Kışın evsiz bireylerde yahut konutlarında gereğince ısınamayanlarda donma olur. Yaşlı ve hastalarda daha sık görülür. Islanmak hipotermiyi hızlandırır. Hipotermi tanısı bedenin soğuk olması ve belirtiler görülerek konulabilir. Olağan termometreler 32-33 dereceye kadar sağlıklı ölçebilir. Bu nedenle gerçek ısı özel termometrelerle anlaşılabilir. Tekrar de belirtiler ve olağan termometre ile ısı ölçümü yol göstericidir.
Hipotermi, insan bedeninin faaliyet göstermesi için gerekli ısıyı ürettiğinden daha süratli kaybetmesi sonucunda ortaya çıkan ve beden ısısının tehlikeli derecede düşmesine neden olan bir acil tıbbi durumdur. Olağan beden ısısı yaklaşık 37 C civarındadır. Hipotermi tanısı beden sıcaklığı 35 C altına düştüğünde ortaya çıkar. Durumun belirti ve semptomları beden sıcaklığının düşüklüğüne nazaran değişir.
Vücut ısısı düşen bireylerin kalbi, hudut sistemi ve öbür organları olağan faaliyet gösteremez. Hipotermi, vaktinde tedavi edilmeden bırakılırsa kalp deveran ve teneffüs sisteminin büsbütün bozulmasına ve sonunda mevte yol açabilir.
Hipotermi çoklukla soğuk havaya maruz kalma yahut soğuk suya dalmadan kaynaklanır. Hipotermi için öncelikli tedavi, bedeni olağan bir sıcaklığa geri getirmeyi gayeler.
Hipotermi Neden Olur?
Hipotermi, bedenin ısıyı üretebildiğinden daha süratli kaybettiği durumlarda ortaya çıkar. Hipoterminin en yaygın nedeni soğuk hava şartlarına yahut soğuk suya maruz kalmaktır. Lakin bireyler olağan beden ısısından daha soğuk rastgele bir ortama uygun formda giyinmeden uzun müddet maruz kalırsa yahut şartların tesirini denetim edemezse yeniden hipotermi görülebilir.
Vücut, kıyafet ile korunmayan yüzeylerinden ısı kaybedebilir. Rüzgar cildin yüzeyindeki ince sıcak hava katmanını taşıyarak beden ısısını daima düşürebilir. Soğuk toprak ya da bilhassa soğuk su, yağmur yahut ıslak kıyafetler üzere çok soğuk bir yüzey ile temas ettiğinde, termodinamik kanunları gereği sıcaklığını yitirebilir.
Hipotermiye neden olan şartlar ortasında hava şartları için gereğince sıcaklık sağlamayan kıyafetleri kullanmak, soğukta çok uzun müddet kalmak, kaza nedeniyle beklenmedik bir formda suya düşmek, soğuk havada ıslanmak, ıslak kıyafetleri çıkarmamak yahut sıcak, kuru bir yere gitmemek yahut yetersiz ısınma ya da çok fazla klima kullanımı nedeniyle çok soğuk bir konutta yaşamak sayılabilir.
Çeşitli faktörler hipotermi riskini artırabilir. Örneğin fizikî olarak yorgun olan bireylerin soğuğa karşı toleransı daha azdır. Alkol, bireyin kendisini sıcak hissetmesine neden olabilir, lakin kan damarlarının genişlemesine neden olarak cildinizin yüzeyinden daha süratli ısı kaybı yaşanmasını sağlar. Alkol içen bireylerin doğal titreme yansısı daha azdır. Buna ek olarak alkol yahut uyuşturucu kullanımı, kişinin hava şartlarına uygun davranmasını etkileyebilir.
Çocuklar yetişkinlerden daha süratli ısı kaybederler ve soğuğu görmezden gelme eğilimi gösterebilirler. Bununla birlikte gereğince küçük çocuklar soğuk havada düzgün giyinme yahut gerektiği vakit soğuktan çıkma kararını verecek yetiye sahip olmayabilirler.
Vücudun sıcaklığı düzenleme ve soğuğu algılama yeteneğinin yaşla birlikte azalabilmesi ihtimalinin yanı sıra kimi yaşlı yetişkinler üşüdüklerinde bunu söz edemeyebilir yahut sıcak bir yere kendileri geçemeyebilirler.
Hipotermi İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Soğuk havaya yahut soğuk suya maruz kalma nedeniyle hipotermi geliştiren bireylerde, beden dokularının donması, ya da kan akışındaki kesintiden kaynaklanan kangren, yani doku çürümesi ve doku mevti bulunur.
Hipotermi Nasıl Önlenir?
Soğuk havada dışarı çıkmadan evvel bireyler kendilerinin ve çocuklarının muhakkak tedbirler alması konusunda gerekli adımları attığından emin olmalıdır.
Vücut ısısının baş, yüz ve uzunluğundan kaçmasını önlemek için bir şapka yahut öbür bir hami örtü ve ellerden kaçmasını önlemek için eldiven giyilmelidir. Bol, kat kat ve hafif giysiler kullanılmalıdır. Sıkı dokunmuş, su tutmayan gereçten yapılmış dış giysiler, rüzgardan korunma için en uygunudur. Yün, ipek yahut polipropilen kıyafetlerin iç katlarda giyilmesi, beden ısısını pamuktan daha düzgün korur.
Soğuk havalarda çok terlemeye neden olacak aktivitelerden kaçınılmalıdır. Terden nemlenmiş giysilerin ve soğuk havanın bileşimi bireyin beden ısısını daha çabuk kaybetmesini sağlar.Bu nedenle mümkün olduğunca kuru kalınmalı ve ıslak giysiler bir an evvel çıkarılmalıdır. Bilhassa eller ve ayakların kuru olmasına dikkat etmek gerekir, zira eldivenlere ve botlara kar çarçabuk girebilir.
Çocuklar kışın soğuktan korumak ve dışarıdayken hipotermi olmalarını önlemek için bilhassa bebekleri ve küçük çocukları, bir yetişkinin birebir şartlarda giyeceğinden daha fazla kat kıyafet ile giydirmek gerekli olabilir. Çocuklarda ürperme görülürse, içeri girilmelidir. Bu hipoterminin birinci işaretidir. Dışarıda oynayan çocukların ısınmak için sık sık konuta girmesi sağlanmalıdır. Bebeklerin soğuk bir odada uyumasına müsaade verilmemelidir.
Kötü hava şartlarında ve bilhassa uzun yolda araçla seyahat eden bireylerin her vakit birilerini nereye gittiğini ve ne vakit varmayı hedeflediği konusunda bilgilendirmesi tavsiye edilir. Bu sayede yolda çıkabilecek problemlere karşı acil müdahale gruplarının bilgilendirilmesi daha kolaylaşacaktır.
Araçta mahsur kalma ihtimaline karşı araçta acil durum gereçleri bulundurmak yararlıdır. Yolda kalan bireyler gereksinimi olan her şeyi yanlarına almalı ve bir yere hareket edeceklerse bir ortada hareket etmeli, mümkün olduğu kadar kapalı bir yerde kalmalıdırlar. Arabayı ısıtmak üzere her saat için 10 dakika çalıştırmak kâfi olacaktır. Bu motor çalışırken camın biraz aralık olduğundan ve egzoz borusunun karla kaplı olmadığından emin olmak gereklidir.
Soğuk havada dışarıda olan, tekne ile seyahat eden ve soğuk gecelerde yatmadan evvel alkol alınmaması tavsiye edilir.
Su, hipotermiye neden olmak için çok soğuk olmak zorunda değildir. Olağan beden sıcaklığından daha soğuk olan rastgele bir su, bedenin ısı kaybetmesine neden olur. Soğuk suya kazara yahut istemeden düşen bireyler, hayatta kalma müddetlerini artırmak için bir kadro tedbirler alabilirler. Deniz taşıtına binen bireyler can yeleği giymelidir. Can yeleği, bireyin daha az güç harcayarak yüzmesini kolaylaştırır ve sağladığı az ölçüdeki yalıtım soğuk suda daha uzun müddet hayatta kalmaya yardımcı olabilir.
İlk fırsatta sudan mümkün olduğu kadar çıkılmalı ve beden ile suyun direkt teması kesilmelidir. Yalnızca inançlı bir yere yakın olan bireyler yüzmelidir. Yakında bir can yeleği, öbür bir birey ya da tekne yoksa hareket edilmemelidir. Yüzme bedenin gücünü tüketir ve hayatta kalma mühletini kısaltabilir. Isı kaybını en aza indirmek için bacakları birbirine, kolları da bedene yapışık tutmak kıymetlidir. Mümkünse dizler göğüs bölgesine yanlışsız çekilmelidir.
Suya birden fazla kişi düştüyse ısı korunması için bir ortaya gelmeli ve yakın durmalıdırlar. Suyun içinde kıyafetler çıkarılmamalıdır. Mümkünse kıyafetlerin düğmeleri ve fermuarları kapatılmalıdır. Şayet varsa, baş örtülmelidir. Kıyafetler yalnızca inançlı bir formda sudan çıktıktan sonra çıkarılmalı, çabucak akabinde kurumak ve ısınmak için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Hipotermi Belirtileri Nelerdir?
Hipoterminin belirti ve semptomları ortasında birinci olarak titreme görülür. Titreme, bedenin soğuk soğuğa karşı kendini ısıtmaya çalıştığı refleks savunması olduğu için beden sıcaklığı düşmeye başladığında birinci fark edilen belirtidir.
Hipoterminin öteki belirti ve semptomları ortasında şuur kaybı, geveleyerek konuşma yahut mırıldanma, karışıklık yahut hafıza kaybı, sakarlık yahut uyum eksikliği, titreme, uyuşukluk yahut çok düşük güç, yavaş ve hafif nefes alma, zayıf nabız, ve bilhassa bebeklerde parlak kırmızı, soğuk cilt bulunur.
Birçok hipotermi hadisesinde birey belirti ve semptomların yavaş gelişmesinden ötürü durumun farkında değildir. Bununla birlikte, hipotermi ile alakalı baş karışıklığı da durumun farkındalığını mahzurlar. Akıl karışıklığı, riskli davranışlara da yol açabilir.
Hipotermi kuşkusu olan bireyler için kesinlikle acil tıbbi yardım aranmalıdır. Şayet mümkünse, acil yardımın gelmesi beklenirken, birey kapalı bir yere nazikçe taşınmalıdır. Süratli hareketler kalpte tehlikeli ritim düzensizliklere yani taşikardiye yol açabilir. Şayet kıyafetler ıslaksa, dikkatlice çıkarılmalı ve kuru palto ile battaniyelerle değiştirilmelidir.
Hipotermi Nasıl Teşhis Edilir?
Hipotermi teşhisi, ekseriyetle bireyin fizikî belirtilerine ve hastalandığı yahut bulunduğu durumlara dayanılarak anlaşılır. Hipotermi teşhisinin konulması ve şiddetinin belirlenmesi için kan testi yapılması gerekebilir. Baş karışıklığı, uyum eksikliği ve konuşma sorunları üzere hafif hipotermi semptomları her vakit anlaşılmayabilir.
HİPOTERMİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İlk Yardım Olay Yerinde Olmalı
1- Birinci adım genel değerlendirmenin kıymeti: Şuuru, teneffüsü ve kalp atım sayısı süratle kıymetlendirilmesi gerekir. Islak giysiler değiştirilip kuru olanlar giydirilmeli. 20 derece civarındaki oda yahut ortam ısısı birinci müdahale için ülkü olur.
2- Ani ısıtmadan kaçının: Teneffüs ve dolanımı durmuş olanlara kesinlikle birinci yardım yapılmalı ve uzun sürdürülmesi gerekir. Kimi hastalar geç de olsa yaşama döndürülebilirler. Hasta battaniyelerle ısıtılabilir.
3- Hasta bir an evvel hastaneye götürmeli: Dış ortamda ısıtmak için fazla vakit kaybedilmemeli.
4- Kişi çabucak sıcak bir ortama alınmalı: Soğuk suya maruz kalmışsa üzerindeki ıslak giysiler bir an evvel çıkarılıp kuru sıcak giysilerle değiştirilmeli ve mümkünse battaniye kullanılarak kişi ısıtılmalı. Bu hastaların tıbbi tedavilerinde sıcak odalar, ısıtılmış serum ve teneffüs gazları, hatta gerekirse beden dışı sirkülasyonla kanın ısıtılması üzere sistemler ve ilaçlar kullanılır.
6- Yaşlı ve çocuklara dikkat: Soğuk havalarda yaşlı ve çocukların uzun müddet dışarıda ve yalnız kalmalarına müsaade verilmemeli, uygun kıyafetler giydirilmeli.
7- Uygun koruyucular giyin: Soğuktan korunmak için ortasında hava sıkışmış giysiler, yün, sentetik köpük ve hava boşlukları içeren kıyafetler güzel koruyuculardır. Başı örtmek ve eldiven kullanmak ısı kaybını değerli ölçüde azaltır.
Her ne kadar beden ısısının olağan derecelere yükseltilmesi hipoterminin geçmesine yardımcı olsa bile, hipotermi belirtileri gösteren her birey için acil tıbbi yardım gereklidir. Tıbbi yardım gelene kadar bir grup birinci yardım tedbirleri alınabilir.
Hipotermili bir şahsa yardım ederken, nazikçe davranmak gereklidir. Yalnızca gerekli hareketler yapılmalıdır. Masaj yahut ovmadan kaçınmak gereklidir. Çok ve sert hareketler kalp atışını durdurabilir. Hipotermili birey soğuktan uzaklaştırılmalı ve mümkünse sıcak ve kuru bir yere götürülmelidir. Aksi takdirde mümkün olduğunca soğuktan ve rüzgardan korunmalıdır. Bireyi yatay durumda tutmak gerekebilir, lakin beden soğuk yerden izole edilmelidir. Açık havada birey bir battaniyenin ya da bir öteki kişinin üzerine yatırılabilir.
Bireyin kıyafetleri ıslaksa, çıkarılmalıdır. Gerekli olan durumlarda çok hareketten kaçınmak için kıyafetler kesilmelidir. Bireyleri ısıtmak için ülkü olarak kat kat kuru battaniye yahut palto kullanılabilir. Yalnızca yüz açıkta kalacak formda baş kapatılmalıdır.
Şiddetli hipotermi olaylarında bireyler besbelli bir nabız yahut nefes alma belirtisi göstermeden şuurunu yitirebilir. Nefes almanın durduğu, ya da tehlikeli derecede zayıfladığı durumlarda, eğitim almış bireyler yapay teneffüs takviyesi verebilir.
Bireyi ısıtmak için sıcak su, ısıtma yastığı yahut ısıtma lambası üzere direkt ısıtan araçları kullanmaktan kaçınılması gereklidir. Çok sıcaklık cilde ziyan verebilir yahut kalbin durmasına neden olacak kadar şiddetli sistemsiz kalp atışlarına neden olabilir. Birey uyanıksa ve yutma sorunu yoksa, bedeni ısıtmak için sıcak, alkolsüz, tatlı, ve kafeinsiz bir içecek sağlamak yararlı olacaktır. Ilık ve kuru kompresler yahut plastik bir şişede yahut kurutucuda ısıtılmış bir havlu ile süreksiz bir kompres yapılabilir. Kompres yalnızca boyun, göğüs duvarı yahut kasık bölgesine uygulanmalıdır. Kol ve bacaklara erken uygulanan ısı soğuk kanı kalbe, ciğerlere ve beyne hakikat geri gönderip, bu bölgelerdeki beden ısısının daha fazla düşmesine neden olabilir.
Hipotermi tedavisi sürecinde beden ısısını yükseltmek için uygulanacak tıbbi bakım olayın tartısına nazaran farklı müdahaleleri içerebilir.
Hafif hipotermisi olan biri için, üzerini ısıtılmış battaniyelerle örtüp ve içmesi için ılık sıvılar sunarak pasif tekrar ısıtma yapmak kâfi olabilir.
Daha ağır hadiselerde kan bedenden bir hemodiyaliz makinesinin yardımıyla alınıp, ısıtılıp, tekrar bedene geri verilebilir. Tekrar kanın ısınmasına yardımcı olmak için damardan ısıtılmış tuzlu su çözeltisi verilebilir.
Kaynak: www.acibadem.com.tr