dDoğru Parti’nin İktisattan Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Meriç Köyatası, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik şartlara ait değerlendirmelerde bulundu. “Şu anda Türkiye’nin dört bir yanında karabulutlar birikti ve kusursuz (berbat) bir fırtına geliyor” diyen Köyatası, “Havanın kalmasını ve fırtınadan kurtulmayı sağlayacak tek şey; hemen seçim” dedi.
Sözcü muharriri Uğur Dündar, bugünkü köşesinde, Köyatası’nın tenkitlerini ve Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik şartlara ait değerlendirmelerini aktardığı mektubuna yer verdi. Köyatası’nın değerlendirmeleri şöyle:
“Ekonomi büyüdükçe zenginleşmek bir yana daha da yoksullaşıyor ve borç batağına saplanıyoruz”
“Ekonomide Türkiye’nin üzerinde karabulutlar dolaşıyor. Türkiye’nin bir tarafında değil, dört bir yanında oluşan yüksek basınç merkezleri nedeniyle, Türk iktisadını kusursuz (berbat) bir fırtına bekliyor.
Önce şunu belirtelim: Türkiye’de iktisat esasen perişan halde. Enflasyon denetimden çıktı, işsizlik artıyor. Açlık ve sefalet yaygınlaşıyor. Türkiye’nin prestiji yerlerde sürünüyor, yurt dışı piyasalarda risk primleri, dünyanın en makûs durumdaki ekonomilerinin üç katı düzeyine çıkarak 900 puana ulaştı. İktisat büyüdükçe, zenginleşmek bir yana, daha da yoksullaşıyor ve borç batağına saplanıyoruz.
Bütün bunlar yetmiyormuş üzere Türk iktisadını şiddeti giderek artan kusursuz (berbat) fırtınalar bekliyor. Pekala iktisattaki fırtınalar nasıl oluşur? Birden çok nedeni var. Ve maalesef şu anda Türkiye’nin etrafında fırtınalara dönüşecek farklı farklı yüksek basınç sistemleri oluştu ve oluşmaya da devam ediyor.
“Döviz cephesinde çok yüksek bir basınç oluşuyor”
Bir ülke iktisadında dış açıklar ne kadar büyürse, o iktisattaki problemler da o kadar büyür ve bu meseleler çözülmezse, kriz biriktirir ve patlar. Döviz cephesinde çok yüksek bir basınç oluşuyor. Türkiye’nin dış açıkları her geçen gün artıyor. Son açıklanan Ocak-Temmuz dış ticaret açığımız, bir yıl öncesine nazaran yüzde 143 arttı ve 62 milyar dolar oldu. Türkiye’ye yabancı sermaye girişi durdu. Dış borcumuz 453 milyar dolar. Bir yıl içinde ödenmesi gereken dış borç fiyatı 182 milyar dolar. Merkez Bankası rezervleri eksi 55 milyar dolar civarında. Merkez Bankası ihracatçıların ve turizmcilerin dövizlerinin yüzde 40’ına el koyuyor. El koyduğu bu dövizlerle, rezervlerini biriktirmek yerine, art kapıdan eşe dosta, Türkiye’yi terk eden yabancı sermayeye ucuz döviz satıyor. Bu yolla döviz kurunun yükselmeyeceğini sanıyor. Daha evvel 128 milyar dolar sattı, akıllanmadı. Yılbaşından bu yana da üstüne 66 milyar dolar daha sattı.
Dış açıklar, Türkiye’de karayel üzerinden büyük bir fırtınaya neden olacak. Döviz likidite krizi başlayacak. İlaç ve doğalgaz ithalatı tehlikeye girecek. Maalesef dövizde karaborsa başlayacak. İthalat yapılamayınca üretim gerileyecek, iktisat yavaşlayacak, işsizlik daha da artacak. Lakin birebir anda da döviz kuru nedeniyle maliyet enflasyonu da beslenmeye devam edecek.
“Bir de iç açıklarımız var”
Fırtına bu kadarla kalsa yeterli. Ancak kusursuz (berbat) fırtına diyoruz. Çünkü meselemiz yalnızca dış açıklarla sonlu değil… Bir de iç açıklarımız var. O da Poyraz tarafından bir fırtına biriktiriyor. Bütçe açığı dikiş tutmuyor. Yıl bitmeden ek bütçe yapıldı. Devletin iç borç stoku 1.5 trilyon lira, toplam borç stoku 3 trilyon 363 milyar lirayı buldu. KKM için ödenecek örtülü faiz (kur farkları) yılsonunda en az 300 miyar lira olacak. 450 milyarı bulacağını söyleyenler de var. Havaalanları, köprüler, otoyollar, kent hastanelerindeki Hazine garantileri ile karadelik her geçen gün daha da büyüyor. IMF, 2022 yılında Türkiye’deki bütçe açığının 780 milyar lira olacağını iddia ediyor.
Kontrolden çıkmış iç açıklar enflasyonu daha da azdırıyor. Halkı sefalete sürüklüyor. Gelir dağılımını daha da bozuyor.
“Gıda ve sıhhat krizi kapıda”
Bir diğer yüksek basınç sistemi de güya Lodos tarafında ağırlaşıyor. Tarım üretiminde çöküş, kuraklık ve sıhhat sistemi krizi bizi bekliyor. Bir taraftan plansızlık, ziraî girdi maliyetlerindeki devasa açıklar, öteki araftan iklim kaideleri, tarım üretimini çökertti. Türkiye önemli bir besin krizi ile karşı karşıya. Ufukta görülen döviz nakit krizi nedeniyle besin ithalatı, ilaç ithalatı da zorlaşıyor. Yetişmiş tabip gücümüzü yurt dışına kaçırtıyoruz. Sıhhat sistemi çökmüş durumda. Bırakın muayene ve tedavi hizmetlerini, hastanelerden randevu bile alınamıyor..
Dış tesirler ve sığınmacılar
Bir diğer yüksek basınç sistemi de Keşişlemede birikiyor. Bunlar çoğunluğu Türkiye’nin denetimi dışında dış dünyadaki olaylar. Rusya-Ukrayna savaşı hammadde fiyatlarını artırdı. ABD-Çin tansiyonu uzun mühlet bitmeyecek. Dünya ekonomilerinde beklenen yavaşlama, Türkiye’nin ihracatını olumsuz tarafta etkileyecek. Lakin her ne kadar bu yüksek basınç sisteminde Türkiye dışı olaylar faal diyorsak da, yeniden kendi kabahatimiz de var. ‘Yurtta Barış Dünyada Barış’ siyasetini bırakıp mezhep asıllı dış siyasete geçince, dış olaylar karşısında başımız da kaygıdan kurtulmuyor. Komşularla problemler ve 10 milyon sığınmacı, Türkiye’nin iç barışını, huzurunu ve bekasını önemli formda tehdit ediyor.
Bunların üstüne bir de şunu ekleyelim. Türkiye’nin idare biçimi de Cumhuriyet’in kuruluş unsurları ve ideolojisinden büsbütün uzaklaşmış durumda. Tek adam rejimi var. Başta ordu ve yüksek yargı olmak üzere Cumhuriyet’in bütün kurumları etkisiz hale getirilmiş, anayasal özeliklerini kaybedip tek adama bağımlı hale gelmiş. Laiklik unsuru ve demokrasi ortadan kalkmış, parlamento fonksiyonunu yitirmiş. Ve üstüne, enflasyondan işsizliğe, gelir dağılımından ekonomik büyümeye kadar tüm istikrarları bozulmuş bir ekonomik yapı…
‘Kusursuz Fırtına’ sinemasında, iki farklı istikametten gelen yüksek basınç sistemi vardı. Şu anda Türkiye’nin dört bir yanında karabulutlar birikti ve kusursuz (berbat) bir fırtına geliyor. Havanın kalmasını ve fırtınadan kurtulmayı sağlayacak tek şey; hemen seçim..”