Önder Yılmaz – Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), aylarca yerinde yürütülen çalışmalar sonunda “Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu” hazırladı. “Sadece mülteciler değil, insanlık boğuluyor” tespitinin yapıldığı KDK raporunda, tecavüze uğrayan, elleri kelepçelenerek eksi 10 derecede denize bırakılanlar, çocuğunun vefatını izleyen anneler, gençler ve çocukların yaşadıkları dram anlatıldı. Milliyet’in ulaştığı 494 sayfalık rapor, 6 kısım ve 3 kapsamlı ekten oluşuyor. Rapor, İçişleri, Dışişleri ve Ulusal Savunma bakanlıkları ile Kıyı Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Göç Yönetimi Başkanlığı üzere ilgili tüm kamu kurumlarının temsilcilerinin katkılarıyla hazırlanırken, BM ve AB’nin ilgili üniteleri, milletlerarası insan hakları kuruluşları, Yunanistan’da insan hakları çalışmaları yürütenlerin bilgi ve dokümanları de kullanıldı.
18 hak ihlali
Raporda, Türkiye sonlarına geri itilen insanların “sessiz çığlıkları” karşısında yaşanan hak ihlallerinin incelendiğine vurgu yapılarak “50 farklı çeşitte geri itme uygulaması yapıldığı, 18 farklı hak ihlalinin tespit edildiği” anlatıldı. 50 geri itme uygulamasından kimileri can salında geri itme, eli arttan bağlama, yüzme bilmeyenleri can yeleği olmadan ırmağa ve denize bırakma, bayanları üst arama mazeretiyle taciz etme, tecavüz, şiddet, azap, botları batırma, akaryakıtla yakma, para, telefon, pasaport ve eşyaları alarak gasp etme biçiminde sıralandı. 18 hak ihlalinde ise “yaşam hakkı, keyfi alıkoyma yasağı, azap, mülkiyet hakkı, ayrımcılık yasağı, sığınma hakkı” üzere başlıklar öne çıktı.
Maske takıyorlar
“Yunanistan Tarafından Yapılan Geri İtme Uygulamaları” kısmı, Türk askerleri ve kıyı güvenlik vazifelilerinin tabirleriyle başlıyor. Raporda, Türk askerleri, kümeler halinde her bir botta 10’a yakın kişi olacak biçimde geri itmelerin yaşandığını, kayıt altına alınmaktan korktukları için de Yunan görevlilerin siyah giysiler giyip yüzlerini kar maskeleriyle kapattıklarını lisana getiriyor. Raporda, “Bunun nedeni, icra edilen faaliyetlerin insan haklarına ve milletlerarası hukuk kurallarına terslik teşkil ettiğini bildiklerinden kimliklerini saklama uğraşı. Tüm göçmenlerin para ve pahalı eşyalarına el koyuyorlar. Artık bu durum başlı başına bir çıkar kapısına dönmüş durumda” tabirleri yer alıyor.
‘Can salı’ oyunu
Raporda “can salı” ismi verilen, deniz kazalarında suyun ortasında birkaç saat hayatta kalmayı sağlayan botun Yunanistan Ulusal Savunma Bakanlığı tarafından ihaleye çıkılıp kalitesiz ve dayanıksız formda yaptırıldığı, batacağı daha başından bilinen botlara mültecilerin sayıca fazla doldurularak vefata terk edildiği dokümanlarıyla anlatılıyor.
Raporun sonuç ve teklifler kısmında ise Yunanistan’ın geri itmelerinin memleketler arası hukuka alışılmamış olduğu kaydedilerek “Hatta milletlerarası hukuka terslikten öte en öncelikli hak olan hayat hakkının ihlalidir. Yalnızca mülteciler değil, insanlık geri itiliyor, insanlık boğuluyor” tespiti yapıldı. Yunanistan’ın sebebiyet verdiği vefatlar konusunda memleketler arası doküman ve kayıtlara hatta Yunan hükümetinin resmi bilgilerine dayandırılarak şunlar kaydedildi:
“Geri itme uygulamaları sonucunda hayatını kaybeden toplam sistemsiz göçmen sayısı incelendiğinde, 2021’de 61, 2022’de 31 Mayıs itibariyle 36, toplamda ise 97 sistemsiz göçmenin donarak ve boğularak hayatını kaybettiği tespit edilmiştir. Elde edilen resmi bilgilere nazaran, 2020’de 17 bin 245, 2021’de 16 bin 497, 2022’de ise 31 Mayıs itibariyle 7781 sistemsiz göçmenin geri itildiği görülmektedir. 2020’den 31 Mayıs 2022’ye kadar olan süreçte toplam 41.523 sistemsiz göçmenin geri itildiği tespit edilmiştir.”
Raporu TBMM Lideri Mustafa Şentop, perşembe günü Meclis’te bir toplantı ile açıklayacak.
Şeref Malkoç: Bu bir cinayettir
Milliyet’e konuşan KDK Lideri Gurur Malkoç, Yunanistan’ın adaları silahlandırarak bölgede barışı yok ettiğini belirterek, “Mültecileri de geri iterek, her türlü zulmü yaşatarak vefatlarına yol açtığı Ege’de insanlığı, insan haklarını boğuyor” dedi. Mültecilerin çıplak halde, elleri kelepçelenerek, azap, taciz ve tecavüze maruz bırakılarak Türkiye tarafına itildiğine dikkat çeken Malkoç, “Mağdurlarla yerinde tek tek görüştük. Dinlerken olayı tekrar tekrar yaşayıp ağladılar. Bu raporu hazırlamak bizim için tarihe karşı bir sorumluluk, insanlığa karşı vicdan borcumuzu yerine getirmektir. Milletlerarası bilgi ve evraklara de dayandırılarak objektif kriterler doğrultusunda hazırladık raporumuzu. Şayet bu rapordan sonra Türkiye ve dünyadaki insan hakları savunucuları, vicdan sahipleri bu hususun tahlili için biraz uğraş gösterirlerse bizim için en büyük memnunluk vesilesi olacak” diye konuştu. Malkoç raporun can alıcı noktasını şöyle anlattı: “Can alıcı tespiti şu; Yunanlı vazifeliler -bunların içerisinde sivil giyindirilen asker ve polisler de var- bu insanları bilerek kasıtlı olarak taammüden vefata itiyorlar. Tasarlayarak vefata itiyorlar. bu cinayettir. İşte Yunanistan’daki bu görevlilerin işlediği cinayetle ilgili biz suçüstü yaptık. Bu suçüstünün evraklarını kanıtlarını bütün dünyaya duyuracağız. Bu cinayete karışanların yargılanması için çalışacağız.”