Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Dr. Zeynep Ayata ile söyleşimizin birinci kısmında dijitalleşmenin boyutu ve tesirlerini; Batı’da bu süratli dönüşüme ayak uydurmak için atılan tüzel adımları ve tartışmaları konuşmuştuk. Söyleşinin bugün yayımladığımız ikinci kısmında, 7 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun‘daki düzenlemeler, Türkiye’nin yenilik siyasetleri, dijital gelişmelere müdahalede ölçülülük, bağımsız kontrolün ehemmiyeti ve beklentilere odaklandık.
AB Kurulu tarafından Avrupa çalışmalarında uzman isimlere verilen ve akademik dünyada üstün başarıyı simgeleyen “Jean Monnet Kürsüsü Başkanlığı”nı alan; AB hukuku, rekabet hukuku, dijitalleşme ve teknolojiye ait hukuk alanlarında çalışmalar yapan; “inovasyonun düzenlenmesi” üzerine TÜBİTAK projesi yürüten Dr. Zeynep Ayata, düzenlemeyi değerlendirirken dünyanın her yerinde e-ticaret ve dijital pazar yerlerine ait düzenlemeler yapıldığını yahut tasarlandığını vurgulayarak, Türkiye’de de yeni düzenlemeler yapılmasını “normal” karşılamak gerektiğini söz etti. Öbür yandan Dr. Ayata, Cumhurbaşkanı kararı ile yeni kurallar getirilen tesir tahlilleri raporlarının yayımlanmasının çok faydalı olacağını, lakin kamuoyunun bu mevzuda bilgilendirilmediğini vurguladı.
Cambridge Analytica skandalı üzere örneklerin, yanlış bilgilerin yayılması ve nefret söylemi üzere müşahedelerin dijital dünyaya ait tüzel düzenlemelerin gerekli olduğunu gereğince ortaya koyduğunu tabir eden Dr. Ayata, “Ancak müdahalenin ne halde yapıldığı değerli. Öncelikle müdahalenin içeriğine bakmak lazım. Ne ölçüde yasaklayıcı? Ne üzere sonuçlar doğuruyor? Temel hak ve özgürlüklerin korunması öncelikli ancak ölçülü müdahale de önemli… Gereğinden fazla kısıtlama tabir özgürlüğünün, basın özgürlüğünün, haber alma özgürlüğünün engellenmesi ile sonuçlanabilir” görüşünü lisana getirdi. Ayata, düzenleme/müdahale sürecinde “bağımsız kontrolün elzem olduğuna” vurgu yaptı.
Dijitalleşme iş dünyası için de değerli gündem. Ayata, “Dünyanın her yerinde olduğu üzere Türkiye’de de dijitalleşme maliyetleri düşüren, daha aktif hizmet sunulmasını sağlayan bir dönüşüm. Dijitalleşme şirketlerin gerek yasal gerek kendi belirledikleri etraf maksatlarına ulaşmaları konusunda değerli fırsatlar sunuyor” yorumunu yaparken dijitalleşmenin çevreci iktisat açısından da değerli olduğunu lisana getirdi.
Ayata, son yasal düzenlemenin startup’ları destekleyen kararlar içermekle birlikte, “AB’deki Dijital Piyasalar Yasası üzere rekabet hukuku kuralları temeline oturtulmadığının, daha da değerlisi dijital devlerin piyasa rekabeti üzerindeki tesirlerine müdahale öngörmediğinin” altını çizdi.
Dr. Zeynep Ayata’nın T24’ün sorularına verdiği karşılıklar şöyle:
– Türkiye’de yeni kabul edilen elektronik ticarete ait düzenlemeler sizce gerekli miydi?
Öncelikle belirtmeliyiz ki dünyanın her yerinde e-ticaret ve dijital pazar yerlerine ait düzenlemeler yapılıyor yahut tasarlanıyor. Dahası yasa koyucular yalnızca piyasa aktörlerinin davranışlarını düzenleyen yasalar yapmakla sonlu kalmıyor. Piyasanın nasıl işlemesi gerektiğini evvelden belirleyen kurallar vasıtasıyla da müdahalede bulunuyorlar. Bunun en çok yapıldığı yer AB ve Avrupa ülkeleri. Lakin tasarı evresinde ABD’de de örnekleri var. Bu nedenle Türkiye’de bu türlü bir düzenleme yapılmasını olağan karşılamak gerekiyor.
– Türkiye’de kanunların hazırlanışı ve yasalaştırma süreçleri ekseriyetle tartışma konusu oluyor. E-ticaret düzenlemesini bu açıdan nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu çeşit düzenlemelerden evvel yasa koyucular tesir tahlilleri yürüterek gereksinimleri tespit ediyorlar. Türkiye’de de geçtiğimiz ay bu tıp düzenleyici tesir tahlillerinin adap ve temellerine dair Cumhurbaşkanı kararı ile yeni kurallar getirildi. Lakin bunlar yayımlanmadı. Tesir tahlilleri raporlarının yayımlaması çok faydalı olurdu. Yahut genel tespitler kamuoyu ile paylaşılabilirdi. Bunu şunun için vurguluyorum. Bu sayede bu türlü bir düzenlemeye neden muhtaçlık duyulduğu konusunda daha fazla bilgi sahibi olabilirdik.
Şöyle bir örnek vereyim. AB’de Dijital Piyasalar düzenlemesi şu anda yasama sürecinde. Sürecin başında yasaya ait tesir tahlili raporları yayımlandı. Yapılan tespitler hangi tarafların yahut çıkarların korunması hedefiyle düzenleme yapıldığını açık bir biçimde ortaya koyuyor. Şayet bu yola gidilseydi kamu açısından şeffaflık sonucu doğar ve bunun iş dünyasında daha fazla itimat yaratıcı bir sonucu olurdu. Özet olarak, gerekli görülen düzenleme dünyada görülen eğilime paralel ancak münasebetleri hakkında gereğince fikir sahibi değiliz. Bu nedenle düzenlemenin nedenleri ve tesirleri konusunda daha temelli ve detaylı değerlendirmeler yapmamız zorlaşıyor.
“Olmazsa olmaz şartlar; kurumlar, kuralların niteliği ve hukukun üstünlüğü”
– Daron Acemoğlu Türkiye’de çok okunan kitabında iktisadın gelişmesini kurumların niteliğine bağlıyor. Bu açıdan ülkeleri karşılaştırıyor? Bu neden bu kadar değerli?
Kurumların niteliği hayatın her alanında olduğu üzere iktisatta de çok değerli. “Yenilik, kuralın olmadığı yerde gelişir” istikametinde bir tez uzun vakittir var. Lakin kurallar ve sağlam kurumlar olmadan büyüme, gelişme, sürdürülebilir kalkınma da sağlanamıyor. Bu nedenle büyümeyi engellemeyen, lakin bireylerin ve kamunun yararlarını gözeten nitelikli kurallara gereksinim var. Ve alışılmış bu kuralları hakikat ve adil biçimde uygulayacak nitelikli kurumlara. Yenilik nasıl ve ne ölçüde kamusal fayda sağlıyor? Bu kapsamda yenilik alanında başarılı olmuş ülkelerde esnek düzenleme uygulamasının tesirleri uygun irdelenmeli. Böylelikle yenilik siyasetlerinde değerli rol oynayan düzenleyici kurumların nitelikleri hakkında fikir edinebiliriz. Başarılı ülkelerdeki siyaset üretme süreçleri hakkında fikir edinebiliriz.
Kendi çalışma alanımdan bir örnek. Memleketler arası literatür ve milletlerarası örgütlerin raporları bir ülkede rekabet hukuku kurallarının yürürlükte olmasının hem iç hem de dış yatırım üzerinde olumlu tesiri olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Zira kurallara uyan yatırımcı bir haksızlığa uğradığında kendi çıkarlarını koruyacak bir düzenleme olacağını biliyor. Meğer bu kurallar aktif ve adil biçimde uygulanmadığı takdirde yatırım ortamı ve münasebetiyle büyüme üzerinde olumsuz tesir yapıyor. Burada kıymetli olan kurum ve kuralların niteliği. Hukukun üstünlüğü… Sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması bakımından adeta olmazsa olmaz bir şart.
Başka ülkelerin tecrübesine bakarken sosyo-ekonomik farklılıklar göz önünde bulundurulmalı. Zira her düzenleme her ekonomik ortamda gerekli yahut manalı olmayabilir. Mukayeseli çalışmalar, bu yapısal farklılıklar hakkında fikir sahibi olmamızı sağlar. Düzenlemeler bu cins dataları dikkate alarak yapıldığında daha âlâ sonuçlar elde edilebilir. Bilhassa gelişmekte ve büyümekte olan ülkeler için bu tecrübelerden yararlanmak büyük kıymet taşıyor. Yapılması gereken bu kuralların asıllarını dikkate almak ve bulunduğumuz ülkenin toplumsal ve ekonomik yapısıyla uyumlu normlar geliştirmek.
Desen: Selçuk Demirel
– Türkiye’de mevcut durum nedir? Türkiye bu bahiste nasıl bir yol izlemeli?
Yenilik siyasetlerine kıymet verildiğini daima işitiyoruz. Türkiye’nin inovasyonu teşvik tarafında yaptığı birçok düzenleme var. Teknoloji bölgelerinin geliştirilmesi, araştırma altyapılarının oluşturulması, üniversite-sanayi işbirliğini içeren araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi vesaire. Son olarak da teknoloji geliştirme bölgeleri kanunu üzere çok sayıda kanun kabul edildi. Lakin 2020 Global Yenilik Endeksi’nde Türkiye 51. sırada. O nedenle türel ve kurumsal alt yapımızı düzgünce gözden geçirmemiz gerekir.
Kanımca kıymetli olan, düzenleme süreçlerinde katılımcılığın sağlanması. Bilhassa inovasyon üzere yaratıcılığın ve ar-ge’nin önünün açılması gereken alanlarda tüm paydaşların süreçlere mümkün olduğu kadar dahil edilmesi gerekir. Bu içinde bulunduğumuz toplumsal ve ekonomik yapıların anlaşılması kadar gereksinimlerin tespitinde de kıymetli. Paydaşlar bu süreçlere katkı sunduklarında kuralları daha çok içselleştireceklerdir. Kurallara daha çok uyacaklarıdır. Kurallar benimsenmediğinde ise kurallara uymama ve art yollar arama yoluna gidilir. Bu türlü olunca hukuksuz davranıştan fazla kurallardaki boşluklar üzerinden hareket etme eğilimi güçlenir. Bu tıp davranışların önüne geçmek için, kamusal yararları koruyan, fakat paydaşların muhtaçlık ve taleplerini de mümkün olduğu kadar gözeten kurallar oluşturmak gerekir.
“Kanun, rekabet hukuku kuralları temeline oturtulmamış”
– Startup’ların bilhassa inovasyonda değerli bir rol oynadığı kabul ediliyor. Bu nedenle birtakım ülkeler inovasyon siyasetlerini startup’ların önünü açmak üzerine geliştiriyor. Türkiye’de yakın vakitte kabul edilen kanun değişikliği ile startup’ların önü açılıyor mu?
Evet, örneğin TÜBİTAK projesi kapsamında incelemeye aldığımız İsrail startupları destekleyerek inovasyonu teşvik eden ve başarılı da olan bir ülke. Türkiye’deki yeni kanun değişikliğinde belirli bir büyüklükteki platformlara sorumluluklar yüklemek anlayışı var. Yasa dışı içeriğin engellenmesi üzere kimi uygulamalar da var.
Ancak bunların dışında ortak nokta tespit etmek pek mümkün değil. Bir defa kanunun temel gayesi gereğince açık değil. Kamuoyuna yansıyan açıklamalara baktığımızda adil rekabetin sağlanması ve tekelleşmenin engellenmesi maksadının öne çıktığını görüyoruz. Fakat bu kanun AB’de gördüğümüz Dijital Piyasalar Yasası üzere rekabet hukuku kuralları temeline oturtulmamış. Daha değerlisi tekrar kelam konusu maddede gördüğümüz dijital devlerin piyasa rekabeti üzerindeki tesirlerine müdahale de öngörülmemiş. Dijital Piyasalar Yasası’nın en kıymetli emellerinden biri şu: Büyük platformların piyasaya giriş manisi oluşturan, piyasadaki küçük dijital platform ve uygulamaların büyümelerini engelleyen davranışlarını düzenlemek. Ancak müdahale bunların davranışlarına mutlak yasak getirmek manasına gelmiyor. Rekabet açısından zarurî yahut değerli olan dataların erişilebilir ve kullanılabilir olması. Türkiye’deki kanun değişikliğine baktığımızda ise bilhassa startup’lar üzere küçük ve orta ölçekli yahut piyasaya yeni giriş yapacak olan teşebbüslerin korunmasına ve rekabet edebilmelerinin sağlanmasına ait düzenlemeler göremiyoruz. Kıymetli bir soru şu. Bu düzenleme sonucunda startuplar’ın piyasaya girişi daha kolay olacak mı? Piyasada olanlar daha adil koşullarda rekabet edebilecek mi? Bu soruların yanıtlarını net olarak görmek mümkün değil. Bunun için uygulamayı gözlememiz gerekecek.
“E-ticaret hizmeti sağlayanlara birtakım yükümlülükler ve yasaklar getiriliyor”
– Pekala kanun diğer bölümler için ne üzere faydalar sağlıyor? Ya da kimleri olumsuz etkiliyor?
Bir sefer e-ticaret hizmeti sağlayıcılarına kimi yükümlülükler ve yasaklar getirildiğini görüyoruz. Yeni düzenleme en çok aracı platformlarda e-ticaret hizmet sunan bireylerle ilgili. Alakalarla ilgili. Yani aracı hizmet sunun platformla e-ticaret yapan kişi ortasındaki münasebetler. AB’de bu münasebet iki yıldır yürürlükte olan bir tüzükle düzenleniyor. Burada kelam konusu olan çevrimiçi aracılık hizmetlerinin tacir kullanıcıları. Bunlar için adalet ve şeffaflığı teşvik etmeye yönelik bir düzenleme. E-ticaret yapan üretici ve hizmet sağlayıcıları, aracı platformların çok güçlü piyasa aktörleri olmaları halinde kimi haksızlıklara uğrayabiliyor. Klasik ticaret bağlantılarında tacir bilgi sahibidir. Güçlü taraf tüketici değildir. E-ticarette aracı hizmet sunan platformlar çok daha güçlü oluyor. Böylece bilgi asimetrisine bir yenisi ekleniyor. Bu nedenle profesyonel kullanıcı ile aracı platform ortasında daha şeffaf ve adil kurallar getirilmesi bir gereklilik haline geliyor.
Yapılan kanun değişikliğinde bu alakayı düzenleyen yenilikler var. Örneğin haksız ticarete ait özel kararlar ile getirilen yükümlülükler var. Bunlar profesyonel kullanıcıların haklarının daha şeffaf ve açık olması açısında değerli bir kazanım. Başka taraftan kanun değişikliği, anladığımız kadarıyla tekrar e-ticaret platformlarında faaliyet gösteren profesyonelleri korumak gayesiyle elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısına kimi yasaklar getiriyor.
Aracı hizmet verenlerin kendilerinin de tıpkı çeşit mal yahut hizmetleri ürettikleri yahut sundukları durumlarda adil olmayan bir rekabet ortamı oluşabiliyor. Kendi eserlerini önceleme, daha düzgün yahut daha fazla reklamını yapma yoluna gidebiliyorlar. Yani rakip oldukları eser ve hizmet sağlayıcılarla birebir kaidelerde rekabet etmeden birtakım avantajlar elde ediyorlar. Kaldı ki bu yalnızca e-ticaret değil, perakende kesiminde karşılaştığımız genel bir sorun. Adil rekabetin oluşması ve korunması için müdahale edilmesi ve hatta düzenleme yapılması gerekli. Lakin bunu mutlak yasak halinde yapmak her vakit ve her durumda gerçek olmayabilir. Hakikaten bu yasak sonucunda daha güçlü pozisyondaki sağlayıcının faaliyeti sınırlanırken pazar yerinde alışveriş yapan tüketicinin tercihleri de kısıtlanmış oluyor. Bu durumda daha küçük üreticileri muhafaza hedefiyle büyük platformların faaliyetini büsbütün yahut kısmen sınırlamak gerçek olmayabilir. Daha hakikat olan, büyük platformların davranışlarını düzenlemektir. Böylelikle daha verimli piyasalar ve daha yeterli bir rekabet ortamı sağlanabilir.
– Düzenleme yatırımları ve maliyetleri hangi istikamette tesirler?
Kanunun getirdiği bir öteki uygulama üzerinde de durabiliriz. Süreç hacmi eşiklerini geçen e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları ile ilgili bir konu. Bunlar faaliyete devam edebilmek için Ticaret Bakanlığı’ndan lisans almak zorunda. Lisanslarını yenilemek zorunda. Bu uygulama çok açık bir biçimde büyük platformlara ek bir maliyet getiriyor. Meğer dijitalleşmenin getirdiği en büyük avantaj maliyetlerin azalması. Düzenlemeden sonra maliyetlerin artacağı kesin. Maliyetlerin artması var olan platformların büyümesini yavaşlatabilir. Piyasaya yeni girecek olan yatırımcı lisanslamaya tabi değil. Bu tamam. Lakin potansiyel maliyetlere bakarak piyasanın kârlı olmayacağını düşünebilir. Bu üzere sonuçlar e-ticaretin verimliliğini düşürebilir.
Etkin ve adil rekabet
Diğer taraftan faal ve adil rekabet ortamının korunması konusunda Ticaret Bakanlığı’na yetki verildiğini görüyoruz. Hatta yeni bir uygulama geliştiriliyor. Aktif ve adil rekabetin sağlanması konusunda gerektiğinde kontrol yapılması için bakanlık tarafından uzman görevlendirilebilecek. Ayrıyeten değişiklik kapsamında idari para cezaları da öngörülmüş. Tüm öbür eser ve hizmet pazarları üzere e-ticaret ve dijital piyasalarda da rekabetin sağlanması, düzenlenmesi ve kuralların ihlal edilmesi halinde yaptırım uygulanması kelam konusu. Bugüne kadar bu Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un kapsamında ve Rekabet Kurulu’nun yetki alanındaydı. Bu düzenlemeden sonra yetki dağılımının hudutlarının ikincil mevzuat ile çok açık bir biçimde çizilmesi gerekir. Aksi takdirde her iki tarafın da denetlemesi ve yaptırım uygulaması kelam konusu olabilir. Bu ise temel haklar bakımından önemli sıkıntılar ortaya çıkabilir. Öteki taraftan fazla düzenleme ile piyasada aktifliğin azalması riski ile karşı karşıya kalınabilir.
İş dünyası, meslek örgütleri ve STK’ların beklentileri
– Devletle ilgili taraflarına değindik. Lakin bu mevzu haliyle en çok iş dünyasını ilgilendiriyor. Türkiye’de iş dünyası dijitalleşme ve hukuk alanına ait gelişmeleri nasıl karşılıyor? Başka bir deyişle iş dünyası ne ölçüde açık bu mevzuda?
Dijitalleşmeye iş dünyası çok kıymetli bir fırsat olarak bakıyor. Dünyanın her yerinde olduğu üzere Türkiye’de de dijitalleşme maliyetleri düşüren, daha faal hizmet sunulmasını sağlayan bir dönüşüm. Dijitalleşme şirketlerin gerek yasal gerek kendi belirledikleri etraf gayelerine ulaşmalarında değerli fırsatlar sunuyor. Ayrıyeten dijitalleşme çevreci iktisat açısından da çok kıymetli.
Biliyorsunuz yatırım yaparken hukuk ve kurumsal yapının mani çıkarmasından daima şikâyet edilir. Bu algıyı bilakis çevirmek gerekir. Gerçek soru kanımca şu: Kamunun faydasını koruyarak yeniliğin ve yatırım ortamının gelişmesine hukuk nasıl katkı yapabilir? Bu açıdan değerli olan yasal kuralların şeffaf, dengeli ve öngörülebilir bir biçimde uygulanmasıdır. Ancak bu formda yatırım ortamı iyileştirilebilir. Ekonomik gelişmeye katkı yapılabilir. Gördüğümüz kadarıyla Türkiye’de önde gelen patron kuruluşları da hususa uzun bir müddettir bu formda yaklaşıyor. Yani düzenleme yapılmasına karşı olmaktan fazla hakikat ve faydalı düzenleme yapılmasını istiyorlar. Meslek örgütleri ve STK’lar kamu ile diyalog halinde, sürdürülebilir iktisada katkı sağlayacak düzenlemeler yapılmasından yanalar. Kolaylaştırıcı olmak için çalışmalar yapıyorlar. Kamunun bu diyaloğa açık olması çok önemli.
“Dijitalleşme çevreci iktisat açısından da çok önemli” /
Desen: Selçuk Demirel
– Yeni teknolojiler ilgi ve heyecan yarattığı kadar belirsizliğe, geleceğe yönelik dertlere da yol açıyor. Hukuksal düzenlemelerde bu dertlerin giderilmesine yönelik tedbirlere de yer veriliyor mu? Başka bir deyişle toplumun çıkarları, kamu faydası hakikaten gözetiliyor mu?
Yeni teknolojilerin yarattığı bir yıkıcılık olduğu uzun vakittir önemli olarak tartışılıyor. Bunların içinde en klasik olarak bilinen örnek, yeni teknolojinin robotlar vasıtasıyla çalışanların yerini alması. Her gün değişen teknoloji dijital okur müelliflik gerektirdiği için nüfusun bir kısmının, bilhassa yaşlıların bunun dışında kalması. Süratle eskiyen, kullanılamayan ve bu manada da tüketiciyi zorlayan yeni eserlerin çıkması. Bunun yanı sıra biliyoruz ki yeni teknolojiye ahenk gösteremeyen ekonomiler, bilgi iktisadının dışında kalanlar bir nevi ikinci sınıflığa hakikat itiliyorlar.
Daha evvel de söylediğim üzere düzenlemenin kesinlikle iki yanının eşit bir halde gözetilmesi lazım. Hem yeniliği teşvik edecek hem de bireylerin temel haklarının korunmasını sağlayacak. Kamu faydasının korunmasını sağlayacak. Bunun için düzenlemenin kıymetli paydaşları ortasında araştırma merkezlerinin, üniversitelerin, sendikaların, meslek örgütlerinin, tüketici derneklerinin, sivil toplum kuruluşlarının varlığı, patronların ve girişimcilerin varlığı kadar değerli. Gerçekten kimi esnek düzenleme modellerinde bu paydaşlar kanun koyucunun yanında yetki sahibi olarak bulunuyor.
“Temel hak ve özgürlüklerin korunması öncelikli,
ama ölçülü müdahale de kıymetli ve bağımsız kontrol elzem”
– Türkiye’de “hukuki düzenleme” denilince, bilhassa dijital alanda, haklar/özgürlükler konusunda bir ihlal, bir alan daraltması telaşı da gündeme geliyor. Bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Bu çok haklı bir tasa. Dijital uygulamalar klasik kural ve kanunlara tabi olmayan özgür bir ortamda gelişti. Bilhassa toplumsal medya üzere örneklere baktığımızda her kişinin serbestçe paylaşım yapabildiği bir ortamdan kelam edebiliriz. Bu da demokrasi ve demokratikleşme açısından değerli bir gelişme. Dijital araçlar söz özgürlüğü, demokratik iştirak, haber alma hakkı üzere temel haklar bakımından yadsınamaz fırsatlar sunuyor. Buradaki kazanımlardan geri dönmemiz de asla beklenmemeli.
Ancak dijital ortamların hiçbir kontrole tabi olmamasının getirdiği önemli meseleler da olabiliyor. Bu meseleler bilgi kirliliğinden nefret telaffuzunun kullanılmasına, siber zorbalığa, bireylerin manipülasyonuna kadar varabiliyor. Devletin burada temel hak ve özgürlüklerin korunması için müdahale etmesi gerekiyor.
Cambridge Analytica skandalı üzere örnekler müdahalenin gerekli olduğunu gereğince ortaya koyuyor. Lakin müdahalenin ne biçimde yapıldığı değerli. Öncelikle müdahalenin içeriğine bakmak lazım. Ne ölçüde yasaklayıcı? Ne üzere sonuçlar doğuruyor? Temel hak ve özgürlüklerin korunması öncelikli lakin ölçülü müdahale de kıymetli. Gereğinden fazla kısıtlama söz özgürlüğünün, basın özgürlüğünün, haber alma özgürlüğünün engellenmesi ile sonuçlanabilir.
AB’de yeniden yasama sürecinde olan ancak Türkiye’de gereğince tartışılmayan Dijital Hizmetler Yasası’na bir defa daha değinebiliriz. Medya platformlarını da kapsayan çok geniş bir düzenleme. Yanlış bilginin yayılmasının engellenmesi, çocuk haklarının korunması, yasa dışı eser ve hizmetlerin sunulmasının engellenmesi üzere maksatlar konuluyor. Öbür taraftan büsbütün yasaklamak yerine daha âlâ bir kontrol getirilerek çoğulculuğun ve çeşitliliğin korunmasını hedefleniyor. Birtakım hususlarda platformlar yeni kontrollere tabi kılınıyor. Fakat platformun yasaklanması öngörülmüyor. Bir diğer değerli nokta kontrollerin bağımsız idari kuruluşlar tarafından yapılacak olması. Karar alıcı kurumların da yargı kontrolüne tabi olması. Ben yapılacak her müdahalede ölçülülük prensibinin gözetilmesinin ve kontrolün bağımsız olmasının elzem olduğunu düşünüyorum. Kontrol gerekli olabilir lakin dijital ortamın demokratikleşme ve özgürlükler açısından sunduğu fırsatları kısıtlayan müdahalelerden katiyetle kaçınılmalı.
|
Zeynep Ayata kimdir? Kurumlar: Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi ve Jean Monnet Kürsüsü Başkanı Çalışma alanları Avrupa Birliği Hukuku |