Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927 tarihinde Ankara’da dünyaya geldi. İkinci Yeni akımının öncülerinden Uyar, Türk şiirine yesyeni bir soluk getirdi.
İşte en hoş Turgut Uyar şiirleri…
Göğe Bakma Durağı
İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım
Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından
Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından
Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar
Şu aranıp duran korkak ellerimi tut
Bu konutları atla bu konutları de bunları da
Göğe bakalım
Falanca durağa artık geliriz göğe bakalım
İnecek var deriz otobüs durur ineriz
Bu karanlık bu türlü yeterli afferin Tanrıya
Herkes uyusun düzgün oluyor hoşlanıyorum
Hırsızlar polisler açlar toklar uyusun
Herkes uyusun bir seni uyutmam bir de ben uyumam
Herkes yokken biz oluruz biz uyumayalım
Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda
Beni bırak göğe bakalım
Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım
Tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum
Bu senin eski vakit gözlerin yalnız üzere ağaçlar gibi
Sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor
Seni aldım bu sunturlu yere getirdim
Sayısız penceren vardı bir bir kapattım
Bana dönesin diye bir bir kapattım
Şimdi otobüs gelir biner gideriz
Dönmiyeceğimiz bir yer beğen diğer türlüsü güç
Bir ellerin bir ellerim kâfi belliyelim yetsin
Seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat
Durma kendini hatırlat.
Senfoni
Önce sesin gelir aklıma
Çaresiz kaldıkça daima seni düşünürüm
Güzel olan, dolgun başaklardaki sarışın sevinçli!
Sonra cumartesi günleri gelir
Sonra gökyüzü gelir çabucak kurtulurum
Bir yağmur yağsa da birlikte ıslansak.
Kırk sefer söyledim bir daha söylerim
Savaşta ve barışta karada ve denizde
Düşkünlükte ve esenlikte
Zamanımız bambaşka bize göre
Yanyana olduk mu elele
Aç kalsak ağlamayız biliyorum.
İçim güvercinleri okşamış üzere rahat
Sen yanımdayken ister istemez
Geniş meydanlarda akşam üstleri
Üstüste üç defa deniz üç defa çınarlar
Sen yanımdayken ister istemez
Uzak ırmakları hatırlıyorum.
Arasıra düşmüyor değil aklıma
Yabancı bayanların sıcaklığı
Ama Allah bilir ya ne saklıyayım
Yanında ihtiyarlamak istiyorum.
Acıyor
Mutsuzluktan kelam etmek istiyorum
Dikey ve yatay mutsuzluktan
Mükemmel mutsuzluğundan insansoyunun
Sevgim acıyor
Biz giz dolu bir şey yaşadık
Onlar da orada yaşadılar
Bir dağın çarpıklığını
Bir sevinç sanarak
En başta mutsuzluk elbet
Kasaba meyhanesi gibi
Kahkahası gün ışığına vurup da
Ötede beride yansımayan
Yani birinin solgun bir gülden kaptığı frengi
Öbürünün bir bayandan aldığı verem
Bütün işhanlarının tarihçesi
Bütün kelam vermelerin tarihçesi
Sevgim acıyor
Yazık sevgime diyor birisi
Güzel gözlü bir çocuğun bile
O kadar korunmuş bir yazı yoktu
Ne denmelidir bilemiyorum
sevgim acıyor
Gemiler yeniden gelip gidiyor
Dağlar kararıp aydınlanacaklar
Ve o kadar
Tavrım bir şeyi bulup coşmaktır
Sonbahar geldi hüzün
Kış geldi kara hüzün
Ey en akıllı bireyi gündüzün
Sevgim acıyor
Kimi sevsem
Kim beni sevse
Eylül toparlandı gitti işte
Ekim falan da sarfiyat bu gidişle
Tarihe gömülen koca koca atlar
Tarihe gömülür o kadar
Bir Gün Sabah Sabah
Bir gün sabah vakti kapıyı çalsam,
Uykudan uyandırsam seni:
Ki, daha sisler kalkmamıştır Haliç’ten.
Vapur düdükleri ötmededir.
Etraf alacakaranlık,
Köprü açıktır şimdi.
Bir gün sabah sabah kapıyı çalsam…
Yolculuğum uzun sürmüş oldukça
Gece demir köprülerden geçmiştir tren.
Dağ başında beş on haneli köyler,
Telgraf direkleri yollar boyunca
Koşuşup durmuş bizle bir arada.
Şarkılar söylemişim pencereden,
Uyanıp uyanıp tekrar dalmışım.
Biletim üçüncü mevki,
Fakirlik hali.
Lületaşından gerdanlığa gücüm yetmemiş,
Sana Sapanca’dan bir sepet elma almışım..
Ver elini Haydarpaşa demişiz,
Vapur rıhtımdadır pırıl pırıl,
Hava hafifçe soğuk,
Deniz katran ve balık kokulu
Köprüden kayıkla geçmişim karşıya,
Bir nefeste çıkmışım bizim yokuşu…
Bir gün sabah sabah kapıyı vursam,
-Kim o? dersin uykulu sesinle içerden.
Saçların dağınıktır, mahmursundur.
Kim bilir ne hoş görünürsün sevgilim,
Bir gün sabah vakti kapıyı çalsam,
Uykudan uyandırsam seni,
Ki, daha sisler kalkmamıştır Haliç’ten.
Fabrika düdükleri ötmededir.
Geyikli Gece
Halbuki korkulacak hiçbir şey yoktu ortalıkta
Her şey naylondandı o kadar
Ve ölünce beş on bin birden ölüyorduk güneşe karşı.
Ama geyikli geceyi bulmadan önce
Hepimiz çocuklar üzere korkuyorduk
Geyikli geceyi daima bilmelisiniz
Yeşil ve yabani uzak ormanlarda
Güneşin asfalt sonlarında batmasıyla ağırdan
Hepimizi vakitten kurtaracak
Bir yandan, toprağı sürdük
Bir yandan kaybolduk
Gladyatörlerden ve dişlilerden
Ve büyük şehirlerden
Gizleyerek veya döğüşerek
Geyikli geceyi kurtardık
Evet kimsesizdik lakin umudumuz vardı
Üç mesken görsek bir kent sanıyorduk
Üç güvercin görsek Meksika geliyordu aklımıza
Caddelerde gezmekten hoşlanıyorduk akşamları
Kadınların kocalarını aramasını seviyorduk
Sonra şarap içiyorduk kırmızı veya beyaz
Bilir bilmez geyikli gece yüzünden
Geyikli gecenin gerisi ağaç
Ayağının suya değdiği yerde bir gökyüzü
Çatal boynuzlarında soğuk ayışığı
İster istemez aşkları hatırlatır
Eskiden hoş bayanlar ve aşklar olmuş
Şimdi de var biliyorum
Bir seviniyorum düşündükçe bilseniz
Dağlarda geyikli gecelerin en güzeli
Hiçbir şey umurumda değil diyorum
Aşktan ve umuttan başka
Bir anda üç kadeh ve üç yeni şarkı
Belleğimde tüylü tüylü geyikli gece duruyor.
Biliyorum gemiler götüremez
Neonlar ve teoriler ışıtamaz yanını yöresini
Örneğin Manastırda oturur içerdik iki kişi
Ya da yatakta sevişirdik bir bayan bir erkek
Öpüşlerimiz gittikçe ısınırdı
Koltukaltlarımız gittikçe tatlı gelirdi
Geyikli gecenin karanlığında
Aldatıldığımız değerli değildi yoksa
Herkesin unuttuğunu biz hatırlamasak
Gümüş semaverleri ve eski şeyleri
Salt yadsımak için sevmiyorduk
Kötüydük de ondan mı diyeceksiniz
Ne uygunduk ne kötüydük
Durumumuz başta ve sonda başka ayrıysa
Başta ve sonda başka olduğumuzdandı
Ama ne varsa geyikli gecede idi
Bir bilseniz avuçlarmız terlerdi heyecandan
Bir bakıyorduk akşam oluyordu kaldırımlarda
Kesme avizelerde ve çıplak bayan omuzlarında
Büyük otellerin önünde garipsiyorduk
Çaresizliğimiz böylesine kolaydı işte
Hüznümüzü büyük şeylerden sanırsanız yanılırsınız
Örneğin üç bardak şarap içsek kurtulurduk
Yahut bir adam bıçaklasak
Yahut sokaklara tükürsek
Ama en yeterlisi çeker giderdik
Gider geyikli gecede uyurduk
Geyiğin gözleri pırıl pırıl gecede
İmdat ateşleri üzere ürkek telaşlı
Sultan hançerIeri üzere ayışığında
Bir yanında üstüste üstüste kayalar
Öbür yanında ben
Ama siz zavallısınız ben de zavallıyım
Eskimiş şeylerle avunamıyoruz
Domino taşları ve soğuk ikindiler
Çiçekli elbiseleriyle yabancı kalabalık
Gölgemiz tortop ayakucumuzda
Sevinsek de sonunu biliyoruz
Borçları kefilleri ve bonoları unutuyorum
İkramiyeler bensiz çekiliyor dünyada
Daha birinci oturumda hatasız çıkıyorum
Oturup esmer bir bayanı kendim için yıkıyorum
İyice kurulamıyorum saçlarını
Bir bardak şarabı kendim için içiyorum
Halbuki geyikli gece ormanda
Keskin mavi ve hışırtılı
Geyikli geceye geçiyorum
Uzanıp kendi yanaklarımdan öpüyorum.
Sibertenik
Üç sefer üç dokuz eder
Bilirsin
Birin karesi birdir
Kare kökü de
Bilirsin
“Mutlu aşk yoktur”
Bilirsin
Ama baharda ya da dışarda
Sonsuz göğün altında
Aşkın aşkla çarpımı
Nedendir bilinmez
Garip bir biçimde
Hep sonsuzdur
Tel Cambazının Tel Üstündeki Durumunu Anlatır Şiir
Sizin alınız al inandım
Morunuz mor inandım
Tanrınız büyük âmenna
Şiiriniz adamakıllı şiir
Dumanı da caba
Ama sizin isminiz ne
Benim istikrarımı bozmayınız
Bütün ağaçlarla uyumuşum
Kalabalık ha olmuş ha olmamış
Sokaklarda yitirmiş cebimde bulmuşum
Ama ağaçlar şöyleymiş
Ama sokaklar böyleymiş
Ama sizin isminiz ne
Benim istikrarımı bozmayınız
Aşkım da değişebilir gerçeklerim de
Pırıl pırıl dalgalı bir denize karşı
Yangelmişim dizboyu sulara
Hepinize güzel niyetle gülümsüyorum
Hiçbirinizle döğüşemem
Siz ne derseniz deyiniz
Benim bir kapalı bildiğim var
Sizin alınız al inandım
Sizin morunuz mor inandım
Ben tam dünyaya göre
Ben tam kendime göre
Ama sizin isminiz ne
Benim istikrarımı bozmayınız
Çokluk Senindir
Özenle soyduğum şu elma söyle artık kimindir
Özenle ne yapıyorsam bilirsin artık senindir
Suya giden adam meselâ omuzunu eğri tutsa
Güneş su ve adamın omzundaki eğrilik senindir
Ayağa kalkarsın, ismine uygunsun ve haklısın
Kararan dünya bildiğin üzere sık sık senindir
Kararan dünya, yeni bir güle bir ateş parçasıdır
Bir ateş kesiminden arta kalan soylu karanlık senindir
Bir deneyli geçmişi aldın geldin yeniyi hoş boyadın
Ben bilirim sen de bil birinci aydınlık senindir
Çünkü bir silah üzere tutarsın tuttuğun her şeyi
Her yeri bir uyarma diye tutan ıslık senindir
Senindir ey sonsuz veren ne varsa hayat gibi
Tutma soluğunu, genişle, öz ve kabuk senindir
Ey en hoş imajı çiçeklere dökülen bir çavlanın
Aşkım, sonsuzum, bu dünyada ne var ne yok senindir
Uzak Bahtlar İçin
Birgün, bir yağmurla garip garip
-Çoluğu çocuğu terk edeceğim.-
Bir sevgiyle doymayacak kalbim, anladım
Alıp başımı gideceğim.
Asır yirminci asırdır, amenna
Bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım
Neon lambaları tamamıyla karartır gecemizi
Uzaklar daha uzaklaşır
Bir define çıkarır üzere kayalardan, Ademden beri
Sımsıcak sevgilere muhtacım.
Bir gün alıp başımı gideceğim
-Yıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar…-
Belimi bir ılık şal sarsın, mavi
Hüzünlü bir serencamın akabinde, şarkısız
Rüyalarım unutulmuş bir handa pes desin
Görmüş geçirmiş bir çift hisli dudak karşısında.
Kendi kendine çekilmez oluyor ömrüm
Her insanın başka ayrı yaşayabilsem kaderinde
Diyarı gurbette kanlı bir aşk
Bahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde
En uzak beyazlar,
En yakın ikindilerde, duygulu
Ve bir kıyı meyhanesinde bir akşam
İçip içip ağlasam…
Nasıl kısa kesmeli bilmiyorum?
Herkesin sıkıntısından hisse isterken.
Uzak yazgıların suları çağlar şimdi
Yıldızlar dökülür sonsuza içimizden.
Bir gün, bir parkta otururken, biliyorum
Bir el yağmurla dokunacak omuzuma
Bir çift göz, bir davet, bir kalp
Çoluğu çocuğu terk edeceğim.
Yapraklar dökülecek, çiçekler solacak
Bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacak
Toprak ve insan kokularıyla,
Uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar için
Başımı alıp gideceğim.
Gecenin Şarkısı
Gecenin müziği markısı kimindir
Hangi müziği üstelik
Gecenin müziği senin olsun ben istemem
Üstelik o müzik herkesindir
Çünkü bulutlar konuşur
Kuşlar uyur
Ses uyanır
Şimdi kimindir gecenin şarkısı
Kimi hüzzamdan bir müzik besteler uykusunda
Otlar büyür
Ocaklara girilir madenlerde
Ne düşler görür insan kimbilir
Gece onundur
Hiçsizliğe
Tanrı sen ne kadar güzelsin
Bir hiç olarak
Ormansın tahminen bilmiyorum
Belki ormanda bir ağaçsın şuncacık
Bir pazartesi günüsün
İnsanları dupduru edemeyen
Bütün karayollarında ve demiryollarında
Gider gelirim bütün dünyada
Ama biliyorum Kırşehir’de mezarsın
Bir kilisesin Kapadokya’da
Sözgelimi yumurtada zarsın
Ustasın sabahları yapmada
En katı yoklukları koyarak insanın içine
Akşamüstlerinde biraz gaddarsın
Sular ve vakitler kararırken
Ne yapalım
Bari bağışlayalım birbirimizi.
Acının Coğrafyası
Kente kapandık kaldık tutanaklarla belli
Sirk izlenimlerinden seçmen kütüklerinden
Yüzlerimiz temmuzdan dolayı sallanır ve uzar
Ve her köşe bir tuzaktır
Birer darağacıdır her meydan saati
Öğle vaktini katiyetle gösteren
Oysa daima güçlü dağları görmenin zamanıdır
Çığlığım uzun uzun kalır içimde
Yani güller giyinmiş bir adam nerde ben nerde
Rüzgâr bir dirimi dört istikamete bölerken tepelerde
Ve gece duruşmasından yeni çıkmışken
Sabahın terazisi eksik tartar gölgemi
Artık o denli açık ki kuşkuya yer yok
Kim gelirse gelsin acıya daima yer vardır
Tutanaklarda duvar tabanlarında ve birtakım yerlerde
Örneğin çukurova ve mekong köylerinde
Acıdır ağacın gölgesini yapan
Bunu herkes bilir
Kutsal acı besleyen acı sütünü emiyoruz
Yatıyoruz seninle terli döşeklerde
Saati seninle kuruyoruz bir çalar saati
Sen donatıyorsun kalbimizi
Kalbimiz birden fazla vakit kâfi ve ürkek
Kendi çoğunluğunu kendi üreterek
Kente kapandık kaldık iki cadde iki alan bir saat
Mutsuzluk acıya varana kadar
Artık yeminimiz bir tatar gölgesi gibi
Öyle bir gölge ki tahminen çok dardır
Kısa vakitlerinde sabırsız akşamın
Artık o denli açık ki kuşkuya yer yok
Acıya daima yer vardır aramızda
Dört cepli yeleğim tıpkı çarçabuk taşır her şeyi
Bozuk paraları da ümitsizliği da
Aynı çarçabuk tutmuş üzere olurum
Güneşin yedi renk ayasını
Biliyor musun güçlü dağları görmenin zamanıdır
Şimdi bir bağırsan çok güzel biliyorum
Ya da üst üste silah atsan
Kent tepinir tahminen bütün kuşlar uçar
Belki değil mutlaka
Ama
Bir tanesi kesinlikle kalır.
Çok Üşümek
Bir kalır uzun fotoğraflarda anısı sakallarımızın
Urban içinde üşüyüp üşüyüp kaldığımızın
Bir kalır yanık yağlar kokusu şehirlerde
Uzun ırmaklara binip uzaklaşmadıkça
Bir kalır yabancı yataklarda o oteller
Meydanlar heykeller sizin olmadığınız o her yer
O çok yalınç gerçekli gelip gitmeler
Bir kalır uzun duvarlar ve onların dipleri
Bir kalır yılgın adamların daima “Evet” dedikleri
Çok üşürdük daima üşürdük üşümekti bütün yaşadığımız
Üşürdü ellerimiz aşkımız sonsuz uzun sakallarımız
Tükenir dağınık diriliği kaşıntımızın bir gün
Bir kalır uzun kitaplarda anısı çok üşüdüğümüzün
Binlerce
Binlerce pazartesi geçti ömrümde
Hangisiydi o çıkaramıyorum
Bir kiraz yediğimi hatırlıyorum kurtluydu
Demek epeyce eski
Bir de saçmasapan şeyler
Bir kızın dizaltını örneğin
Bir adamin yakışıksız sigara içişini
Nasıl yaşanıyor bu vesayetli dünyada
Hangi çılgınlar nasıl dayanıyor buna
Kimsenin soyunu sopunu bulmak vazifem degil
Kendi hikayemi düzenlemek yetiyor bana
Güzel bir öğlen vakti
Eski hoş bir akşamı hatırlayarak
Sonra dopdolu şeyler
Damacanalar gibi
İçim kabarıyor
Sonu olsun diyorum
Neyin sonu ama
Hiç degilse bu taş basamakların
Kankentleri
Kan akıyor penceresi karanlık evlerden
Ölü bayanların üstüne tuğlaların üstüne
Denizse aydınlık ve incili mavili taşrada
Kana yanlışsız ürkek en hoş yaban balıklar
Bu kandır akıttığımız düşünceli pazarlarda
Üst üste yergökyüzüne içki şişelerine
Kan içinde elleri ve öbür parmakları
Boşnak değil çocuklar dondurmacılarda
Mezarlı Eyüplerde ve deniz kenarlarında
Sarışın başları fakat analı babalı
Kan akıyor ahşap yapılardan sokaklara sokaklara
Mavi ülkeleri tatsız kısa pantolonlarda
Kan akıyor oluklardan o denli kan
Boyanır batmış gemiler perşembesi
Bir tesbih bir zımba bir yazı makinesi
Çektikçe bu türlü katil kralları
Edirnekapı Üstüne Şiir
İstanbul dediler mi benim aklıma,
Vaiz sokağı gelir çabucak.
Edirnekapı gelir, konutumuz gelir
Köşebaşında duran bir hoş kız gelir.
Biletçi zili çeker, tramvay durur
Bir manav, bir meyhane, iki akasya
Kumrular geçer kilisenin çan kulesinden
Beyaz bulutlar geçer…
Burası Hasan Efendinin kahvesi Edirnekapıda,
Bu taşçı Kemal, çocukluk arkadaşım.
Bulutu Haliçten, rüzgarı Boğaz’dan
Bir baygın gün içindeyiz, yazdan.
“Dört cıhar, sebayidü, pencüse
Akşam olur, güneş batar nerdeyse.”
Pırıl pırıl aşk içinde Mihrimah Sultan Camii
Eyüpten vapur düdüğü,
Yenikapıdan tren sesi.
Kalkarız ağır ağır kahveden
Ben, Kemal, Kemalin eniştesi…
Vaiz sokağına gelir konuta varırım
Kapıya iki üç sefer vururum
Karım kapıyı açar, çocuklar koşuşur
Ekmeğimiz var, yemeğimiz var
Yemeğe iştahımız var.
Oturur yemek yeriz cümbür cemaat
Alnımızın terinden, elimizin emeğinden
Etrafa yayılınca makarnanın buğusu,
Bize ne elalemin on türlü yemeğinden…
Alır karımı gezmeğe götürürüm
Bir dolmuşa bineriz Edirnekapıdan.
Sultanahmette atkestanelerinin en güzeli
Elli kuruş verir, cambaza gireriz.
İstanbul bizim memleket, yaşımız yirmibeş
Basmayı da, ipeği de aşkla giyeriz.
Yenicami önünden güvercinler uçan
Mavnalar, takalar, koca koca gemiler,
Köprüden günde kimbilir kaç insan geçer
Denizde balıklar hoş, havada kuşlar
Bir gülüşü karımın, sevdamı yeniler.
Denizlerin kumuyum, balıkların puluyum
Adım Turgut, kendim İstanbulluyum
Ben Allahın bir sevdalı kuluyum
Üsküdara geçerken bir yağmur almadı ama
Bir hoş yaz günü Kadıköy vapurunda
Japone kollu bir kız aklımı aldı.
Bakıştık, gülüştük, hoşlandık
Derken o yoluna gitti, ben meskenime…
Bizim mesken iki oda, bir sofa
Ev sahibi ayda yetmiş lira alır.
Kapıda atnalından, sarmısaktan bir nazarlık
Önümüzde kaleler, ardı mezarlık.
Gün olur çoluk çocuğunla bir bakarsınız
Güzelim vaiz sokağında benim de
Ferah, aydınlık bir konutum olur.
Bir büyük radyo da alır, yerleşirim
Geçerim pencereye akşamüstleri.
Boy uzunluk sardunyalar, fesleğenler,
Boy uzunluk bulutlar karşımda.
Saçağımızda bir kırlangıç yuva yapmış.
Ahmet efendi geçer, selam veririm
Bakkal İbrahim selam verir, alırım.
Fesleğenler kokar, sardunyalar kızarır
İstanbul sereserpe önümde geceye karşı
Gemilerden, fabrikalardan düdükler
Şimdi bir tren kalkar Sirkeciden bilirim.
Alacakaranlıkta kıpır kıpır gölgeler
Sesler gelir yakın sinema bahçesinden
Bir güzel olurum.
