Efes Antik Kenti kazılarında, bir yangın katmanının altında milattan sonra 7. yüzyıla ilişkin dükkanlar ve bir mahallenin kalıntıları bulundu.
Avusturya Bilimler Akademisi Avusturya Arkeoloji Enstitüsü Müdürü ve Efes Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri Sabine Ladstatter
Arkeologların Erken Bizans Devri’ne tarihlenen dükkanlar ile mahallî bir mahalleyi ortaya çıkardığını tabir eden Ladstatter, “Bu, şu anda antik kentin kült yapılarından olan yamaç konutların 50 yıl evvel bulunmasından bu yana Efes’teki en kıymetli keşiftir.” dedi.
Buluntuların kusursuz formda korunduğunun altını çizen Ladstatter, şöyle konuştu:
“Bölge görünüşe nazaran milattan sonra 614-615 yılında apansız yok olmuş. Odalardaki tüm mesken eşyalarının üzerini kalın ve ağır bir yangın katmanı örtmüş. Böylelikle hepsi gelecek kuşaklar için korunmuş. Kronolojik olarak farklı vakitlere tarihlenseler bile bu buluntu, Pompei arkeolojik alanıyla karşılaştırılabilir.”
Yeni keşfedilen bölgenin Roma kentinin siyasi merkezi olan Üst Agora’nın çabucak bitişiğindeki Domitian Meydanı’nda olduğunu vurgulayan Ladstatter, bundan sonraki çalışmalarda yıkımla ilgili ayrıntılara ve kentin tarihi için çıkarılabilecek sonuçlara odaklanacaklarını kaydetti.
“Uskumrulu amforalar, altın sikkeli dükkan kasası ve hacı şişeleri…”
Çalışmalarda şimdiye kadar 170 metrekarelik alanda birkaç dükkandan oluşan küçük ölçekli bir yapı ortaya çıkarıldığını aktaran Ladstatter, şöyle devam etti:
“Bu yerleşim alanındaki odalar 3-4 metre yüksekliğe kadar korunmuş ve büsbütün büyük bir yıkım katmanıyla örtülmüş. Katmanların altından inanılmaz derecede varlıklı bir buluntu topluluğu ortaya çıktı. Sayıları binlerle tabir edilen seramik kaplar bulundu. Bunların ortası midye ya da istiridye üzere deniz eserlerinin kalıntılarıyla dolu.Tüm kaseler ya da tuzlanmış uskumru ile doldurulmuş amforalar (çömlek) çıkarıldı. Ayrıyeten şeftali, badem ve zeytin çekirdeklerinin yanı sıra kömürleşmiş bezelye ve baklagillere ilişkin tohumlar da öbür buluntular ortasında. Bilhassa dört altın sikke ve bronz sikkelerin bulunduğu birkaç dükkanın kasası dikkat cazibeli. Kazılan odalar mutfak, depo, taberna, kandil ve Hristiyan hacı ikramlık eşyalarının bulunduğu dükkan ve ekli bir satış odası olan bir atölyedir. Burada Hristiyan hacılara ikramlık olarak satılan ve uzunluğunda taşınabilen çok sayıda küçük hacı şişesi keşfedildi.”
Efes Antik Kenti kazılarında, Bizans periyoduna ilişkin 400 yıllık mahalle ortaya çıkarıldı: “Sayıları binlerle söz edilen seramik kaplar bulundu”
Arkeolojik bulguların ani, dramatik ve değerli bir yangın tahribatını gösterdiğine değinen Ladstatter, yıkımın tam gününü belirlemenin mümkün olmayacağını lakin bulunan tohumların en azından yılını netleştireceğini aktardı.
Ladstatter, sarsıntıya dair de şu ana kadar rastgele bir belirtiye rastlamadıklarını vurgulayarak, bölgede bir insan kalıntısına da ulaşamadıklarını lisana getirdi.
Kazılarda askeri çatışmanın delili olarak bir dizi ok ve mızrak ucu bulunduğu bilgisini paylayan Ladstatter, “Efes’ten yaklaşık 100 kilometre uzaklıktaki Sardes Antik Kenti’nde de tıpkı tarihlerde yıkıma tanıklık eden sikke buluntuları Efes’in bulguları ile örtüşmektedir. Bunlar daha evvel Sasanilerin Batı Anadolu hücumları ile ilişkilendirilmiş fakat bu şimdiye kadar yapılan araştırmalarda tartışma konusu oldu” sözlerini kullandı.
Sabine Ladstatter, Domitian Meydanı’ndaki yeni buluntuların Efes kent tarihindeki birçok bilinmezi çözeceğine inandığını kelamlarına ekledi. (AA)