Araştırmacılar ülkelerin beslenme alışkanlıklarını mercek altına alarak en sağlıklı ve sıhhatsiz diyetlerine sahip ülkelerini listelediler. İnsanların yeme alışkanlıklarının son 30 yılda çok az değiştiğine dikkat çeken uzmanlar, çalışmaları sonucunda Amerika’nın en berbat beslenme alışkanlığına sahip ülkelerden biri olduğunu belirttiler.
Bilim ve sıhhat alanlarında ne kadar ilerlense ve ortalama bir insanın beslenme sistemi için en yeterli usuller ortaya konulmaya çalışılsa da aslında 30 yılda insanlık beslenme alışkanlıklarında neredeyse yok denecek kadar az ilerleme kaydedebildi.
Tufts Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, 1990’dan 2018’e kadar hangi ülkelerin en sağlıklı beslenme alışkanlığına sahip olduğunu ve bu devirde diyetlerin ne kadar değiştiğini ölçmek için Global Diyet Veritabanı’nda listelenen 185 ülkeden bilgi topladı.
Çalışma sonunda uzmanlar, genel diyet sıhhatinde küçük fakat manalı bir artış gözlemlese de belli ülkeler ortasında büyük eşitsizlikler olduğunu gördüler.
Çalışmaya nazaran; Güney Asya en sağlıklı diyete sahipken, Latin Amerika’da yaşayan beşerler en az sağlıklı yiyeceklerle besleniyor.
ABD LİSTENİN EN SONUNDA
Brezilya, Mısır ve Meksika’nın akabinde en makûs diyetlere sahip ülkeler ortasında ise Amerika Birleşik Devletleri’nin yer alması dikkat çekti.
Özellikle Batı’da makus beslenme alışkanlıkları görülse de araştırmacılar, dünyanın dört bir yanının bir obezite kriziyle karşı karşıya kaldığına dikkat çektiler.
Ayrıca yakın tarihli bir araştırmada da kanser hadiselerinde global bir artış görülmesinin makûs beslenme ile kontaklı olabileceği gündeme getirilmişti. Uzmanlar, dünya çapında yaklaşık dört vefattan birinin makus beslenmeye bağlanabileceğini söylüyor.
EN SAĞLIKLI BESLENME ALIŞKANLIĞINA SAHİP ÜLKELER AŞİKÂR OLDU
Çalışmaya nazaran; Batı makûs beslenme alışkanlıklarıyla öne çıkarken; Hindistan, Endonezya, İran ve Vietnam ise en sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip ülkeler ortasında gösterildi.
Araştırmacılar sağlıklı besinlerin yayılımı artsa da sıhhatsiz ve katkılı yiyeceklerin de vakitle arttığına dikkat çekti. Çalışmanın baş muharriri Victoria Miller, “Baklagiller, fındık ve nişastalı olmayan sebzelerin alımı vakitle arttı, fakat diyet kalitesindeki genel güzelleşmeler; işlenmiş et, şekerle tatlandırılmış içecekler ve sodyum üzere sıhhatsiz bileşenlerin artan alımıyla dengelendi” dedi.
DÜNYA NÜFUSUNUN YÜZDE 1’İNDEN DE AZ
Araştırmacılar, çalışma için 28 yıl boyunca 185 ülkeden bilgi topladı. Her ulusun ortalama diyeti, her yıl sıfırdan 100’e kadar bir ölçekte yerleştirildi.
Baklagiller, kabuklu yemişler, kepekli tahıllar, omega-3 yağ asidi açısından güçlü deniz eserleri ve nişastalı olmayan sebzeler üzere yiyecekler en sağlıklı; şekerle tatlandırılmış içecekler ve kırmızı et ise en az sıhhatsiz olarak kabul edildi.
Araştırmacılar, dünyanın genel diyet puanının 40,3 civarında olduğunu ve 1990 ile 2018 ortasında küçük lakin manalı bir 1,5 puanlık çıkar yaşandığını belirttiler.
TÜRKİYE’NİN PUANI DÜŞÜK
Çalışma, Türkiye’yi çocukların beslenme alışkanlıklarına nazaran puanladığında 28-31 puan verirken, yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları için 37-40 ortasında bir puan veriyor. Bu puanlara bakıldığında Türkiye’nin, hem yetişkin hem de çocukların beslenme alışkanlıklarında, listenin birinci sırasında yer alan ülkelerle ortasında önemli bir fark olduğu ortaya çıkıyor.
Çalışmaya nazaran; Güney Asyalılar 45.7 puan alarak en güzel beslenme alışkanlığını kaydettiler. Tüm dünyada ise yalnızca on ülke 50’nin üzerinde puan aldı. Araştırmacılar bunun global nüfusun yüzde birinden daha azını oluşturduğuna dikkat çekiyor.
Listenin bir öteki dikkat çeken ismi ise İran oldu. İran, son 30 yılda diyet kalitesi puanını 12 puan artırdı. Amerika Birleşik Devletleri 4,5 puan kazanarak dünyanın en büyük ikinci artışına sahip ülkesi oldu, lakin yeniden de kendisini dünyanın en berbat beslenen ülkeleri ortasında buldu.
“ÇOCUKLAR BÜYÜDÜKÇE DAHA MAKÛS BESLENİYOR”
Araştırma, çocukluk devrinde beslenme alışkanlıklarının daha sağlıklı olduğunu gösterirken ilerleyen yaşlarda bu alışkanlığın berbata gittiğini gösterdi. Miller, “Dünya genelinde ortalama olarak, küçük çocuklar ortasında beslenme kalitesi daha yüksekti, fakat daha sonra çocuklar büyüdükçe beslenme biçimleri de berbatlaştı. Bu, erken çocukluk devrinin, sağlıklı besin tercihlerinin gelişimini teşvik etmeye yönelik müdahale stratejileri geliştirmenin değerli bir vakit olduğunu gösteriyor” dedi.
SOSYO-EKONOMİK DURUM ETKİLİ
Araştırmacılar ayrıyeten, daha yüksek eğitimli ve sosyo-ekonomik açıdan daha yeterli durumda olan bireylerin daha sağlıklı beslendiklerini, bilhassa diyetlerinde daha fazla meyve ve nişastalı olmayan sebzeler kaydettiklerini buldu.
Miller, “Sağlıklı beslenme, eğitim seviyesi ve şehirlilik üzere sosyoekonomik faktörlerden de etkilendi. Global olarak; birçok bölgede, daha eğitimli ebeveynleri olan çocuklar, genel olarak daha yüksek beslenme kalitesine sahipti” dedi.
Dünyanın dört bir yanındaki zayıf diyetler, bir obezite krizine ve hatta dünya çapında genç beşerler ortasında kanser oranlarındaki artışa katkıda bulunuyor. Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri (CDC), Amerikalıların yüzde 70’inden fazlasının çok kilolu olduğunu ve bunların yüzde 40’ının obez olduğunu bildiriyor.
Brigham and Women’s Hospital’da bu ayın başlarında yayınlanan bir araştırma da 44 ülkede kanser oranlarının arttığını bildirdi.