Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Astana Doruğu ve ikili görüşmeler için gittiği İran ziyaretini tamamladı. Erdoğan dönüş yolunda uçakta, Ülke TV İstihbarat Şefi ve programcısı Mustafa Yıldız’ın da ortalarında bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Özellikle de dış siyasetteki son gelişmeleri yorumlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye’ye yapılacak muhtemel operasyon, Rusya ve İran’ın harekata bakış açısı, Rusya-Ukrayna savaşı, ABD Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen F-16 kaideleri, Azerbaycan’ın Zengezur Koridoru konusundaki beklentisi, İsveç ve Finlandiya dahil Avrupa ile Amerika’nın teröre verdiği takviye ve İstanbul’da yapılan tahıl koridoru görüşmesine ait konuştu.
“SURİYE KONUSUNDA HERKES ÇABUCAK HEMEN TIPKI NOKTADA”
SORU: Türkiye’nin Suriye’deki tasalarına dair konumuna İran’ı mı yoksa Rusya’yı mı daha yakın buldunuz? Bu ortada Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaştan sonra Rusya’nın Suriye konusundaki siyasetinde, durumunda bir değişiklik olduğu istikametinde bir kanaatiniz oldu mu görüşmelerde?
CEVAP: Astana süreciyle alakalı olarak İran ve Rusya ile başladığımız nokta ne ise ben bugün de Sayın Putin’i tıpkı noktada gördüm, tıpkı değerlendirmeleri yapıyor gördüm. İran tarafında alışılmış daha evvel Hasan Manevî vardı, artık ise İbrahim Reisi var. İster istemez kimi değişiklikler oluyor desek de İran üzere bir devlet, bu tıp kanılarını o denli kısa vadede değiştirmez. Birebir formda Rusya’da esasen Putin işin başındaydı, tekrar işin başında. Bizde de birebir halde, Erdoğan Türkiye Cumhuriyeti’nin başındaydı, yeniden başında. Üçlü Tepe sonrası ortak basın toplantısında da görmüşsünüzdür, üçümüzün de niyetleri herhalde tıpkı değildi. Farklı kanılar ortaya koyduğumuz çok açık net ortadaydı. Birtakım yerlerde farklılıklar olsa bile terörle çaba konusunda bir sefer bir birliktelik var. Terörle ilgili mevzuda da PKK/PYD/YPG terör örgütlerine karşı ister istemez birleşiyoruz. Kaldı ki aslında bu rejime de en çok ziyanı veren sorun. Şu anda terör örgütü, Fırat’ın doğusunda bilhassa petrol kuyularını emiyor, sömürüyor; ondan sonra rejime de satıyor. Bu türlü bir durum var.
Şimdi baktığımızda, Amerika evvelki liderler periyodu de dahil buradaki terör örgütlerine önemli manada binlerce TIR silah, mühimmat, araç gereç taşıdı. Bu hala devam ediyor. Hatta koalisyon güçleri de yeniden tıpkı biçimde bu takviyelerini sürdürüyorlar. Yaptığımız görüşmelerde Sayın Biden’a da söyledik. Dedik ki “Bakın, bu denli TIR’ları buraya siz gönderiyorsunuz. Buradaki bütün terör örgütlerine bu dayanakları siz veriyorsunuz. Ondan sonra da terörle gayrette beraberiz, NATO’da beraberiz diyorsunuz.” Nasıl beraberiz? Bunları daima işlemek durumundayız.
“ZANNEDİYORUZ Kİ PUTİN VE REİSİ DE BİZİM ÜZERE DÜŞÜNÜYOR”
SORU: Terör varlığına dikkat çektiniz. Suriye’nin kuzeyine yönelik de bir operasyon beklentisi var bir müddettir. Operasyona ait son durum nedir? Bugün iki başkanla de görüştünüz. Onların tavırları sanki bugün masaya geldi mi? Bir de çok uzun bir müddet sonra o bölgedeki teröristlerin bulunduğu noktada rejimin bayrağının asıldığını gördük. Bunu nasıl değerlendirirsiniz?
CEVAP: Yeni bir harekât konusu ulusal güvenlik kaygılarımız giderilmediği sürece gündemimizde yer almaya devam edecek. Başka taraftan bakıyorsunuz Amerika’nın oradaki elemanları terör örgütü mensuplarına eğitim yaptırıyor. Bu eğitim esnasında rejimin bayrağını da orada bunlar dalgalandırıyorlar. Niye? Güya aldatacak ya. Aldatabilirse. Yaptıkları iş, orada Türk askerine karşı bir terörist harekete girmek. Burada da kalkıp rejimin bayrağını orada dalgalandırmakla sanki Türk ordusunu aldatır mıyız diye düşünüyorlar. Bunu yemezler. Şu anda alışılmış gerek Fırat’ın doğusu gerek İdlib gerek Afrin, bütün buralardaki gelişmelerde biz hassasiyetimizi sürdürüyoruz. Başından itibaren de konuştuğumuz şey şu; huduttan 30 kilometre güneye kadar, buralardaki terör örgütleriyle uğraşımızda Rusya’nın da İran’ın da bizim yanımızda olmasını istiyoruz. Burada bize gerekli dayanağı vermelidirler. Bunu burada gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Reisi’ye de tekrar söz ettik. Her ikisi de zati yaptıkları açıklamalarda bu mevzulara vurgu yaptılar. O denli zannediyorum ki PKK/YPG/PYD mevzularında farklı düşünmüyoruz. Lakin bundan sonra da tekrar bunu işlemeye devam etmemiz lazım.
“AMERİKA FIRAT’IN DOĞUSUNDAN ÇIKMALI, BEKLENTİMİZ BUDUR”
SORU: Suriye’de beşinci harekât an problemiyken gerçekleştirdiğiniz Üçlü Tepede PKK’ya karşı yapılacak operasyon İran ve Rusya ortasında nasıl yankı buldu? Saha yansıması nasıl olacak? Ayrıyeten alanda teröristleri destekleyen, besleyen bir Amerika Birleşik Devletleri faktörü biliyoruz. Ayrıyeten bu iki ülke de Washington idaresiyle sıkıntılı münasebetlere sahip. Burada Moskova ve Tahran’ın tavır değişikliği gözlenir mi? Amerika Birleşik Devletleri ile Tahran ve Moskova’nın sıkıntılı bağlantıları varken bunun Suriye’deki operasyona yansıması bu tepe sonrası nasıl gerçekleşecek? Rastgele bir değişiklik yaşanır mı sizce?
CEVAP: Artık burada rastgele bir değişikliğin olup olmadığı hesabına girecek olursak o vakit esasen Astana sürecinin hiçbir manası kalmaz. Astana süreci niye var? Suriye’nin toprak bütünlüğü noktasında Türkiye’nin rastgele bir kederi yok. Biz bu türlü bir tasarrufun içerisinde değiliz. Lakin bizim burada sondan 30 kilometre alan için belirttiğimiz bir konu var. Zira buralardan bizim sonlarımıza daima taarruzlar oluyor. Bizim burada askerlerimiz şehit oldu, insanlarımız öldürüldü. Yalnızca Türk vatandaşı olarak değil, İdlib’de ve başka bölgelerde sivil beşerler öldürüldü. Bütün bunları bizim dünyayla paylaşmamız, bunları anlatmamız lazım. Amerika şu anda bir kere Fırat’ın doğusunu terk etmek durumunda. Astana sürecinden çıkan tespit bu. Diyorlar ki, Fırat’ın doğusundan Amerika askerini çeksin. Artık buradan çıkacak bir sonuç Türkiye’nin de beklentisidir. Zira oradaki terör örgütlerini besleyen Amerika. Amerika terör örgütlerini beslediğine nazaran, biz de bu terör örgütleriyle gayret ettiğimize nazaran, oradan çekildiği anda yahut bu terör örgütlerini beslemediği takdirde bizim işimiz kolaylaşacaktır.
“BİDEN’LA GÖRÜŞTÜĞÜMÜZDE BİZE YUNANİSTAN KAİDESİ KOYMAMIŞTI”
SORU: Satılacak olan F-16 uçaklarının, Yunanistan kaidesine bağlanması istikametinde bir karar çıktı. An prestijiyle gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
CEVAP: Biz tabi Sayın Biden ile bu bahisleri görüştüğümüzde Biden, bize bu türlü bir Yunanistan kaidesi filan koymadı. Tam bilakis, uzunca yaptığımız görüşmede NATO üyesi ülkeler olarak herhalde birbirimizin hukukunu korumalıyız diye konuştuk. Kendisi de F-16’lar konusunda “Ben elimden gelen bütün uğraşı göstereceğim” dedi. Maalesef şu anda Temsilciler Meclisi’nde az da olsa bu işe muhalefet edenler var. Mevcut gelişmelere baktığımızda aslında bu türlü bir şart problemi bana nazaran bizi bağlayıcı bir şart değil. Kâfi ki onlar F-16’larla ilgili bizim teklifimize evet desinler, bize sıfır F-16’ları versinler. Esasen elimizdekilerin bakım tamirini biz şu anda yapabilecek güçteyiz. O mevzuda rastgele bir düşüncemiz yok. Lakin natürel ki yedek kesim noktasında birtakım taleplerimiz var. Bunları da yerine getirmeye karar verdiler. Bir de Amerika’da kasım ayında orta seçimler var. Onlar da değerli. Kasım orta seçimleri ne getirir ne götürür bunları da göreceğiz. Orada cumhuriyetçilerin Senato’da daha ağır basacağı, Temsilciler Meclisi’nde de tekrar tartısı ele geçireceği istikametinde bilgiler geliyor.
“PUTİN’İN ÇOK FARKLI TEKLİFLERİ OLDU”
SORU: Rusya Devlet Lideri Putin’le yaptığınız görüşmede Türkiye’nin Ukrayna savaşı konusunda arabuluculuk teşebbüsleri hangi çerçevede ele alındı? Bu hususta sizden bir talep, yeniden Moskova’nın bu bahiste Ankara’dan beklentileri artık bilhassa bu devirde ne tarafta?
CEVAP: Şu an prestijiyle Sayın Putin’in bizim uğraşlarımız noktasındaki bakışı olumlu. Bundan ötürü hatta şükranlarını bildiriyor. Bize çok çok farklı birtakım teklifleri oldu. Biz inşallah burada doğal gaz konusunda, Akkuyu probleminde ve başka bahislerde şu anda dayanışmamızı motamot sürdürüyoruz, sürdüreceğiz.
“BANA ALİYEV’İN SELAMINI GETİRDİ”
SORU: Ermenistan’la diplomatik açılım sürecine bağlı olarak Azerbaycan’ın bölgedeki taleplerine ait bilhassa Zengezur koridoru konusu var. Mayıs ayında bir muahede var. Bu mutabakatın yürürlüğe girmesini bekliyoruz ancak Rusya’nın takviyesi ve teşviki hangi seviyede? Rusya ile bu mevzuyu görüştünüz mü? Bu mevzuda Azerbaycan’ın talepleri sizce ne vakit somut karşılık bulacak?
CEVAP: Sayın Putin’in galiba evvelki gün Sayın İlham Aliyev’le görüşmesi oldu. Hatta bana “Size İlham Aliyev’in de selamını getiriyorum” dedi. Aliyev’le görüşmesinde “Erdoğan’la da görüşeceğim” deyince Aliyev’in “benim de selamlarımı iletin” dediğini aktardı. Oradaki gelişmelerle ilgili ben İlham Bey’le de daha yeni görüştüm. Yaptığımız görüşmede de İlham Beyefendi “Olumlu istikamette yürüyor” dedi. Biliyorsunuz Avrupa Birliği Kurulu Lideri Michel ve Paşinyan’la bir arada üçlü bir ortaya geldiler. O görüşme de yeniden İlham Bey’in sözüyle olumlu geçti. O görüşmeden sonra biz İlham Bey’le ayrıyeten bir daha görüşmüştük. Aldığım bilgilere nazaran istikamet üzere gidiliyor ve yakında da inşallah o bölgeyi kapsayacak havalimanın da açılışı yapılacak.
“BATI’NIN NEREDEYSE TAMAMI TERÖRÜN KULUÇKA YUVASI OLMUŞ”
SORU: İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konusunda kurallı bir durum olduğunu belirtmiştiniz. Dün, yine koşulları yerine getirmek için gerekli adımları atmamaları halinde sürecin dondurulacağını belirttiniz. Hangi durumlarda dondurma sürecinin gerçekleşmesi bekleniyor?
CEVAP: Biz Finlandiya’ya da İsveç’e de NATO Genel Sekreteri’nin de yer aldığı masada kurallarımızı çok açık net söyledik. Bilinmeyen, gizli rastgele bir şey yok. Kuralımız bu ülkelerin terör örgütlerinin faaliyet ve şovlarını sonlandırması, ellerindeki teröristleri iade etmesi. Biliyorsunuz PKK/PYD/YPG ve FETÖ’yü terör örgütü olarak burada kayıtlara girdik. Bunları vereceksiniz dedik. Parlamentolarına varıncaya kadar bu terör örgütünü bunlar besliyorlar. Adeta kuluçka yuvası üzere. Bu türlü bir durum var. Artık bunlar bize verdikleri kelamı yerine getirmedikleri takdirde bizim de bu işe olumlu bakmamız mümkün değil.
Diğer taraftan sağ olsun bizim muhalefet aslında elimizden bütün gereçleri çabucak kapıveriyor! Onlar dediler ki zati biz bu işe fırsat vermeyiz. Bir kere Yunanistan’ın yine NATO’ya girmesinin önünü siz açtınız. Adamlar çıkmıştı, siz tekrar soktunuz içeri. Bunları halkımıza, hele gele gençlerimize anlatmamız lazım.
Şu anda maalesef terör noktasında çabucak hemen İskandinav ülkelerinin tamamı bu işin kuluçkası. Norveç de bu türlü. Her ne kadar şu anda Sayın Genel Sekreter oralı olsa da fakat maalesef onlar da o denli. En ilerisi Almanya, orada da o denli. Fransa, Hollanda, İskandinav ülkeleri, İngiltere, İtalya o denli. Hepsinde durum bu. Batı’nın şu anda bu hususta konuşacak aslında ne mecali ne hakkı var.
“TAHIL KORİDORUNDA BU HAFTA MUTABAKATI İMZALAMAK İSTİYORUZ”
SORU: Ukrayna’da savaş devam ediyor. Sizin de diplomasi trafiğiniz devam ediyor. Evvel barış diplomasisiyle başlamıştı, artık besin konusuna yönelik diplomasi yürütüyorsunuz. Barış diplomasisinde tarafları İstanbul’da buluşturmuştunuz. Sizin öncülüğünüzde bir ortaya gelmişlerdi. Besin konusunda da sizin öncülüğünüzde İstanbul’da dörtlü tepe yapıldı. BM, Türkiye’nin rolünü çok destekliyor. Bir uzlaşıya da varıldığı açıklandı ancak imza etabının bu hafta olacağı söylenmişti. Bu mevzuda imzalar ne vakit atılacak, süreç ve sistem nasıl işleyecek. Türkiye’nin bu sistemdeki rolü ne olacak?
CEVAP: Şu anda bizim rolümüz, konut sahibiyiz. Konut sahibi sıfatıyla bir arabuluculuğumuz var. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihracı konusunda uzun müddettir ağır çalışma içerisindeyiz. Bu mevzuyu Sayın Putin ve Sayın Zelenski’yle müteaddit kezler görüştüm. Dışişleri ve Ulusal Savunma Bakanlıklarımız da kendi muhatapları nezdinde görüşmeler yürüttü. Sonuçta geçen hafta İstanbul’da yapılan teknik toplantıda BM planı çerçevesinde sürecin ana çizgileri üzerinde bir mutabakat oluştu. Artık bu hafta bu mutabakatı yazılı bir metne bağlamak istiyoruz. Önümüzdeki günlerde de planın uygulamaya başlamasını temenni ediyoruz. Süreç İstanbul’da kurulacak bir uyum merkezinden yürütülecek. Burada ülkemizin yanı sıra, Rusya, Ukrayna ve BM’den yetkililer bulunacak. İlgili tüm tarafların inancını haiz olan ülkemiz, kurumlararası bir yaklaşımla sürecin sağlıklı biçimde yürütülmesi için gerekli eşgüdümü yapacak. Global besin güvenliği bakımından kritik değer arz eden bu hassas süreci nihayete erdirmek için ağır uğraşlarımız devam ediyor.