Victoria Gill | BBC Bilim Muhabiri
Endonezya’daki bir mağarada yapılan hafriyatta, 31 bin yıl öncesine ilişkin bir insan iskeletinde cerrahi ampütasyona dair en eski ispata rastlandı.
Araştırmacılar, genç bir beşere ilişkin olduğu belirlenen iskelette bir bacağa ampütasyon uygulandığına dair ispatlar buldu.
Bu bulgu, bu karmaşık ameliyatın geçmişini 24 bin yıl daha geriye götürüyor.
Arkeologlar, ampütasyon yapılan kişinin ilişkin olduğu küme tarafından vefatına kadar yıllarca bakılmış olduğunu söylüyor.
İskeleti inceleyen Dr. Melandri Vlok, bacağa ameliyat yapıldığının “oldukça net” olduğunu söyledi.
Araştırmanın detayları Nature mecmuasında yayımlandı.
Kalıntılar ayrıntılı incelendiğinde, ampütasyonun çocukluk devrinde yapıldığı tespit edildi.
Bacak kemiğindeki büyüme ve düzgünleşme izleri, bu kişinin ameliyat sonrasında düzgünleştiğini ve altı ila dokuz yıl daha yaşadığını, muhtemelen onlu yaşlarının sonunda ya da yirmili yaşlarının başında öldüğünü gösteriyor.
Mezar, dünyanın en eski kaya sanatlarından kimilerine sahip olan Endonezya’nın Borneo adasındaki Doğu Kalimantan bölgesinde yer alan Liang Tebo mağarasında kazıldı.
Mezarı bulan ve hafriyat yapan üç araştırmacıdan biri olan Avustralya’daki Griffith Üniversitesi’nden Dr. Tim Maloney, kemikler ortaya çıktığında “hem heyecanlandığını hem de dehşete düştüğünü” söyledi:
“Tortuları çok dikkatli bir formda temizledik ve kalıntıların alt yarısını kayda geçirdik. Sol ayağın olmadığını, kalan kemik kesimlerinin da olağan dışı olduğunu fark ettik.
” Ameliyat da dahil olmak üzere buna neden olabilecek çeşitli olasılıklar bizi heyecanlandırdı.”
Kazı takımı daha sonra Sydney Üniversitesi’nde misyon yapan Dr. Vlok’tan kalıntıları incelemesini istedi. Vlok, “Böyle bir keşifte heyecan ve keder bir ortada yaşanır, çünkü bu bir insanın başına gelmiştir. Bu kişi bir çocuk ve 31 bin yıl evvel çok acı çekmiştir” dedi.
Dr. Maloney, düzgünleşme sürecinde ve sonrasında bu bireye bakıldığına dair işaretlere rastladıkları için arkeologların bunu rastgele bir ceza ya da ritüelden çok bir ameliyat olarak değerlendirdiklerini açıkladı.
Keşifte yer almayan fakat bulguları inceleyen Durham Üniversitesi arkeoloğu Profesör Charlotte Robertson da, tıp ve cerrahinin insanlık tarihinde geç ortaya çıktığı görüşüne meydan okuduklarını söyledi.
Robertson, “Bu bize bakımın insan olmanın içkin bir modülü olduğunu gösteriyor” dedi.
Ampütasyonların, insan anatomisi ve cerrahi hijyen konusunda kapsamlı bir bilgi birikimi ve kıymetli bir teknik maharet gerektirdiğine dikkat çeken Robertson şu değerlendirmede bulundu:
“Günümüzde ampütasyon deyince, çok inançlı bir operasyon olduğunu bilirsiniz. Bireye anestezi ve steril prosedürler, kanama denetimi ve ağrı kesici uygulanır. Sonra bir bakıyorsunuz ki 31 bin yıl evvel de birisi bu şahsa ampütasyon yapmış ve başarılı olmuş.”
Dr. Maloney ve meslektaşları artık de o devirde ne çeşit taş cerrahi aletlerin kullanılmış olabileceğini araştırıyor.
