Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sözüyle “Buzdolabına kaldırılan” tahlil sürecinden sonra başlayan çatışmalar, 2015 ve 2016 yıllarında yüzlerce insanın vefatına neden oldu. Sokağa çıkma yasakları ve çatışmalar sürerken, 16 Ocak 2016’da kendisine ‘Barış İçin Akademisyenler’ diyen bin 128 akademisyen, “Bu suça ortak olmayacağız” başlığıyla bir bildiri yayınladı.
CUMHURBAŞKANI’NIN DAVETİNE YARGI KAYITSIZ KALMADI
Bildiri, kamuoyunu ikiye böldü, iktidar tarafından sert reaksiyonla karşılandı. İmzacı akademisyenler hakkında “Müsvedde, karanlık, zalim, alçak” üzere tabirler kullanan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İlgili kurumları gereğini yapmaya çağırıyorum” dedi.
Erdoğan’ın davetine yargı ‘kayıtsız’ kalmadı, ülke genelinde kimi imzacı akademisyenler “Terör örgütü propagandası” suçlamasıyla gözaltına alındı. Dört akademisyen ise tutuklanarak cezaevine konuldu.
15 TEMMUZ’DAN SONRA BARIŞ AKADEMİSYENİ KIYIMI
Şiddeti durdurma daveti yapan bildiriyi imzalayan akademisyenlerin büyük kısmı, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünden çabucak sonra 21 Temmuz 2016’da ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan KHK’lar ile ihraç edilmeye başlandı.
Bildiriyi imzalayan akademisyenlerden 406’sı ihraç edildi, 822’si hakkında ceza davası açıldı. Açılan davalarda, 204 akademisyene 1 yıl 3 ay ile 3 yıl ortasında değişen müddetlerde mahpus cezaları verildi. Bildiri yayınlandıktan sonra yaklaşık 3,5 yıl boyunca mahkemelerle ve cezalarla boğuşan akademisyenlere yeterli haber Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) geldi.
AYM ‘İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ’ DEDİ
Yüksek mahkeme, 26 Temmuz 2019’da oyçokluğuyla verdiği kararda, akademisyenlerin tabir özgürlüklerinin ihlal edildiğini tespit etti. AYM’nin kararından sonra yine yargılanan akademisyenlerin davalarının büyük çoğunluğunda beraat kararları çıktı. Hala süren çok az sayıda dava bulunuyor.
İDARE MAHKEMELERİNDEN FARKLI KARARLAR
AYM’nin hak ihlali kararının yanı sıra akademisyenlerin OHAL Komitesi’ne yaptığı müracaatlarda çıkan kararlar da çoklukla ret tarafında oldu. Bu kararlar, yönetim mahkemelerine taşındı. Belge içeriği tıpkı olan akademisyenlerin müracaatlarında, yönetim mahkemelerinin birbirinden farklı kararlar verdiği görülüyor.
İhraç edilen akademisyenlerden 146’sı Eğitim Sen’le birlikte yönetim mahkemelerine dava açtı. Bu davalardan 77’si reddedildi. Ret kararları istinaf mahkemelerine taşındı. Ankara 20., 24. ve 25. Yönetim Mahkemeleri Eğitim Sen’in açtığı davalarda ret kararı verdi.
Ankara 21. Yönetim Mahkemesi ise 17 akademisyen için açılan davalarda iade kararı verdi. Bu kararların akabinde akademisyenlerin iade süreçleri başlatıldı. 13 dava ise hala Ankara 21. Yönetim Mahkemesi’nin önünde…
İLTİSAK TARTIŞMASI
Eğitim Sen’in açtığı davalardan 39’u ise, farklı yönetim mahkemelerinde görülmeye devam ediliyor. Açılan davalarda mahkemelerin talebi üzerine akademisyenler hakkında yapılan incelemelerde bir ‘örgüt’ kaydına rastlanmadı. Lakin Ankara 20., 24. ve 25. Yönetim Mahkemeleri’nin verdiği kararlarda çıkan ret kararlarının münasebeti akademisyenlerin ‘örgütle iltisaklı’ olduğu istikametinde. İade kararlarına imza atan Ankara 21. Yönetim Mahkemesi ise, akademisyenlerin örgüt iltisaklı olmadığını belirtti.