Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eskişehir’in Beylikova ilçesinde havacılık, savunma, uzay sanayi, biyomedikal üzere alanlarında kullanılan ender toprak elementleri keşfinin yapıldığı alanda inceleme yaparak, “Yıllık 570 bin ton cevheri işleyeceğiz. Bu işlenen cevherden 10 bin ton ender toprak oksidi elde edeceğiz. Ayrıyeten tekrar 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum ki bilhassa toryumun altını çizmek istiyorum, yeni nükleer teknolojilerde yeni yakıt olarak önümüze büyük fırsatlar, imkanlar sunacak bir elementten, madenden bahsediyoruz. Yeniden bu alanımızın içerisinde 250 ton toryum üretilebilir hale gelecek.” dedi.
ESKİŞEHİR (İGFA) – Eti Maden Beylikova Florit, Barit ve Az Toprak Elementleri İşletme Müdürlüğü’ne gelen Bakan Dönmez, yetkililerin brifing vermesinin akabinde tesiste ve arama sondaj galerisinde incelemelerde bulundu.
Dönmez, incelemelerinin akabinde yaptığı açıklamada, dünyanın ikinci en büyük az toprak elementleri alanında bulunduklarını söyledi.
Bu tesisin yakınında dünyanın en büyük bor madeni işletmesini yaptıkları sahanın yer aldığını lisana getiren Dönmez, “Cumhurbaşkanımız kabine sonrası millete sesleniş programında bu keşfi açıklamıştı. Bu alandaki çalışmalarımız natürel çok öncesine kadar gidiyor lakin en somut çalışmalar, Eti Maden’e geçtikten sonra 2011 yılında başlıyor. Burada toplam 6 yıl içerisinde 125 bin 193 metre sondaj yapıldı ve 59 bin 121 numune toplandı alandan, bunların tahlilleri yapıldı. Tahliller sonucunda da 694 milyon ton az toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiş oldu.” tabirlerini kullandı.
Dönmez, şu anda en büyük ender element alanının 800 milyon tonluk rezervle Çin’deki Bayanoba olduğunu aktardı.
Çalışmada başından bu yana emeği geçenlere teşekkür ve tebriklerini ileten Dönmez, şöyle devam etti:
“Nadir olan şey her vakit için kıymetlidir. Son derece kıymetli elementler. Dünyanın her yerinde bulunmadığı için de bunlara erişim doğal o kadar kolay değil. Son derece stratejik teknolojik eserlerde kullanılan hususlardan bahsediyoruz. Havacılık sanayi, savunma sanayi, uzay sanayi, biyomedikal yani tıp endüstrinde yeniden IT teknolojilerinde kullanılan gereçler başta olmak üzere birçok alanda az ya da çok ölçüde olmakla birlikte kullanılan eserler.
Biraz evvel arkadaşlarımızla arama hedefli bir galerinin içindeydik, yaklaşık 100 metrelik bir galeri. Bu sahanın şöyle bir özelliği de var; yüzeye son derece yakın. Madencilik bölümüyle uğraşanlar bilirler. Hasebiyle maliyetleriniz çok daha düşük olacak demektir. Neredeyse bir 50-100 santimetre nebati toprağı kaldırdıktan sonra cevhere ulaşıyoruz. Burada az toprak elementlerinin yarısından birçok var. Yani 17 az element var, bunun 10’unu burada üretebilir hale geleceğiz. Yıllık 570 bin ton cevheri işleyeceğiz. Bu işlenen cevherden 10 bin ton ender toprak oksidi elde edeceğiz. Ayrıyeten yeniden 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum ki bilhassa toryumun altını çizmek istiyorum, yeni nükleer teknolojilerde yeni yakıt olarak önümüze büyük fırsatlar, imkanlar sunacak bir elementten, madenden bahsediyoruz. Yeniden bu alanımızın içerisinde 250 ton toryum üretilebilir hale gelecek.”
Yıl içinde pilot tesisin kurulumunun tamamlanacağını bildiren Dönmez, üniversitelerden iş birliği yapılan akademisyenlerle mühendislerin Ar-Ge çalışmasını tamamladıktan sonra endüstriyel üretim tesisinin inşaatına başlanacağını duyurdu.
Bakan Fatih Dönmez, alandan elde edilecek ender elementlerle, uç eserleri üretir hale gelmeyi hedeflediklerini belirtti.
Önceliğin, Türkiye’nin sanayi ve endüstrilerinin gereksinim duyduğu hususları üretmek olduğunu lisana getiren Dönmez, “İhtiyacımızdan fazla olanı da yurt dışına ihraç etme imkanına sahip olacağız. Cumhurbaşkanımızın da bilhassa son Türkiye İktisat Modeli’nde sıkça tabir ettiği yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı yeni iktisat modelimizin hoş örneklerinden biri olacak. Birinci eserden son esere kadar tedarik zincirinin bütün eserlerini burada gerçekleştirme imkanına sahip olacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
Dönmez, katma bedelli eser üreterek vatandaşın hizmetine sunmak istediklerini anlattı.
Eskişehir’in Seyitgazi ilçesi Kırka bölgesindeki bor madenlerine yönelik projelerinin de olduğunu aktaran Dönmez, şöyle konuştu:
“Borun içerisinde lityum vardı, o lityumu geri kazanma ünitemiz, pilot tesisi biz 2020 yılı sonunda devreye almıştık. Orada da tekrar bir yıllık inceleme ve müşahede çalışmalarımız tamamlandı. Artık seri üretim için endüstriyel üretim için startı verdik. Orada da yıllık 600 tonluk lityum üretecek kapasiteyi sisteme dahil ediyoruz. Misal halde Bandırma’da da 100 tonluk lityum tesisimizi kuracağız. Bandırma’da devam eden bir diğer projemiz daha var; bu katma pahalı eserler stratejimize uygun olarak orada da bor karbür tesisimizin inşaatı devam ediyor süratli bir biçimde. O tesisimiz de yıl sonu prestijiyle işletmeye geçmiş olacak. Yeniden ferro bor tesisimizin inşallah bu yıl içerisinde temelini atacağız. Dikkat ederseniz Eti Maden artık yalnızca bir madencilik faaliyeti yapmıyor orta ve uç eser üreten, tedarik zincirinin son noktalarına kadar entegre üretim mantığıyla hareket eden bir şirket haline gelmiş oldu. Bu stratejimizde inşallah en kısa mühlet içerisinde hoş örneklerini görmeye başlayacağız.”