Milli yemeğimiz ve dünyanın en sağlıklı fast-food’u olarak gösterilen döner, Almanları birbirine düşürdü. Türklerin açtığı dönerciler sayesinde bu lezzet, Almanlar için günlük ömrün vazgeçilmezi oldu.
İşler o denli bir hale gelmiş ki önünde kuyruklar oluşan bu lezzet için ülkenin kentleri ortasında ‘en düzgünü bizde’ hengamesi yaşanıyor. Almanların eseri ne kadar sahiplendiği sayılara da yansıyor. Yılda 40 milyar dolarlık döner ihracatı yapan Almanya’da ‘Berlin döneri’, ‘Münih döneri’ üzere örnekleri görebilirsiniz. Berlin’deki esnafa sorduğumuzda ‘Yok o denli bir şey, Berlin bir numaradır’ cevabı alırken, toplumsal medyadan ulaştığımız Münihli firmalar ise, ‘Değil ülkenin Avrupa’nın en âlâ döneri bizde’ itirazını yapıyor.
ÖNÜNDE UZUN KUYRUKLAR OLUŞUYOR
Berlin’de çabucak her sokakta en az bir tane döner büfesi bulabilirsiniz. Bu ilgi göğsümüzü kabartsa da Avrupa Birliği (AB) genelinde ulusal yemeğimize Alman döneri denilmeye başlanması, ikinci bir Yunan yoğurdu hadisesi yaşanması durumunu aklımıza getiriyor. Bugün Almanya’da 470, Avrupa çapında ise 1000’den fazla döner üretim tesisi bulunduğunu söyleyen Memleketler arası Döner Federasyonu (UDOFED) Genel Lideri Mehmet Mercan, “Dönercilerinin önünde kuyrukların oluştuğu Almanya, bu lezzeti 140 ülkeye ihraç ederek 40 milyar avro gelir sağlıyor. Türkiye’nin et ihracatı salam, sucuk dahil fakat 30 milyon dolar” diyor.
ÜRÜNÜ KENDİLERİNE MAL ETME YARIŞI
“Dönerin ana yurdu Türkiye’de biz hak ettiği bedeli gösteremedik” diyen Mehmet Mercan, dünya genelinde 500 milyon insanın yılda 5 milyon tonun üzerinde döner tükettiği bilgisini veriyor. Sokak lezzetleri piyasasında fast-food olarak yüzde 60 pazar hissesi olan dönerin, global çapta 100 milyar dolarlık bir bölüme dönüştüğünü belirten Mehmet Mercan, “Bu kadar bedelli bir eser kelam konusu olunca bilhassa Alman kentlerinde ona sahip çıkma yarışı başlıyor. ‘Berlin döneri, ‘Münih döneri’ rekabetinin nedenini rant arbedesi olarak görebiliriz. Bugün döneri tescil ettirdiğimiz ve menşei ülkesi Türkiye olduğu için de Alman kentleri, bir şeyler ekleyip, farklılaştırarak kendilerine mal etmeye ve satmaya çalışıyor” halinde konuştu.
2019’DA TÜRK MENŞELİ ESER OLARAK KAYDOLDU
Mehmet Mercan, 2019’da döneri Türk menşeli eser olarak kaydettirdiklerini söylüyor. Federasyon olarak 4 bakanlık ile çalışma yaptıklarını paylaşan Mercan yeni süreci şöyle özetliyor:
STANDART SONRASI KONTROLLER BAŞLIYOR
“Ülkemizdeki 540 bin ton döner üretiminin yüzde 80’i kayıt dışıydı Buna bir standart getirdik, 2022 aralık ayından itibaren Tarım Bakanlığı yetkilileri ile kontrollere başlayacağız. Ayrıyeten kesimimizde 1 milyon kişi çalışıyor. Artık memleketler arası ölçekte doküman vereceğiz. Meslek tarifi konusunda çalışmalar tamamlandı.”
Öte yandan, Ukrayna-Rusya tansiyonu besin fiyatlarını artırırken, geçtiğimiz aylarda ülkede resmen bir döner krizi yaşandı. Yazılı ve görsel basın organlarında ekmek ortası 3,5 avro olan dönerin, artık 5 ila 6 avroya satılması ülke gündemine oturdu. Hatta Alman Bild gazetesine manşet olup, günlerce tartışıldı. Yalnızca bu bile dönerin Almanlar için kıymetini gösteren bir örnek.
ZAM GELDİ ALMANLAR İSYAN ETTİ
Gurbetçilerin 1960’larda seyyar tezgahlarda sattığı bu eser, artık çabucak her yerde. Zoologischer Garten bölgesindeki bir usta günde 100 kilonun üzerinde satış yaptıklarını söylüyor. Almanya’dan ayrılmadan evvel, enflasyonla bir arada, dönerin 7,30 avroya çıkacağını öğreniyoruz. ‘Hangi döner daha iyi’ sorusuyla ülkeyi yeterinde karıştıran bu kardeşiniz, yeni bir isyan dalgası çıkmadan satırlarına son vererek kaçıyor.