Türkiye’deki ekonomik kriz ve pahalılık ülkede yaşayan sığınmacıları da etkiledi. Geçtiğimiz günlerde 34 kişilik bir sığınmacı kafilesi Esenyurt Belediyesi’nin gerçekleştirdiği “Gönüllü Geri Dönüş” projesi kapsamında ülkelerine geri döndü. Sığınmacılar Türkiye’deki hayat pahalılığı yüzünden geri döndüklerini söz etti.
“Esenyurt Merkez Mahallesi’nde yer alan 1103 Sokak, manzarası ve sokak boyunca yer alan tabelalarla küçük bir Suriye izlenimi veriyor. Duruma reaksiyonlu kimi ilçe sakinlerinin “Şam Sokağı” olarak isimlendirdiği sokakta yer alan dükkânların birçoklarını Suriyeliler işletiyor. Sokakta bulunan bir dükkânda çalışan ve isimlerini vermek istemeyen Suriyeli çalışanlar da ilçeye burada yaşayan akrabalarının tavsiyesiyle göç etmiş. Türkiye için “Türkiye bizim ikinci meskenimiz, burada yaşamaktan çok mutluyuz, dönmeyi düşünmüyoruz” diyenler ortasında yer alan dükkân çalışanları, memnuniyetlerini söz ederken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ismini da anmayı ihmal etmiyorlar”
Göç İdaresi’nin 2021 yılı bilgilerine nazaran ilçede 68 bini Suriye asıllı olmak üzere, 177 bin yabancı asıllı kişi yaşıyor. Kayıtdışı datalara nazaran ise ilçedeki yabancıların sayısı 250 binin üstünde. Esenyurt 90 farklı milletten göç alıyor. Geçtiğimiz yıl ilçede yaşayan sığınmacılar görüşmelerde “Türkiye’de yaşamaktan çok mutlu olduklarını” belirtmişlerdi. Lakin son bir yıl içerisinde ülkenin içinde bulunduğu ekonomik kriz sığınmacıları da etkiledi. Belediyenin 2018 yılından bu yana yürüttüğü “Gönüllü Geri Dönüş” projesi kapsamında 2022 yılının birinci kafilesi Suriye’ye dönmek üzere yola çıktı. Sığınmacılar 8 Haziran’da Göçmen Hizmetleri ve Yabancılar Ofisi önünde düzenlenen uğurlama merasimiyle ülkelerine dönmek üzere Yayladağ ve Öncüpınar Hudut Kapılarına gönderildi. Sığınmacılar Türkiye’de geçinemedikleri için ve hayat pahalılığı yüzünden döndüklerini belirtti.
“Ukrayna Savaşı başladıktan sonra insani yardımlar azaldı”
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın haber portalı, Gazetecilik Platformu’ndan Meltem Suat’ın haberine nazaran, Türkiye 2018 yılında başlayan ve gitgide derinleşen bir ekonomik kriz yaşıyor. Türk lirası her geçen gün süratle paha kaybediyor, TÜİK’in Mayıs 2022’de açıkladığı datalara nazaran enflasyon oranı yüzde 69,97‘ye çıktı. Açıklanan datalara nazaran Mart 2022 itibariyle 3 milyon 845 bin kişi işsiz durumda. Cumhuriyet Halk Partisi’nin geçtiğimiz günlerde yayınladığı “Türkiye Keder Haritası“na nazaran 81 vilayette vatandaşların ortak sorun olarak belirttikleri problemlerin başında işsizlik, süreksiz sığınmacılar, tarım siyasetlerinden kaynaklı meşakkatler ve altyapı aksaklıkları üzere hususlar yer alıyor. Türk vatandaşlarının “temel dert” olarak tabir ettiği sığınmacılar ise ekonomik krizden daha çok etkileniyor. Sığınmacılar bilhassa patron tarafından “ucuz işgücü” olarak görülüyor; daha düşük fiyatla ve kayıtdışı çalıştırılıyor. Çalışma Bakanlığı’nın açıkladığı sayılara nazaran Türkiye’de kayıtdışı çalışan 1 milyon Suriyeli emekçi var. Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) datalarına nazaran ise kayıt dışı çalışan Suriyelilerin oranı yüzde 91,6. Bu datalara nazaran Suriyeli çalışan erkeklerin oranı yüzde 71, çalışan sığınmacı çocuk emekçi sayısı ise 130 bin. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı bilgilerine nazaran 62 bin Suriyeliye çalışma müsaadesi verildi. Türk-Alman Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr Murat Erdoğan’ın hazırladığı ve 2020 yılında yayınlanan “Suriyeliler Barometresi” raporuna nazaran Türkiye’de en az 1 milyon Suriyeli faal çalışma hayatı içinde yer alıyor. Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2020 yılında hazırladığı rapora nazaran Suriyelilerin yüzde 46’sı İstanbul’da çalışıyor. Sığınmacıların İstanbul’da yoğunlukla yaşadığı bölgelerden biri olan Esenyurt’ta ise belediyenin datalarına nazaran yabancı asıllı şahısların işletmeciliğini yaptığı 1.285 işletme var bu işletmelerden 816’sı belediyeden ruhsat almış. Görüş aldığım belediye yetkilileri sığınmacıların geri dönüşü ve çalışma durumları hakkında:
“Proje kapsamında şu ana kadar 7 bin bireye geri dönüş kapsamında yardımcı olduk. Misyona geldiğimiz günden bu yana ise 2 bin kişiyi ülkelerine gönderdik. Pandemi periyodunda projeye orta vermiştik lakin geçtiğimiz yıl geri dönüşlere tekrar başladık. Geri dönüşler şöyle gerçekleşiyor; göçmenler gerekli yerlerde müsaade evrakı aldıktan sonra bize başvuruyor, biz de kafile halinde hudut kapısına gönderiyoruz. Geri dönen sığınmacılar döndükten sonra 5 yıl boyunca yasal yollardan ülkemize giremiyor. Bilhassa Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte AB ve BM’den bize yapılan insani yardımlar azaldı. Siz de gördünüz, evvelden Göçmen Hizmetleri ve Yabancılar Ofisi önünde bir kalabalık olurdu, ancak artık yok. Biz de ofiste onlara yalnızca danışmanlık hizmeti vermeye başladık. Yardımlar olmayınca sığınmacılar çalışmaya mecbur kalıyorlar, bu da dönüş için bir sebep. Fakat biz pahalılık ve geçim derdiyle birlikte hata oranlarının da artmasından kaygı ediyoruz” biçiminde konuştu. Öte yandan sığınmacı haberleriyle sık sık gündeme gelen ilçenin en kalabalık mahallelerinden biri olan Bağlarçeşme Mahallesi Muhtarlığı ise, çıkan haberler ve belediye çalışanı savını “Artık neredeyse hiç olay yaşanmıyor Valilik ve İçişleri Bakanlığı’nın çalışmaları ve kontrolleri sayesinde hiç isimli hadise yaşanmıyor” diyerek yalanladı.
“Geri dönmek isteyen ailelerin sayısı tek tük”
Son periyottaki ekonomik krizin sığınmacıların dönüş kararını nasıl etkilediğini sorduğumuz Suriyeli Mültecilerle Dayanışma Derneği Lideri Muhammed Salih, dönüşlerle ilgili olarak “Dönmek isteyenlerin sayısı fazla değil, tek tük aile dönmek istiyor. Dönmek isteyenler Türkiye’de ömür şartları zorlaştığı için dönmek istiyor. Bugüne kadar dönmek isteyip de sondan Türkiye’ye geri dönene hiç rastlamadım” dedi. İsmini vermek istemeyen bir sığınmacı da dönüş kararıyla ilgili olarak “Suriye inançlı bir yer olursa alışılmış dönerim. Şu anda Türkiye’de ömür pahalılaştı borçlarımız var. Bu sebeple Suriye’de gerekli koşullar sağlanırsa dönmeyi düşünüyorum” dedi.