Önder Yılmaz – AB’nin hava, deniz ve kara hududunun güvenliğinden sorumlu Frontex’e, delilleri tek tek sıralanarak tenkitler yöneltilen raporda, “Kanıtlanan pek çok olay Frontex’in geri itme uygulamasını şahsen gerçekleştirdiğini, fiilen dayanak verdiğini yahut görmezden geldiğini göstermektedir” denildi.
Avrupa Ombudsmanı’nın, milletlerarası raporlarda ve medyada yer alan tenkit ve şikâyetler sonucu, Frontex’in şikayet sisteminin işleyişine ve Temel Haklar Yetkilisinin rolü ve bağımsızlığına ait resen inceleme başlattığına dikkat çekilen raporda, “2020 yılında geri itmenin yalnızca Yunan otoriteleri tarafından değil Frontex ile iş birliği içinde uygulandığının daha açık hale geldiği görülmektedir” sözleri kullanıldı. Yunanistan ile Frontex’in ortak koordine ettiği “Poseidon Operasyonu”nda Danimarkalı bir devriye botunun, insan haklarını ihlal eden geri itme talimatını uygulamadığı aktarılan raporda, “Danimarkalı güvenlik botu ekseninde yaşanan olay Frontex’in Yunan kıyı güvenliği ile uyumlu formda geri itme uygulamalarına katıldığının, şahsen bir polis şefinin hukuka alışılmamış talimatı yerine getirmemesi ile ortaya çıkması açısından kıymetlidir. Hayat hakkının ihlali ile sonuçlanacak bu türlü bir talimatın verilebilmesi ve yaşanan olay, kelam konusu uygulamanın rutinleştirildiğinin ve vicdanlı polis şefleri dışında ortaya çıkartılamadığının kanıtıdır” denildi. Raporda, Avrupa Parlamentosu üyelerinin, Frontex’in insan haklarına hürmetini, şeffaflık, hesap verebilirlik standartlarına bağlılığını ve geri itme operasyonlarındaki cürüm paydaşlığı argümanlarını araştırmak için çalışma kümesi kurmak üzere harekete geçtikleri de hatırlatıldı.
KDK’dan AB’ye çağrı
Raporunda AB’ye 22 unsurluk davette bulunan KDK, “göçmenlerle ilgili kararlarda insan hakları ve memleketler arası müdafaa hukukunun temel alınmasını, göçe ne değerine olursa olsun mahzur olma siyasetinin terk edilerek, göçün milletlerarası hukuka uygun formda idaresi siyasetine dönülmesini, memleketler arası insan ve sığınma hukukunun temel hak ve prensiplerinin ihlaline yönelik müdahalelere göz yumulmamasını, yapılan ihlallerin açıkça kınanmasını” talep etti. AB’ye yönelik beklentilerden kimileri şöyle lisana getirildi:
Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan hareketlere müsaade edilmemeli.
Üye devletlere sağlanan takviyenin insan hakkı ihlallerinde, hudut denetimleri esnasındaki milletlerarası hukuka karşıt hareketlerde ve geri itme uygulamalarında kullanılmaması tarafında önlem alınmalı.
Yunanistan tarafından yapılan geri itme uygulamalarının sona erdirilmesi için baskı yapılmalı. Bu uygulamaların bağımsız ve tarafsız formda soruşturulması için önlem alınmalı, yapılan soruşturmalar faal bir biçimde takip edilmeli.
Şikâyet mekanizması
Geri itme savlarını aktif formda soruşturmak için Türkiye tarafından iletilen delilleri ve şahıslar tarafından iletilecek şikayetleri direkt inceleyecek ve Türkiye’deki mercilerle eşgüdüm içerisinde çalışacak, ulusal insan hakları kurumlarını, milletlerarası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarını içeren bağımsız ve tarafsız bir komite ve şikayet izleme düzeneği kurulması sağlanmalı.
Sivil toplum kuruluşları ve medya organları bölgede çalışma yapmalı.
Sınırları sistemsiz formda geçen şahıslar cezalandırılmamalı.
Frontex tarafından yapılan geri itme uygulamalarına son verilmeli. Frontex’in yaptığı argüman edilen geri itmeler aktif biçimde soruşturulmalı.
Frontex’in AB’ye komşu ülkelerle iş birliği anlayışı geliştirilmeli ve iş birliği artırılmalı.
Göç yollarındaki tehlikelerin azaltılması ve bilhassa deniz seyahatlerinin önlenebilmesi için önlem alınmalı, iltica ve sığınma müracaatlarının alınmasını ve kısa müddette sonuçlandırılmasını sağlayacak izlenebilir ve denetlenebilir bir erişim imkanı geliştirilmeli.
‘Açık duruş sergile’
KDK, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne de mültecilerin korunmasına ait milletlerarası mutabakatların uygulanmasını gözetme vazifesi nedeniyle “açık bir duruş sergile” daveti yaptı. Geri itme olaylarına ait istatistiki data ve raporların nizamlı olarak paylaşılması gerektiğini belirten KDK, “Yaşam hakkını dahi ihlal eder hale gelmiş olan sistematik ve daima nitelikteki geri itme uygulamaları karşısında yapılan açıklamalar güçlendirilmeli, yetki ve misyon kapsamında ilgili kurumların harekete geçmesini sağlayacak faaliyetler artırılmalı. Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan ayrımcı göç siyasetlerine dikkat çekilmeli ve ülkelerin milletlerarası hukuktan doğan sorumluluklarını yerine getirmeleri için daha çok KDK, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne de mültecilerin korunmasına ait memleketler arası mutabakatların uygulanmasını gözetme vazifesi nedeniyle “açık bir duruş sergile” daveti yaptı. Geri itme olaylarına ait istatistiki data ve raporların sistemli olarak paylaşılması gerektiğini belirten KDK, “Yaşam hakkını dahi ihlal eder hale gelmiş olan sistematik ve daima nitelikteki geri itme uygulamaları karşısında yapılan açıklamalar güçlendirilmeli, yetki ve misyon kapsamında ilgili kurumların harekete geçmesini sağlayacak faaliyetler artırılmalı. Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan ayrımcı göç siyasetlerine dikkat çekilmeli ve ülkelerin milletlerarası hukuktan doğan sorumluluklarını yerine getirmeleri için daha çok efor sarf edilmeli” değerlendirmesini yaptı.
YARIN: KDK’NIN YUNANİSTAN’IN GERİ İTMELERİNE YÖNELİK TÜRKİYE’YE TAVSİYELERİ