NASA’nın James Webb Uzay Telekobu, üzerinde bir gün yeni kuşak gezegenlerin ve yıldızların temelini oluşturabilecek karmaşık yapıda moleküller bulunan, en soğuk yıldızlararası buz kütlesini keşfetti.
Samanyolu’nun yörüngesinde dolanan ve yeni keşfedilen antik buz bulutu Dünya’dan yaklaşık olarak 630 ışık yılı uzaklıkta. Space.com’un verdiği bilgilere nazaran, bulut ortalama -263 santigrat derece sıcaklığa sahip. Bu da onu şimdiye kadar keşfedilmiş en soğuk yıldızlararası buz kütlesi yapıyor. Bulgular Nature Astronomy’de yayınlanan yeni bir çalışmada detaylı formda paylaşıldı.
Projenin bir modülü olarak Baltimore’daki Space Telescope Science Institute’ta çalışan bilim insanı Klaus Pontoppidan, NASA’nın websitesinde açıklamalarda bulundu:
“Buzlar, yıldız ışıklarının sürekliliğinden oluşan art planın tabanında ortaya çıktı.
“Bu kadar soğuk ve ağır olan bölgelerde, art plandan gelen yıldız ışığının birden fazla bloke olur. Webb’in, kaybolan yıldız ışığını ve münasebetiyle moleküler buluttaki buzları tespit etmek için kusursuz hassasiyetine gereksinimimiz vardı.”
Yeni bilgiler, bir gün yeni jenerasyon gezegenler ve yıldızlar oluşturmak için birleşebilecek yıldızlararası bir bulutun şimdiye kadar sahip olunan en ayrıntılı tahlili. Webb, donmuş enkazdan geçerken, kızılötesi yıldız ışığının, hangi dalga uzunluklarının emildiğini görmek için görüntünün art planındaki yıldızları gözlemledi.
Çalışmanın gerisindeki grup, yıldızlardan gelen ışığı bu biçimde tahlil edip, buzda donmuş çok sayıda elementin varlığını ortaya çıkarmayı başardı. Bunların ortasında metanol üzere kolay moleküllü bileşenler olduğu üzere, amonyak ve karbonil sülfit üzere karmaşık içerikler de var. Bunlardan kimilerinin, bir dünyanın kendisine atmosfer yaratabilmek için gereksinim duyduğu temel bileşenler olduğu düşünülüyor. Böylelikle gezegenin yaşanabilir olma ihtimali de yükseliyor.
“Sonuçlarımız bizlere, yıldızlararası toz taneleri üzerindeki buz oluşumunun karanlık kimyasal etaplardan geçerek, disk formundaki gezegenlerden santimetre boyutlarında çakıl taşlarına dönüşmesi etabında dair fikir veriyor” halinde açıklıyor Hollanda’daki Leiden Müşahede Konutu’ndan Melissa McClure. “Bu müşahedeler bizlere ömrün yapı taşlarını oluşturmak için gerekli olan kolay ve karmaşık moleküllerin oluşum yolları için yeni pencereler açıyor.”
Bilim insanları daha sonra, bulutta bulunan oksijen, nitrojen, hidrojen ve sayısız öteki içeriğin ölçüsünü da kestirim edebildiler. Elementlerin ölçüsü, daha evvel başka bulutlarda gözlemlenenden daha yüksek fakat grubun beklediğinden daha düşük çıktı.
Araştırmacılara nazaran, kayıp elemental kütle, yıldızlararası bulutta da bulunan kayaların yahut öteki isli materyallerin içinde hapsolmuş olabilir. Elementlerin içinde kilitli kaldığı materyal, gelecekte bir ötegezegenin kabuğunun bir modülünü mı yoksa atmosferini mi oluşturacaklarını belirlemede rol oynadığı için, bu türlü bir buluttan oluşabilen rastgele bir potansiyel gezegenin evrimsel yolu için de ehemmiyet taşıyacaklar.
“Metanol ve potansiyel olarak etanol üzere karmaşık organik molekülleri tanımlamamız, tıpkı vakitte bu muhakkak bulutta gelişen birçok yıldız ve gezegen sisteminin, epey gelişmiş kimyasal yapıdaki molekülleri miras alacağını gösteriyor” diyor Will Rocha. Kendisi Leiden Müşahede Konutu’nda bir astronom ve tıpkı vakitte bu yeni araştırmanın müelliflerinden da bir tanesi:
“Bu kendi güneş sistemimizin kendine has özelliği olmasından öte, gezegen sistemlerinde prebiyotik moleküllerin varlığının, yıldız oluşumunun ortak bir sonucu olduğu manasına gelebilir.”
Bilim insanları ilerleyen süreçte Webb’i kullanarak, bu buzlu unsurların uzak ötegezegenlerin yapılarına ve atmosferlerine dönüştüğü yavaş ilerleryen süreci anlamaya çalışacak. Bu esnada siz de James Webb Uzay Teleskobu’nun çektiği en özel manzaralara buradan göz atabilirsiniz.