini bitirmiş, canavar üzere bir adam. Ancak o da suyun dışına çıkamıyor. Bir defa çıkmaya kalktı ‘Canım Kardeşim’ sineması ile ve o sinema onu neredeyse batırıyordu. Artık bu sistem içerisinde bu türlü sorumlulukları alan bir beşere, ‘Abi dur, şöyle sinema yapalım.’ diyemezsiniz. İşte bu hengame içerisinde, kendisine nazaran bu türlü bir mantıkla çalışan sinemanın içerisinde, kendi bedelli sinemalarını yapmanın yolunun oyuncudan değil, star sistemi içerisinde değil, senaryodan geldiğini bulan insandır Ertem Eğilmez. O vakit güzel senaryo nedir? Seyircinin beğenisini ve ilgisini kazanacak lakin yaptığımız vakit bizleri de memnun edecek işler olmalıydı. Zira kendisi de o denli, çok duygusal bir insandı. Bazen anlattığı şeyleri o kadar hisli anlatırdı ki onunla birlikte ağlardınız. İşte bu periyotla birlikte, yani senaryoyu artık kutsal bir kitaba dönüştürme devrinde, bunu etrafındaki insanlara azami derecede anlatıp, buna katılan şahısların bir ortaya geldiği kümenin ismini ne koyarsınız koyun artık.” (AA)