ABD’li tanınmış teknoloji teşebbüsçüsü Dan O’Dowd, 10 yıl kadar evvel “orta yaş krizi yaşayan erkek” klişesine çok uygun bir hareket yaptı ve kendine birbirinin neredeyse birebiri iki spor araba aldı. Tesla’nın ürettiği birinci elektrikli model olan Roadster’dı bu arabalar.
66 yaşındaki O’Dowd, bu yıl Tesla koleksiyonuna bir yenisini ekledi: Aracın karayollarında ve kalabalık kent içlerinde kendi kendini sürmesini sağlayan Full Self-Driving yazılımının ‘beta’ versiyonuyla donatılmış bir Model 3.
Ne var ki bu üçüncü aracın alınmasının nedeni gereksinim değil, sıra dışı bir “hobi”.
O’Dowd, Elon Musk’ın planlarını hayata geçirmesini ve Tesla’nın Full Self-Driving yazılımının dünyanın dört bir yanındaki arabalara yüklenip kullanıma sunulmasını önleyebilmek için milyonlarca dolarlık bir kampanya yürütüyor.
Kendi servetini de askeri alandaki müşterilere sattığı yazılımlar sayesinde elde eden O’Dowd, Model 3 ile daima testler yapıyor ve görüntüler çekiyor. Bu görüntülerin kimilerinde Model 3, akan trafiğin ortasında zikzaklar çizerken, okul geçitlerine hiç yavaşlamadan girerken ve dur tabelalarına aldırmaksızın ilerlerken görünüyor.
O’Dowd’un yaz aylarında paylaştığı bir görüntü bilhassa ses getirdi. Manzaralarda Full Self-Driving modundaki Model 3, çocuk uzunluğundaki plastik modeller karşısında en ufak bir yavaşlama belirtisi bile göstermiyor, önüne çıkanı çiğneyip yoluna devam ediyordu.
Geçtiğimiz günlerde The Washington Post’a konuşan O’Dowd, “Tesla bu işten yakayı sıyırır ve bu eseri piyasaya sürerse, ben de kamuoyunu 13 yaşındaki sarhoş bir çocuk tarafından yönetim ediliyor üzere görünen bir aracın trafikte olmaması konusunda ikna edemezsem, başarısız olmuşum demektir” tabirlerini kullandı.
“ÇAĞIMIZIN HASTALIĞIYLA” ÇABA EDİYOR
Michigan’da büyüyen O’Dowd’un kodlamaya ilgisi gençlik yıllarına uzanıyor. California Teknoloji Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra birinci “hata ayıklama” programını yazan O’Dowd, diğerlerinin kodlarındaki yanlışları düzeltmenin kendisi için bir tutku haline geldiğini, ömrünü “hatalı yazılım salgını” diye isimlendirdiği çağımızın hastalığıyla uğraşa adadığını belirtti.
Bir yıl kadar evvel bir iş arkadaşı vesilesiyle internetteki Tesla Full Self-Driving görüntülerinden haberdar olan ve imgeleri izledikçe şoka girdiğini belirten O’Dowd, “Neden olağanda yasa dışı kabul edilen ve ehliyetinize mal olacak şeyler yapan bir arabası yola çıkarırsınız ki?” dedi.
O’Dowd, Tesla’nın yazılımını arabalarda, güç santrallerinde ve siber güvenlikte kullanılan tamamlanmamış ve inançlı olmayan yazılımları ifşa etmeyi amaçlayan “Dawn Project” (Şafak Projesi) isimli teşebbüsünün vitrini yapmaya karar verdiğini de söyledi.
Tesla Model 3
YAZILIM HER 8 DAKİKADA BİR YANILGI MI YAPIYOR?
O’Dowd’un stratejisi net: Tesla’nın yazılımının önemli yanlışlar yaptığına dair delil bulmak ve bu delilleri hem kamuoyuna hem de düzenleyici kuruluşlara sunmak.
Kampanyasına Ocak ayında The New York Times gazetesine verdiği bir ilanla başlayan O’Dowd, onlarca YouTube görüntüsünü tahlil ederek Tesla yazılımının her 8 dakikada bir kusur yaptığı sonucuna ulaştığını öne sürdü. Reklam metninde, düzenleyici kuruluşların Full Self-Driving’in Amerika’nın yollarına çıkmasını engellemesi talep ediliyordu.
Ardından O’Dowd, Senato seçimlerinde aday oldu. Burada asıl emeli seçilmek değil, adaylara sağlanan imkânları kullanıp bildirisini yaymaktı. O’Dowd, ülkenin dört bir yanındaki televizyon kanallarında yayınlanacak reklamlara milyonlarca dolar harcadı. Reklamların bir kısmında, yazılımın yanılgılarını gösteren YouTube görüntülerinden alıntılar, bir kısmında ise Musk’ın vaatleriyle gerçeklik ortasındaki farklar ortaya konuyor ve arabaların şoförün denetimine ne kadar gereksinim duyduğu vurgulanıyordu.
O’Dowd daha sonra kendi görüntülerini çekmeye başladı. Model 3’yi kullanması için bir sürücü görevlendiren ve çeşitli senaryolarda yazılımın performansını test eden O’Dowd, bir görüntünün çekimleri sırasında kendisinin de araçta bulunduğunu ve mevtten döndüğünü belirterek, “Bu artık ferdî bir durum” dedi.
Bütün bunlar için büyük bir ofis ve bir televizyon stüdyosu kiralayan O’Dowd, halkla alakalar uzmanları ve görüntü editörleriyle çalışmaya başladı. O’Dowd, çektiği görüntüleri ABD Ulusal Karayolu Güvenliği Yönetimi’ne (NHTSA) gönderip harekete geçmeleri için davet yaptığını fakat bugüne kadar rastgele bir cevap alamadığını da kelamlarına ekledi.
KENDİ ÇIKARINI MI DÜŞÜNÜYOR KAMUOYUNUN ÇIKARINI MI?
O’Dowd ve onun üzere düşünenler, Full Self-Driving yazılımının hiçbir şeyden şüphelenmeyen vatandaşlar üzerinde yapılmış ölümcül bir deney olduğuna inanıyor. Yakın vakitte açılan bir toplu davanın ve ABD Adalet Bakanlığı’nın başlattığı bir soruşturmanın temelini de bu inanç oluşturuyor.
O’Dowd, bu tıp yazılımların aşikâr bir metotla geliştirilmesi ve yayınlanmadan evvel güvenliğinin garanti edilmesi gerektiğini savunuyor. Günümüzün teknoloji devleri olan Google, Facebook ve Amazon üzere şirketler ise tam aykırı bir yaklaşım benimsiyor ve “hızlı hareket et ve bir şeyleri kır” düsturuyla ilerliyor. O’Dowd, Tesla’nın bu düsturu karayollarına taşıdığına inanıyor.
O’Dowd’u eleştirenler ise teknoloji girişimcisinin hassasiyetinin altında kendi çıkarlarının yattığını savunuyor. Çünkü O’Dowd’un müşterilerinden biri (Intel’in sahip olduğu Mobileye isimli şirket) şoför asistanı ve otomatik sürüş yazılımlarını çalıştıran bir mikroçip üretiyor. O’Dowd ise Mobileye’ın yüzlerce müşterisinden yalnızca biri olduğunu belirterek, teşebbüslerinin arkasında Tesla’nın teknolojisinin güvenliğiyle ilgili telaşları dışında hiçbir şey bulunmadığını söylüyor.
Girişimleri nedeniyle Musk takipçileri tarafından “O’Clown” (palyaço) olarak anılan O’Dowd, Musk’la hiç konuşmadıklarını vurguladı. Lakin Musk daha evvel O’Dowd’dan bahsedilen bir tweet’in altına bıraktığı çeşitli emoji’lerle, muhatabının “zırdeli” olduğunu ima etmişti.
Girişimleri nedeniyle Musk takipçileri tarafından “O’Clown” (palyaço) olarak anılan O’Dowd, Musk’la hiç konuşmadıklarını vurguladı. Lakin Musk daha evvel O’Dowd’dan bahsedilen bir tweet’in altına bıraktığı çeşitli emoji’lerle, muhatabının “zırdeli” olduğunu ima etmişti.
MUSK “AHLAKİ BİR ZORUNLULUK” DİYOR
O’Dowd var gücüyle savaşır, birtakım düzenleyici kuruluşlar ve siyasetçiler de tasalarını lisana getirirken, Tesla kelam konusu teknolojinin dünyayı değiştireceğine dair argümanlarını şiddetle lisana getirmeyi sürdürüyor. Tesla ve destekçileri, şirketin yaklaşımının karayollarında insan kaynaklı yanlışların yaşanmadığı bir geleceğin kapısını aralayacağını öne sürüyor.
Geçtiğimiz Eylül ayı sonlarında düzenlenen dört saatlik bir aktiflikte, Tesla en yeni yapay zekâ teknolojisini dünyaya tanıtırken kürsüye çıkan Musk, Full Self-Driving yazılımının şimdiden hayatlar kurtardığını ve dünyayı bu teknolojiden yoksun bırakmanın “ahlaki bir yanlış” olduğunu lisana getirdi
Musk şöyle devam etti: “Otonominin yaralanmaları ve vefatları azalttığına inandığınız noktada, birçok kişi tarafından suçlanacak ve davalara muhatap olacak olsanız da bu teknolojiyi devreye almak bence bir ahlaki mecburilik haline geliyor.” (Basından gelen yorum taleplerine birden fazla vakit karşılık vermeyen Musk ve Tesla, Washington Post’un sorularını da yanıtlamadı.)
BİR MUSK HAYRANI MODEL TESTİNİ GERÇEK BİR ÇOCUKLA TEKRARLADI
O’Dowd, teşebbüsleri nedeniyle, bilhassa de Ağustos ayında Tesla’sının çocuk uzunluğundaki modelleri ezip geçtiği imajları yayınladıktan sonra Musk’ın milyonlarca destekçisinin şahsî taarruzlarına ve tenkitlerine amaç oldu. Birçok kişi O’Dowd’u Full Self-Driving’i devreye almamakla ya da direksiyondaki kişiyi gaz pedalına basarak yazılımı etkisiz hale getirmekle suçladı. O’Dowd ise testin yasal olduğunu ve kameraları aracın farklı yerlerine yerleştirerek testi tekrarlamaya başladıklarını belirtti.
O’Dowd bu görüntüyü yayınladıktan birkaç saat sonra, @WholeMarsCatalog kullanıcı ismiyle tanınan Tesla hayranı yazılım mühendisi Omar Qazi, Twitter’a testi birlikte gerçekleştirebileceği bir çocuk aradığını yazdı. Aldığı olumlu yanıtın akabinde 28 yaşındaki Qazi, O’Dowd’un senaryosunu test etti. Lakin bu kere araç çocuğu görünce durdu ve ilerlemedi.
O’Dowd’un başarısız olmaya mahkûm bir ilerleme düşmanı ve Tesla aykırısı olduğunu belirten Qazi, “Bunu ne Dan durdurabilir ne de bir başkası” dedi. Yatırım portföyünün hudutlu bir kısmının Tesla paylarından oluştuğunu da doğrulayan Qazi, “Bence kusursuz olmasa bile şu an ortaya bir şey koymanın nitekim birçok yararı var” diye konuştu.
Görüntülerin yayınlanmasının akabinde Tesla, O’Dowd’a bir ihtarname gönderdi.
O’Dowd, The Washington Post’a testleri bu sefer medyanın, düzenleyici kuruluşların, Tesla destekçilerinin ve hatta Musk’ın huzurunda yinelemek ve metotlarına tüm kuşkuları ortadan kaldırmak istediğini söyledi.
Qazi ise O’Dowd’un teşebbüslerinin programın yasaklanmasını sağlayabileceğine ihtimal vermediğini söyledi ve ekledi: “Dan O’Dowd kendisini dinlemeyi kabul eden herkesin başının etini yiyor ancak bir yasak gelmedi.”
O’Dowd’u eleştirenler, Tesla hayranlarıyla hudutlu değil. Güvenlik uzmanları da bu türlü bağımsız testlerin daha sıkı regülasyonlar talep etmek için yanlışsız yol olup olmadığını sorguluyor. Carnegie Mellon Üniversitesi’nde uzun yıllar otonom araç güvenliği üzerine çalışmalar yapmış olan Phil Koopman, “Bu testleri halka açık yollarda gerçekleştiriyorlar. İnsanları istekleri olmadan riske atma sorunu burada da ortaya çıkıyor” dedi ve ekledi: “Bunu yapan kim olursa olsun hoşuma gitmiyor.” NHTSA Sözcüsü Lucia Sanchez ise “Tüketiciler hiçbir vakit kendi test senaryolarını üretme teşebbüsünde bulunmamalı” diye konuştu.
KAZALARIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞUNDA TESLA’LAR VAR
Tesla’nın şu an yollarda olan modellerinde “Autopilot” ismi altında şerit denetimi, otomatik fren sistemi üzere birçok şoför asistanı özelliği mevcut. ABD’de bu özelliklere sahip milyonlarca araç var. 2021’de satılan arabaların yüzde 60’ından fazlası da şerit denetimi özelliğine sahip.
NHTSA’in Haziran ayında açıkladığı bilgilere nazaran, evvelki 11 ayda gelişmiş şoför asistanı özelliğine sahip araçların karıştığı 392 kaza yaşandı. Bu kazaların yaklaşık yüzde 70’inde Tesla araçlar bir rol oynadı. NHTSA ayrıyeten 2019’dan günümüze, şoför asistanı özelliği olan araçların karıştığı kazalarda 6 can kaybı olduğunu bildirdi. Bunların 5’i Tesla ile alakalı kazalardı. (Veri setinde araba üreticilerinin bilgi toplama biçimlerindeki farklılıklar dikkate alınmıyor. Bu da şirketler ortasında bir kıyas yapmayı zorlaştırıyor.)
Ancak halihazırda ABD ve Kanada’da 160 bin civarında şoföre açık olan Full Self-Driving Beta programı, bugüne kadar bildiğimiz tüm şoför asistanlarından ileri bir noktada. Bu yazılımın yüklü olduğu araçlar kent içlerinde dolaşabiliyor, kırmızı ışıklarda durabiliyor ve harita üzerinde evvelden belirlenmiş bir noktaya giderken kendi kendine sağa ya da sola sapabiliyor.
“SÜRÜCÜ HER AN UYANIK OLSUN” DEMEK YETİYOR
Musk, Tesla’nın Autopilot’ı kullanıcılara sunmasından bir yıl sonra yani 2016’da yaptığı bir açıklamada, kelam konusu teknolojinin şimdiden insan şoförlere kıyasla “daha iyi” olduğunu belirterek, iki yıl içinde tüm Tesla’ların kendi kendini sürebilir hale geleceği iddiasında bulundu.
Bu varsayım şimdi gerçekleşmiş değil fakat Tesla, Autopilot’ı daima geliştiriyor ve şoförlerin araçları üzerindeki denetim gereksinimini günden güne azaltıyor. (Ne var ki Tesla’dan yapılan ihtarlarda, şoförlerin her an uyanık ve dikkatli olması gerektiği vurgulanıyor.)
Full Self-Driving Beta, Tesla’nın teknolojisinin geldiği son nokta. Full Self-Driving’e sahip şoförlerin 15 bin dolar karşılığında satın alabildiği bu güncelleme paketi, Tesla’nın araba içi yazılımının ölçtüğü kadarıyla yüksek bir güvenlik skoruna sahip.
Musk, Haziran ayında yayınlanan ve bir küme Tesla kullanıcısının sorularını yanıtladığı bir röportajda, başarılı bir otonom sürüş yazılımı geliştirmenin “Tesla’nın pahasının çok para olmasıyla sıfır olması ortasındaki temel fark” olduğunu belirtti.
Ancak tablonun geneline baktığımızda, Tesla’nın ABD’de bu mevzuda bir regülasyon bulunmamasından faydalandığını söyleyebiliriz. Ülke maddeleri yeterince, araba üreticileri şoförlere her an uyanık olmalarını söylediği surece, yeni şoför asistanı yazılımlarını trafiğe çıkarmalarının önünde bir mahzur bulunmuyor. Çünkü bu yasalar epeyce eski ve yasa yapıcılar çağın suratına ayak uydurmakta zorlanıyor.
1982 yılında Green Hills Software şirketini hayata geçiren O’Dowd, endüstriyel makineler, uçaklar, gemiler ve trenlerin içinde bulunan minik bilgisayarlar için işletim sistemleri geliştirmeye başladı ve güvenliğe kıymet vermesi sayesinde müşterileri ortasına ABD ordusunu bile katmayı başardı. Tesla’ya açtığı savaş O’Dowd için birinci değil. 20 yıl evvel Linux’un fiyatsız ve halka açık işletim sisteminin işini tehdit etmeye başladığı periyotta, O’Dowd, bu durumun yabancı casusların sistemlere ziyanlı kodlar göndermesine yer hazırladığını savunmuştu. Fakat bu ikazlarına kulak asan olmadı. Bugün Linux’u her yerde görebiliyoruz. Green Hills’in kendi yazılımları da Linux programlarıyla etkileşimli olarak çalışabiliyor. Fakat O’Dowd fikrinin hala değişmediğini belirterek, “Linux termostatlar üzere araçlar için uygun olabilir ancak iş uçaklar, güç santralleri ve arabalara gelince, hâlâ tehlike var” dedi. O’Dowd bugün Green Hills’in paylarının çoğunluğunu elinde tutuyor. Şirketin bedeli 2019 prestijiyle pahası 1 milyar civarında. Lakin O’Dowd öteki teknoloji milyarderlerinin bilakis parasını yatlara, özel adalara ve fantezi projelerine harcamak yerine, kalıcı bir iş yapmak istediğini söylüyor.