Anketlerde muhalefetin muhtemel adayları Erdoğan’ın önünde görünüyor. Fakat şayet gelecek planı yapıyorsanız, hele hele bir işe para yatıracaksınız, tüm olasılıkları hesaba katmanız kural.
Dolar gelecek yıl ne olacak? Enflasyon gerileyecek mi, yükselecek mi? Merkez Bankası’nın düşük faiz siyaseti sürecek mi? Bu sorularının karşılıkları çok değerli. Mahfi Eğilmez evvelki günkü yazısında şöyle diyordu: “Günü gelip de faiz enflasyon seviyesine çıkarılmak zorunda kalınınca o rekorlara doymayan borsadaki pay kıymetleri ve gayrimenkul fiyatları bu defa çöküşlere doymaz hale gelecek.” Eğilmez haklı, Merkez Bankası düşük faiz siyasetinden vazgeçerse emlakta ve borsada bütün istikrarlar değişecek.
Vazgeçecek mi? Bu sorunun cevabı Merkez Bankası’na değil önümüzdeki seçimi kimin kazanacağına bağlı. Başka soruların karşılıkları da. Yani maalesef bu ülkede “Ben siyasetle değil işimle ilgilenirim” deme bahtınız yok. İsteseniz de istemeseniz de siyasetin geleceğiyle ilgilenmek zorundasınız.
Aynı şey Türkiye’ye yatırım yapmayı düşünen yabancı şirketler için de geçerli. Doğal onların Türkiye siyasetinden anlaması beklenemez. Bunun için Türkiye’yi güzel tanıyan iktisat kuruluşlarının raporlarından ya da danışmanlığından yararlanıyorlar. Gerçekten son devirde yabancı kuruluşlar art geriye seçim sonrasında iktisadın nereye gideceği sorusuna cevap arayan raporlar yayınlamaya başladılar.
Gündemi yakından takip ediyorsanız kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye seçimleriyle ilgili raporunu duymuşsunuzdur. Lakin daha dar bir etraf için yayınlanan Capital Economics’in raporunu duyduğunuzu sanmıyorum. Bu yazıda iki kuruluşun “Erdoğan yine kazanırsa” senaryosu için yaptığı öngörüleri aktaracağım.
Dünyanın farklı ülkeleri için değerlendirmelerine Financial Times, The Economist üzere önemli yayınlarda sık sık yer verilen araştırma kuruluşu Capital Economics, Recep Tayyip Erdoğan’ın yine kazanması durumunda Türkiye iktisadında ağır bir kriz bekliyor.
Capital Economics’e nazaran Cumhur ittifakının (AKP+MHP) iktidarda kalmaya devam etmesi, şimdiki iktisat siyasetlerinin devamı manasına gelecek. Merkez Bankası’nın düşük faiz siyaseti devam edecek. “Türkiye İktisat Modeli” uyarınca “İhracat öncülüğünde büyüme” öngörüldüğü için Türk Lirası’nda paha kayıpları devam edecek.
Bugünkü iktisat siyasetlerinin devam etmesi, enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesi manasına gelecek. Hatta minimum fiyata yapılacak yüksek oranlı artırım, memur artırımlarının gelecekteki enflasyona değil açıklanan enflasyona endekslenmesi üzere siyasetler daha da yükselmesine neden olacak.
Bu ortada kur muhafazalı mevduatın kamu maliyesi üzerindeki baskısı giderek artacak. Şayet bu süreçte bir kur atağı yaşanırsa, kur muhafazalı mevduatın yükü ulusal gelirin yüzde 6’sına ulaşacak. Bu da bugüne kadar güzel makûs sağlam kalmış olan kamu maliyesinin de çökmesine yol açacak.
Yaşanabilecek yeni bir kur atağı, banka bilançolarının bozulmasını getirecek.
Eğer sistemik risk kuvveden fiile çıkar, bankalara sirayet ederse Türkiye ağır bir krizle karşı karşıya kalacak. Capital Economics, bu türlü krizlerde gelişen ülkelerde ulusal gelirin ortalama yüzde 10 daraldığı lakin krizin şiddetinin ülkeden ülkeye değiştiğini belirtiyor. Raporda, son periyotta gelişen ülkelerde yaşanan ekonomik krizlerde ulusal gelirin (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla) ne kadar daraldığını gösteren bir grafiğe de yer verilmiş:
Fitch’in öngörüleri
Fitch ise seçim sonuçlarının iktisada tesiri konusunda üç senaryolu bir çalışma yapmış:
1) Erdoğan Cumhurbaşkanlığını, muhalefet Meclis çoğunluğunu kazanırsa
Bu durumda Fitch’e nazaran dolar gelecek yıl 23.2 TL, 2024’te 24.6 TL’ye çıkacak. Enflasyon ise gelecek yıl yüzde 26.1’e, 2024’te yüzde 16.1’e gerileyecek. Fitch, en güçlü olasılığın bu olduğunu düşünüyor. Bu olasılığa yüzde 55 vermiş.
2) Erdoğan Cumhurbaşkanlığını, AKP Meclis çoğunluğunu kazanırsa
Bu durumda Fitch’e nazaran dolar gelecek yıl 28 TL’ye, 2024’te 40 TL’ye yükselecek. Enflasyon gelecek yıl yüzde 32, 2024’te yüzde 25.7 olacak. Fitch, bu olasılığın gerçekleşme mümkünlüğünün yüzde 22.5 olduğunu düşünüyor.
2) Muhalefet Cumhurbaşkanlığını ve Meclis çoğunluğunu elde ederse
Fitch’e nazaran iktisat için en yeterli senaryo bu. Bu durumda Fitch’e nazaran dolar gelecek yıl 24.2 TL olacak, 2024’te 22.5 TL’ye gerileyecek. Enflasyon gelecek yıl yüzde 23.1 olduktan sonra, 2024’te yüzde 12.2’ye inecek. 2025’te de tek haneyi görecek. Fitch, bu olasılığın gerçekleşme mümkünlüğünün yüzde 22.5 olduğunu düşünüyor.