Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakan Yardımcısı Şeref Kalaycı, Bartın’ın Amasra ilçesinde 42 emekçinin hayatını kaybettiği maden ocağındaki patlamayla ilgili olarak, “Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) olarak kazanın oluşuyla ilgili birkaç senaryomuz var. Ama bunları ete kemiğe büründürebilmek için birtakım kanıtlara gereksinimimiz var. Bu kanıtları de lakin olay mahallini yerinde görmek suretiyle elde edebiliriz” dedi.
Amasra ilçesinde meydana gelen maden kazasının tüm taraflarıyla araştırılarak misal kazaların önlenmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi hedefiyle kurulan TBMM Araştırma Kurulu, AKP Kayseri Milletvekili Taner Yıldız başkanlığında toplandı.
TTK Genel Müdür Yardımcısı Muharrem Kiraz, maden ocağındaki yangının hala devam ettiğini ve ne vakit söneceğiyle ilgili net bir şey söylemenin mümkün olmadığını tabir etti. Kiraz, yangının sönmesi için yeraltında gerekli barajlama süreçlerinin yapıldığını, ayrıyeten yangın bölgesine azot basıldığını belirtti.
“Mevcut aspiratörü yenileme gereksinimi yetersiz olduğu için değil; mevzuatın, acil durumlarda kullanılacak donanıma sahip olmasını istediği için doğdu”
Yangının seyrinin, ortamdan günlük alınan numunelerle takip edildiğini, uygun pahalar görüldüğünde barajların açılacağını anlatan Kiraz, daha sonra kaza mahallinde gerekli incelemelerin yapılacağını bildirdi.
Kiraz, mevzuata uygun olması için maden ocağındaki aspiratörün çift taraflı itiş ya da emiş yapabilmesi hedefiyle değiştirilmesi konusunda açılan ihaleyi kazanan firmaya, 67 günlük gecikme bedeli olarak günlük 385 Evro ceza uygulandığını söyledi.
Mevcut aspiratörün yetersiz olduğu için değil, mevzuatın, acil durumlarda kullanılacak donanıma sahip olmasını istediği için yenilenme muhtaçlığı doğduğuna dikkati çeken Kiraz, aspiratörün değiştirilmemesinin kazayla illiyet bağı bulunmadığını lisana getirdi.
Kiraz, Amasra’daki maden ocağında kömür tozuyla gayretin kâfi oranda yapıldığını, 2022 yılında kaza tarihine kadar 52 bin 750 kilogram kollayıcı taş tozu serpildiğini aktardı.
TTK’nın, iş sıhhati ve güvenliği konusunda kurum içi kontrolleri periyodik olarak gerçekleştirdiğini anlatan Kiraz, “Amasra Kurumu’nda 2021 yılında 6 kontrol, 2022 yılında 4 kontrol gerçekleştirmiştir. Kontrollere ilişkin kayıtlarımız tutulmaktadır, ilgili makamlara da sunulmuştur. 2022’de şubat, mayıs, temmuz ve eylül aylarında kontrol yapılmıştır” bilgisini paylaştı.
Kiraz, kazada hayatını kaybeden madencilerin iş deneyimiyle ilgili sorular üzerine şunları söyledi:
“Çok tehlikeli işlerde çalışmaya başlama yaşı yönetmelik gereği 18’dir. Yeni işe başlayan çalışanlarımıza işe başlamadan evvel İş Sıhhati Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı uyumunda tüm kurumlarımızda bulunan iş güvenliği ünitelerince 200 saatlik, yeraltı ve yer üstü işe ahenk kursu verilmektedir. Bu kurs tamamlandıktan sonra mevzuatta ve toplu iş mukavelelerinde geliştirme kursları, iş sıhhati ve güvenliği eğitimi başlığı altında yılda en az 2 iş günü, 16 saat iş sıhhati güvenliği tarafından teknik ve mesleksel eğitimler verilmektedir. Arkadaşlarımızdan 7’si 14 yıllık, 1’i 8 yıllık, 3’ü 7 yıllık, 31’i 4 yıllık deneyime sahip.”
“Metan gazı oranının yüzde 2’nin üzerine çıkması durumunda çalışanların kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmamakta”
Kiraz, yeraltı maden ocaklarında metan gazı oranının yüzde 2’nin üzerine çıkması durumunda çalışanların kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmadığının altını çizerek, bununla ilgili uygulanan işleyişi anlatmak için Amasra ve diğer bir maden ocağındaki çalışanların telefon görüşmelerine ilişkin iki başka ses kaydını komite üyelerine dinletti. Kiraz, kaza gününe dair merkezi gaz izleme sistemiyle ilgili telefon kayıtlarının da soruşturmayı yürüten Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiğini söyledi.
Kazanın yaşandığı Amasra’daki maden ocağında nizamlı olarak acil durum tatbikatlarının yapıldığını, son tatbikatın da 10 Ağustos’ta gerçekleştirildiğini bildiren Kiraz; 2’si A sınıfı, 4’ü B sınıfı, 12’si de C sınıfı olmak üzere toplam 18 iş sıhhati ve güvenliği uzmanı olduğunu, bu sayının da işletme için kâfi olduğunu tabir etti.
Muharrem Kiraz, “Olay yerini havalandıran 4 pervaneden biri arızalıymış, arıza kelepçeden kaynaklanmış, neden geri giderilmedi?” sorusuna, “Bu da soruşturma kademesinde basına yansımış tabirdir. Takdir edersiniz ki bu soru da mahiyeti prestijiyle iş akış, tertip sistemi bağlamında soruşturmayı yapan makamlarca açıklığa kavuşturulması gereken bir husustur” yanıtını verdi.
Kiraz, daha sonra kelam konusu arızayla ilgili maden ocağında vazifeli ses ve gaz izleme teknikeri ile nezaretçi ortasındaki telefon görüşmesine ilişkin ses kaydını kurul üyelerine dinletti. Kiraz, pervane arızasının olduğu andan saat 18.00’e kadar metan gazı oranında hiçbir yükselme olmadığına dikkati çekerek, öbür 3 pervanenin ocağı yeteri ölçüde havalandırdığının kayıtlarda görüleceğinin altını çizdi.
“Bir grup kanıtlara gereksinimimiz var”
Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakan Yardımcısı Erdem Kalaycı da kurul üyelerinin birtakım sorularına karşılık verdi.
Kazanın oluş nedeniyle ilgili soru üzerine Kalaycı, “TTK olarak kazanın oluşuyla ilgili birkaç senaryomuz var. Ancak bunları ete kemiğe büründürebilmek için bir grup kanıtlara gereksinimimiz var. Bu kanıtları de lakin olay mahallini yerinde görmek suretiyle elde edebiliriz. Yangının bir müddet sonra duracağını, olay mahalline savcılık müsaadesiyle girilebileceğini, ondan sonra da bizim varsaydığımız senaryolarımızın hangisinin gerçek olduğunu, hakikatin ne olduğu bu halde ortaya konmuş olacak” tabirlerini kullandı.
“Havalandırmayla alakalı hepimizin başında bir kuşku var”
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakan Yardımcısı Adnan Ertem ise önlerinde, havalandırmada bir arızanın olduğuyla alakalı bir tespit olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Hatta birebir gün saat 11.38 civarında bir arıza meydana geldiğiyle alakalı bir bilgi var. Lakin havalandırma her ne kadar şüphelilerden biriyse de nitekim ondan olup olmadığıyla alakalı, maden alanında bir inceleme yapılmadan, Cumhuriyet Savcılığı soruşturması tamamlanmadan, uzman raporları ortaya çıkmadan yalnızca havalandırmadan kaynaklandığını söylemeyi çok gerçek bulmuyorum ancak savcılık raporu sonucunda öteki bir şeye ulaşılırsa o vakit bakılır. Şu anda havalandırmayla alakalı hepimizin başında bir kuşku var. Ağırlaşma da genelde bunun üzerine yapıldı, tutuklamalar da bundan hareketle yapıldı lakin net olarak ‘şundan ötürü oldu’ diye hiçbirimizin söyleme imkanı olduğunu düşünmüyorum.”