Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhur İttifakı’nın adayının kendisi olduğunu dün birinci sefer İzmir’de resmen ilan etti. Erdoğan, CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na seslenerek, “Cesaretin varsa, yüreğin yetiyorsa bugünden tezi yok, adaylığını ya da adayını açıkla” dedi. Gözlerin çevrildiği muhalefet cephesinde, Erdoğan’ın adaylık açıklamasına birinci reaksiyon, “Sandığı çabucak getir, adayımızı açıklayalım” oldu.
AKP’de adaylık açıklaması “malumun ilanı” olarak görülüyor ve “muhalefeti sıkıştırmaya dönük güzel bir hamle” yorumu yapılıyor. Muhalefet kulislerinde ise Erdoğan’ın kurallarını koyduğu bir oyunun aktörü olunmayacağı vurgulanıyor.
MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin uzun mühlet evvel Cumhur İttifakı adayı olarak ilan ettiği Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, birinci sefer ismini anarak cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olduğunu açıkladı. Sık sık adaylığını açıklaması için davet yaptığı CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na bu kere, “Şimdi buradan, milletvekili seçildiğin İzmir’den tıpkı davetimi bir sefer daha yapıyorum. Adaylık problemini daha fazla geçiştiremezsin. Seçim tarihi muhakkak olsun diyorsun. İşte söylüyorum, seçim önümüzdeki yıl Haziran ayının ortasında yapılacak…Cumhur İttifakı’nın adayı aşikâr olsun diyorsun. İşte söylüyorum. Cumhur İttifakı’nın adayı Tayyip Erdoğan” kelamlarıyla davetini yineledi.
CHP: Erdoğan, Kılıçdaroğlu’nun adaylığını istemiyor
Bu açıklamanın çabucak akabinde Meclis kulisleri de hareketlendi.
CHP kulislerinde gündem, Erdoğan’ın adaylık açıklamasıydı. Kalabalık bir küme CHP milletvekili ile yaptığımız sohbette birinci reaksiyonlar, “Cesareti varsa çabucak sandığı getirsin” oldu. CHP önderinin de davete, bu karşılığı vereceği varsayımları lisana getirilirken “Genel Başkan’ın diyeceği, azıcık hamasetin varsa, çık A Haber’e karşılıklı tartışalım. O denli ben adayım sen de ol’ demekle kaçamazsın” karşılığını vermesini önerenler de oldu.
Bir CHP milletvekili, “Aslında Erdoğan, Kılıçdaroğlu’nun adaylığını istemiyor. Onu zayıfmış üzere göstererek 6’lı masanın başını karıştırmak istiyor, sabote etmek istiyor. Zira 6’lı masa toplanıyor, gündem oluyor. Masanın varlığı bile kendisini rahatsız ediyor” görüşünü lisana getirdi.
Bir öbür milletvekili ise “Endişe edecek bir şey yok, seçimi biz alıyoruz. Genel Lider olsun olmasın, Erdoğan’ın karşısına kim aday olursa kazacak” dedi, Erdoğan’ın oylarının 2018’den bu yana düştüğü savunuldu.
Referandumun mühürsüz oylarla kazanıldığını savunan CHP’liler, 2019 lokal seçimlerindeki düşüşün son ekonomik krizle daha da hızlandığı görüşünde.
Bu görüşü bir öteki milletvekili, Ali Babacan ile Ahmet Davutoğlu’nun AKP’den kopup farklı parti kurması nedeniyle siyasi dengelerin değiştiği ve “Geçmişte devlet çalındı, fakat vatandaşın umurunda olmadı, bize ‘Siz çalmayacak mısınız, hiç olmazsa onlar doydu’ diye reaksiyon gösterenlerin artık cebinden çalındı” kelamlarıyla destekledi.
Erdoğan’ın son cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 52 ile kazandığına işaret eden CHP’liler, önümüzdeki seçimde ise bu oyların yüzde 40’ı bile bulamayacağı görüşünde.
’30 Ağustos ya da 29 Ekim’de açıklansın’ önerisi
CHP’de genel görüş, “6’lı masanın adayını seçim sürecine girildiğinde yahut kendince en uygun gördüğü yer ve zamanda” açıklanacağı istikametinde.
Erdoğan’ın Kılıçdaroğlu’nun seçim etrafında adaylık ilanı çok önemsenmedi fakat muhalefetin “30 Ağustos ya da 29 Ekim” üzere sembolik tarihlerde açıklamasının “şık olacağı” yorumları yapıldı.
Seçimlerin vaktinde yapılması halinde adayın erken ilan edilmesinin, ülkenin bütün meselelerinin bir kenara bırakılıp “aday yıpratma” stratejisine dönüşebileceği yorumları da yapıldı. Lakin, “Erdoğan’ın bir kış daha dayanamayacağını” düşünen birtakım milletvekilleri, “Ağustos sonundan itibaren elektrik, doğalgaz artırımları arka geriye gelecek. O vakit halk, iktidarı mı dinleyecek, muhalefeti mi dinleyecek. Muhalefetin adayını açıklaması ve toplumun da bu süreçte sindirmesi daha hakikat olur” görüşünü lisana getirdi.
CHP’lilere nazaran, “Seçmen artık değişime hazır, kim aday olursa olsun, muhalefetin adayı kazanacak. Bu nedenle de Kılıçdaroğlu, Erdoğan karşısında zorlanmadan kazanacak”.
İYİ Parti: Aday değil, sistem seçimi olacak
İYİ Partililer de muhalefetin adayını, kendi takvimine nazaran belirleyeceğini tabir ediyor. 6’lı masada aday isminin hiç konuşulmadığına ve seçim takvimi ilan edilene kadar da bu istikamette bir kararlılık olduğuna dikkat çekilirken, Erdoğan’ın atılımı, “Seçimde oyunun kurallarını da kendisinin koymak istemesi” olarak yorumlanıyor:
“Erdoğan bize ‘Sahama gel, hakemi, teknik yöneticisi ben belirleyeceğim, seyirci benden olacak, gel maç yapalım’ diyor. Millet İttifakı bu oyuna gelmez”.
İYİ Parti, önümüzdeki seçimi “adaylar” üzerinden tartışmayı yanlışsız bulmuyor. Aslında seçimin “hangi adayın kazanacağı, kaybedeceği” oylaması değil, bir “sistem oylaması” olacağı düşünülüyor. UYGUN Parti’ye nazaran Türkiye bir manada, 20 yıllık statükonun devamı ile “demokrasiyi daha ileriye taşıma” vaadini ortaya koyan “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçişi” oylayacağı söz ediliyor.
İYİ Partili bir yönetici, Erdoğan’ın “Adayım” demesinin kendileri için “sevindirici” olduğunu belirtirken nedenini şöyle açıkladı:
“Tam da sistem üzerinden milletin irade ortaya koyma imkanı var. Zira diğer bir adayla daha farklı argümanlar devreye girerdi. Tartışmalar daha farklı bir yere giderdi, adeta onlar bu değişimi sunuyor havasına girerdi. Erdoğan’ın adaylığı sürpriz değildir. Otoriter rejimlerde bu böyledir esasen. O nedenle Türkiye, otoriter rejime devam etmeyi mi, yoksa güçlü bir demokratik hukuk devletine geçmeyi mi seçecek buna karar verecek. Türkiye’de değişim isteği kazanacak.”
Ekonomik göstergelere dikkat çeken tıpkı parti yöneticisi, Erdoğan’ın İzmir’de adaylığını açıklamasının bir manası olmadığını belirtirken “Merkez Bankası’nda kaybettiğini adaylıkta kazanamaz” yorumu yaptı.
- CHP’de Kılıçdaroğlu kulisleri: Parti rozetini çıkaracak, yetkilerini paylaşacak
- 6 muhalefet önderinden 10 unsurluk Temel Prensipler ve Gayeler Bildirgesi
- Yavaş ve İmamoğlu’nun ‘Cumhurbaşkanı adayı değiliz’ açıklamaları ne manaya geliyor?
İYİ Partililer, iktidarın kanadında seslendirilen “Akşener adaylık denkleminden çıkmadı” görüşüne ise katılmıyor. Akşener’in “aktif siyaset” anlayışını benimsediği ve bu nedenle “icra makamında” olmak istediği belirtilerek cumhurbaşkanı adaylığının gündemde olmadığı belirtiliyor. Başbakanlık savı da, “henüz köşeye çekilme niyetinin olmadığı mesajı” olarak yorumlanıyor.
AKP: Malumun ilanı
Meclis’te görüştüğümüz AKP milletvekilleri için Erdoğan’ın adaylık açıklaması sürpriz değildi. Bilakis, birçok milletvekiline nazaran “malumun ilanı”ydı.
“Zaten bizim bilmediğimiz bir şey değildi. Aksini düşünmek zati abesti” yorumları da çabucak beraberinde geldi.
Erdoğan’ın son atağının CHP önderi ve bilhassa 6’lı masayı bir manada “köşeye sıkıştırmak” için yapıldığını düşünen AKP milletvekillerine nazaran, muhalefetin “Erdoğan aday olmayacak” tezi de çökertilmiş oldu. Erdoğan’ı tanımayanların lakin bu türlü bir tezi ortaya atabileceği savunularak “Cumhurbaşkanımız inanç insanı. Kendisi inandığı mevzuda sonuna kadar çalışır, ‘Allah verirse verir’ diye bakar” görüşü lisana getiriliyor.
AKP’de 2017’deki başkanlık sistemine ait anayasa değişikliği referandumu öncesinde sistem değişikliğine takviyenin yüzde 35’lerde olduğuna dikkat çekiliyor, bu inançla hem referandumun hem de sonrasında 2018’de cumhurbaşkanlığı seçiminin kazanıldığı hatırlatılıyor.
‘Kılıçdaroğlu’nun adaylığı işimize gelir ancak Akşener hala denklemde’
AKP idaresi, Erdoğan’ın en rahat Kılıçdaroğlu’nun adaylığı halinde seçimi kazanacağını düşünüyor. Aslında Kılıçdaroğlu’na dönük şahsen davet yapması da bunun işareti olarak görülüyor.
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş’ın da dezavantajları sayılırken, muhalefetin bir manada “solu gösterip, sağdan vurabileceği” mümkünlük dahilinde görülüyor. Ayrıyeten GÜZEL Parti Genel Lideri Meral Akşener’in adaylık denkleminden çıkmadığı savunuluyor.
Ancak en son noktada AKP’de, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını kazanacağından kuşku edilmiyor. Parlamento seçimini kazanmak için 2019 seçimlerinde yapılan yanılgıların tekrarlanmaması, parlamentoda çoğunluğu sağlamak için de artık “aday tercihinin hakikat yapılması, vatandaşın söylediğiyle ile iktidar siyasetleri örtüştürecek adımların atılması, ceketimi koysam kazanır” mantığından vazgeçilmesi gerektiği söz ediliyor.
AKP’de bir erken seçimin artık gündemde olmadığı net olarak tabir edilirken, Ramazan ayı ve bayram takvimi de dikkate alınarak 2023’te Mayıs ayı sonu yahut Haziran’ın birinci haftaları muhtemel seçim tarihi olarak konuşuluyor.