Temeli 2. Murat devrinde atılan ve uzun yıllar Osmanlı padişahlarına konut sahipliği yapan Edirne Yeni Sarayı (Sarayı Cedide-i Amire) kalıntılarındaki hafriyat çalışmaları sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türk Tarih Kurumunun dayanağıyla Trakya Üniversitesi tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında sarayın gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.
Kazı lideri ve Trakya Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülay Apa Kurtişoğlu, AA muhabirine, 2022 dönemi hafriyatlarının sürdüğünü söyledi.
Yeni hafriyat döneminde sarayın kalbi olarak da bilinen Cihannüma Kasrı’nın ardında yer alan Cihannüma Hamamı’nda çalışmalarını sürdürdüklerini belirten Kurtişoğlu, “Demirkapı etrafında de hafriyat çalışmalarımız sürüyor ve bu çalışmalar esnasında birbirine simetrik 2 çeşmenin temeline ulaşmış bulunmaktayız.” dedi.
Kurtişoğlu, Silahtarağa Dairesi ve Akağalar Hamamı’na ilişkin olabileceğini düşündükleri alanda da çalışma yürüteceklerini tabir etti.
“Çok heyecan verici anlar”
Çok kıymetli bir alanda çalışma yapmalarının heyecan verici olduğunun altını çizen Kurtişoğlu, şunları kaydetti:
“Çeşmelerin ve su sisteminin, birebir formda yapıların temellerinin ortaya çıkmış olması, duvarları süsleyen çiniler, sikkeler, lüleler buranın askeri maksatla kullanılmasına yönelik olan materyaller aslında hepsi bizim için farklı ayrı heyecan verici ve değerli.
Pek çok yaşanmışlığın aslında o küçük buluntular göstergesi bize. Her birinin farklı farklı anısı, kıymeti var. Hasebiyle biz yalnızca mimari olarak değil Osmanlı tarihi içerisinde tanıklık ettiği olaylarla çok değerli bir yerde duran Edirne Sarayı’nın anılarını da gün yüzüne çıkarıyoruz.”
“Edirne Sarayı padişahlar tarafından çok sevilmiş”
Kurtişoğlu, Edirne Sarayı’nın, İstanbul’un fethinden sonra idare merkezinin taşınmasına karşın kullanılmaya devam edildiğini aktararak, “Edirne Sarayı nasıl İstanbul fethinin hareket noktasıysa Çaldıran seferinin hareket noktası olduğunu da görüyoruz. Yani padişahlar Edirne’den ve Edirne Sarayı’ndan vazgeçmemişler.
Hatta Yavuz Sultan Selim bir seferinde Edirne ve Edirne Sarayı’na duyduğu hasreti dizelere dökmüş, şiirlere dökmüş. O kadar değer veriyor. Topkapı Sarayı olmasına karşın IV. Mehmet şehzadelerinin düğün merasimini Edirne Sarayı’nda gerçekleştirmiş. Hanım sultanın tekrar düğünleri bakıyorsunuz burada gerçekleşiyor. Münasebetiyle 19. yüzyıla dek hem Edirne kenti hem Edirne Sarayı padişahların gözdesi olarak varlığını her vakit muhafazaya devam etmiş.”
Edirne Sarayı
1450’de temeli atılan saray, Yasal Sultan Süleyman devrinden itibaren pek çok kere tamir gördü, vakit zaman da eklentiler yapıldı. Birtakım padişahların saltanatları boyunca Edirne’ye hiç gelmemesi nedeniyle kullanılmayan sarayda da tahribat başladı. 1752’deki büyük sarsıntı ve 1776’daki yangınla tahribat süreci devam eden sarayın, 1827’de bir kısmı tamir edildi. 1829’da Edirne’yi işgal eden Rusların ordugah olarak kullandığı saray, büyük ziyan gördü. Vali Hurşit Paşa ve Hacı İzzet Paşa vakitlerindeki tamirat periyodunda birçok yapı kurtarıldı ama 1876-77 Rus Savaşı’nda düşmanın kente yaklaşması nedeniyle Babüssaade (Saadet kapısı) civarında yığılan cephane, düşman eline geçmemesi için patlatıldı, sarayın birçok yapısı da bu patlamayla yıkıldı.