Türkiye’nin Cape Town Başkonsolosluğunun tarihi Tana Baru mezarlığında gerçekleştirdiği aktiflikte, Türkiye’nin Cape Town Başkonsolosu Sinan Yeşildağ ile Başkonsolosluk vazifelileri, Cape Town’da yaşayan Türk vatandaşları ve Ebubekir Efendi’nin soyundan gelen aile üyeleri de hazır bulundu.
Ebubekir Efendi’nin kabri başında Kur’an-ı Kerim okunmasının akabinde iştirakçilere helva ikram edildi.
Başkonsolos Yeşildağ, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ebubekir Efendi’nin Cape Town’da bıraktığı izlerin, Türkiye için bugün dahi Güney Afrikalı lokal halkla bir köprü görevi gördüğüne değinerek,”Buradaki liderliği, kişiliği, yaptıkları bizim için sahiden örnek teşkil ediyor.” dedi.
Güney Afrika’da yazılmış tarihi kitaplarda Ebubekir Efendi’ye sürekli yer verildiğine dikkati çeken Yeşildağ, son yıllarda Türk akademisyenlerin de gayretleriyle mevzunun daha derinlemesine incelendiğini belirtti. Yeşildağ, “Bizler de Başkonsolosluk olarak, fırsat hayli Ebubekir Efendi’yi anmak, mirasını takip etmek ve kabrinin korunmasını sağlamak için elimizden gelen itinası gösteriyoruz.” diye konuştu.
Yeşildağ, Ebubekir Efendi’nin Güney Afrikalı Müslüman halka yaptığı hizmetlerin yanı sıra, ailesinin eğitimine çok kıymet verdiğine değinerek, “Son derece yeterli eğitim almış olan çocukları ve torunları da burada Güney Afrika toplumuna çok faydalı hizmetlerde bulunmuşlardır.” ifadesini kullandı.
Ebubekir Efendi’nin büyük torunlarından Alahuddiyn Ahmed ise Ebubekir Efendi’nin soyundan gelen aile fertlerinin, ülkeyi 1948-1994 yılları ortasında yöneten beyaz ırkçı apartheid devrinde Müslüman kimliklerinden dolayı Malay olarak sınıflandırılıp ırksal ayrımcılığa uğradığını belirterek, “Ancak ailenin Malaylarla hiçbir kan bağı yoktu, Türk soyundan geliyorduk.” dedi.
Anavatanları olarak gördükleri Türkiye’nin kendileri için büyük ehemmiyet taşıdığını kaydeden Ahmed, Türkiye’nin aile üyelerine vatandaşlık vermesini “bir duşun gerçekleşmesi” olarak nitelendirdi.
Ahmed, kendilerinin Türkçe bilmemesine karşın Türk kökenlerini asla kaybetmediklerini belirterek, yeni kuşak aile fertlerinin Türkiye’de eğitim almayı planladıklarını söyledi.
“Ebubekir Efendi 17 yıl içerisinde geride Güney Afrika’da somut bir Türk-İslam mirası bıraktı”
Cape Town Üniversitesi Afrika Çalışmaları Kısmı Araştırma Vazifelisi Dr. Halim Gençoğlu, resmi olarak bölgede vazife alan birinci Osmanlı alimi Ebubekir Efendi’nin, Güney Afrika Müslümanlarının bölgede dini ihtilafa düşmesi sonucu, 1862’de Britanya sömürge valiliğinin talebi doğrultusunda bölgeye gönderildiğini belirtti.
Gençoğlu, bölge Müslümanlarının meselelerini yakından gözlemleyen Ebubekir Efendi’nin, burada okullar açarak bilgili bir jenerasyonun yetişmesine vesile olduğunu kaydetti.
Ebubekir Efendi’nin bu noktada lisan ve kültür farklılığı üzere problemlerle karşılaştığına dikkati çeken Gençoğlu, “Buna karşın bölge Müslümanlarının konuştuğu lisan olan Afrikaans lisanını öğrenerek onlara ana lisanlarında eğitim verdi. Bu lisanda bir de ilmihal yazan Ebubekir Efendi 17 yıl içerisinde geride Güney Afrika’da somut bir Türk-İslam mirası bıraktı.” dedi.
Gençoğlu, “Son günlerini vatan hasretiyle geçiren Ebubekir Efendi 29 Haziran 1880’de Bree Sokağı’ndaki konutunda vefat ettiğinde, mahallî gazeteler ‘saçları ağırmış bilge Türk Hakk’a yürüdü’ yazmıştı.” ifadesini kullandı.
Güney Afrika’da İslami eğitimin temelini attı
“Güney Afrika’da Osmanlılar” kitabının da muharriri olan tarihçi Ahmet Uçar ise1814’te Bağdat vilayetine bağlı Deyrizzor bölgesinde, soyu Hazreti Muhammed’e dayanan bir ailede dünyaya gelen Ebubekir Efendi’nin, Güney Afrika vazifesinden evvel çeşitli medreselerde müderrislik yapmış, Arapça bilen, ehil bir din alimi olduğuna dikkati çekti.
Uçar, bölge Müslümanları tarafından ilgiyle karşılanan Ebubekir Efendi’nin burada türlü zorluklarla da yüz yüze geldiğini belirterek, “Bölgede Müslüman olduğu halde İslami yollardan habersiz, cehaletle boğuşan, cemaatlere bölünmüş, ortalarında birlik olmayan, kör taassubun esiri olmuş ve eğitim kurumlarından mahrum bir topluluğa muhatap olmuştu.” ifadesini kullandı.
Bununla birlikte, “Vazifem isteyen herkese İslamiyet’i öğretmektir” düsturuyla hareket eden Ebubekir Efendi’nin bölgede İslami eğitimin temellerini attığını vurgulayan Uçar, “Başta Beyanüddin olmak üzere mahallî lisanda 8 adet İslami kitap yazarak, açmış olduğu okullarda bu kitaplardan ders okutarak birden fazla meşhur ailelere mensup onlarca alim ve imam yetiştirdi. 1878’de İstanbul’da Osmanlı Maarif Matbaasında basılan Beyanüddin, Arap alfabesi ile Afrikaans lisanında basılan birinci kitaplardan birisi olma özelliğine de sahipti.” dedi.
Uçar, Ebubekir Efendi soyundan gelen Ahmed Ataullah, Hişam Nimetullah, Muhammed Alaeddin ve Ömer Celaleddin üzere isimlerin de Güney Afrika Müslümanlarının siyasi ve bilhassa de eğitim hayatında çok kıymetli roller üstlendiklerine işaret etti.