Kısa Dalga haber sitesi müellifi Mehmet Çetingüleç, “Depreme karşın emekliye ek artırım gelir mi?” sorusunu yanıtladı.
Mehmet Çetingüleç, artırım planının önünde sarsıntı mahzurunun olduğunu belirtti.
İşte o yazı…
Emekli ve taban ücretlilerin maaşlarına ek artırım yapıp, ikramiyeleri artırmayı içeren hazırlığın değerli bir münasebeti vardı: Erken seçim…
Şimdi bu planın önünde büyük bir mahzur var: Sarsıntı…
Toplam 10 vilayette 13 milyon kişi zelzeleden etkilendi. Hayatta kalanların yüzde kaçı kendi kentlerinde yaşamaya devam edecek? Göç edenlerin durumu ne olacak? Olağanlaşma ne vakit sağlanacak? Seçim ilan edildiği üzere 14 Mayıs’ta yapılacak mı? Yapılacaksa kaç kişi nerede oy kullanacak?
Bu sorulara karşılık oluşturulmadan seçime gidilmesi sıkıntı. Lakin iktidar açısından bakıldığında, seçimin olağan vaktinde yahut daha sonraki bir tarihte yapılması, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaylığı konusundaki tartışmaları alevlendireceği için riskli bir tercih olur.
Şimdiye kadar seçimin ertelenmesi konusunda eski TBMM Lideri Bülent Arınç’ın “anayasaya aykırılığını” bile bile yaptığı teklif dışında bir gelişme olmadı. Arınç’ın teklifine iktidar kanadının reaksiyonla yaklaşması, seçimlerin daha evvel ilan edildiği üzere 14 Mayıs’ta yapılacağı konusunda beklenti yaratıyor. İktidara yakın televizyon kanallarının haber ve tartışma programları ile Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın ABD basınına yaptığı açıklama da 14 Mayıs tarihini destekliyor.
xxx
Eğer Mayıs’ta erken seçim olursa emekli ve taban ücretlilere Nisan’da ek artırım yapılma ihtimali artar. Lakin zelzele nedeniyle daha evvel zikredilen yüzde 20’ye varan oranların aşağı taraflı revize edilme mümkünlüğü yüksek. Zira Türkiye bütçesi de sarsıntıda ağır hasar gördü. Zelzele vilayetlerinden vergi toplanamayacağı üzere o bölgeye çok büyük kaynak transferi gerekiyor.
Eğer erken seçim yapılmazsa, ek artırımı unutmak lazım. Zira bu durumda esasen emekliler Temmuz ayında 6 aylık enflasyon farkı alacak.
Asgari ücretlilere ek artırım ise, yeni seçim tarihine yakın bir vakte ötelenir.
xxx
İkramiyelere gelince…
Daha evvel 2500-3000 lira üzere sayılar konuşuluyordu. Artık 1500-2000 lira aralığı gündeme gelebilir.
İlk ikramiye 21 Nisan’da başlayacak Ramazan Bayramında, ikinci ikramiye 28 Haziran’daki Kurban Bayramında ödenecek.
Erken seçim olursa, Nisan ayında ikramiyelere artırım yapılmasına kesin üzere. Seçim ertelenirse artırım Haziran’a kalabilir.
xxx
Bu ortada fiyat anarşistleri sarsıntısı fırsata çevirmeye çalışıyor.
Uzun müddettir döviz baskı altında, enflasyon düşüş eğiliminde, akaryakıt, mazot 30 liradan 20 liraya geriledi lakin buna karşın yalnızca konut ve kiralar değil, zerzevat meyve dahil her şeyin fiyatı artıyor.
Peki neden?
“Seçimden sonra enflasyonun tekrar yükseleceğine ait beklenti” tüketiciyi daha fazla almaya teşvik ederken, üretici ve ortacılar talep artışını fırsat bilip fiyatları yükseltiyor.
Zam furyası depremzedelerle birlikte emekliler ve taban ücretlileri de ağır formda etkiliyor, lakin devletin işine yarıyor. Zira artırım demek, daha fazla vergi, daha fazla kaynak demek. Yani burada devletin değil dar gelirlilerin mağduriyeti kelam konusu.
Yaklaşık 23 milyonluk kitle, yoksulluk hududundan açlık hududuna itildi. Maaşlarıyla yalnızca mutfak masraflarını karşılamaya çalışıyorlar. Yıllardır konutuna yeni eşya alamayan milyonlarca insan var.
xxx
Asgari ücretliler Cumhurbaşkanının “ek zam” yapılabileceğine ait açıklamasını unutmuş değil.
Emekliler ise yıllardır eriyip minimum fiyat düzeyine gerileyen maaşlarının en azından seçim devrinde normalleştirilmesini bekliyor.
İkramiyeler artık aile bütçesine dayanak olmaktan çok uzak.
2018 yılında 1000 lira olan ikramiyeye 3 yıl boyunca artırım yapılmadı. 2021’de 1100 liraya çıkarıldı. Yani 3 yılda yalnızca 100 lira artırım.
Yıl 2023, emekli ikramiyesi hala 1100 lira… Bu sayıyla emeklinin refahını artırmak mümkün değil. O nedenle ikramiyelerin geçmiş yıl kayıplarını giderecek formda artırılması için son fırsat erken seçimdir. Emeklilerin bu bahiste “yüksek beklenti” içerisinde olduğunu vurgulamakta fayda var!
xxx
İktidar sarsıntısı mazeretiyle bu kitlelerin durumunu göz gerisi edemez. Depremzedelerle birlikte emekli ve minimum ücretlilerin ömür şartlarının da güzelleştirilmesi gerekir.
Özellikle emekliler son 1,5 yıldır taban ücretliler kadar dahi artırım alamadı.
Hatırlatalım:
Asgari fiyata 2022 yılının Ocak ayında yüzde 50.5, Temmuz’da yüzde 30 artırım yapıldı. Bu yıl Ocak ayında da yüzde 54.6 oranında artışla taban fiyat net 8 bin 506 liraya yükseldi.
SSK ve Bağ Kur emeklileri ise Ocak 2022’de yüzde 25.5, Temmuz’da yüzde 42.5, bu yıl Ocak ayında ise yüzde 30 artırım aldı.
Seçim yaklaşıyor.
Şimdi herkesin kendi hesabını yapma zamanıdır!