İsmailağa tarikatıyla kontaklı Hiranur Vakfı kurucularından Yusuf Ziya Gümüşel’in kızını şimdi 6 yaşındayken 29 yaşındaki müridi Kadir İstekli ile ‘evlendirmesi’ bir kere daha çocukların tarikat kıskancına terk edilmesini gündeme getirdi.
BirGün gazetesi müellifi Timur Soykan’ın gün yüzüne çıkardığı istismar olayına ait Diyanet İşleri Başkanlığı’nın uzun bir mühlet sessizliğini müdafaası ise yansılara neden oldu.
Türkiye’de infiale neden olan istismara ait 5 gün sonra yazılı açıklama yapan Diyanet İşleri Başkanlığı, “Konunun aziz dinimiz İslam ile bağdaştırılarak Müslümanların itham edildiği bir sürece dönüştürülmesi son derece rahatsız edicidir” sözleri kullanıldı.
Açıklamanın devamında, “İslam’a nazaran, bireylerin hem fizikî hem de ruhsal olgunluğa erişmeden, aile kurmanın mana ve sorumluluğunu idrak edecek rüşt yaşına gelmeden evlendirilmeleri kelam konusu olamaz” denildi.
Ancak Diyanet’in geç gelen açıklamasındaki tabirlerin bilakis Diyanet Vakfı tarafından hazırlanan 2 ciltlik ‘İlmihal’ kitabının ikinci cildinde ergenliğe girmemiş çocukların evliliğine ait skandal tabirlere yer veriliyor.
İlmihal kitabının ‘İslam ve Toplum’ başlıklı ikinci cildinin ‘Aile Hayatı’ isimli 15. kısmı farklı başlıklar altında 6 kısımdan oluşuyor.
‘Evlenmek için rüşt koşulu aranmıyor’
Cumhuriyet’ten Nagihan Yılkın’ın haberine nazaran, ‘Evlenme Ehliyeti’ başlığı altında yer alan sözlerde Diyanet’in açıklamasının bilakis Hanefi mezhebine nazaran evlenme ehliyetine sahip olmak için rüşd kaidesi aranmıyor.
Kitapta öbür mezhepler için evlilik ehliyetine ait ise şöyle deniliyor:
“Mâlikîler’e, Şâfiîler’e ve Hanbelîler’e nazaran ise tam evlenme ehliyetine sahip olmak için rüşt de kaidedir; buna nazaran sefih aile hukuku bakımından tam ehliyetli değildir. Mâlikîler’e nazaran velisinin müsaade yahut icâzetiyle evlenebilir; başka iki mezhep bunu da kabul etmez. Onlara nazaran sefihi lakin velisi evlendirebilir.”
‘Evlilikte alt hudut kızlarda 9, erkeklerde 12 yaş’
Evlilik için alt yaş ve üst yaş sonunun verildiği kitapta İslam hukukçularına nazaran evlilikte alt hudut; kızlarda 9, erkeklerde ise 12 olarak tabir ediliyor. Mezheplere nazaran ise yeniden evlilik yaşının değişkenlik gösterildiği belirtiliyor.
Kitapta çarpıcı sözlerin yer aldığı kısım şu formda:
“Ergenlik biyolojik bir olgunluğu söz eder. Bu da beşerden beşere, bölgeden bölgeye nazaran değişir. Bu bakımdan herkes için sabit bir ergenlik yaşı belirlemek mümkün değildir. Bu sebeple İslâm hukukçuları ergenlik için genel duruma bakarak bir alt bir de üst hudut belirlemişlerdir. Bu iki hudut ortasında kişi ne vakit biyolojik olarak ergen olursa o andan itibaren bâliğ sayılır. Alt sondan evvel ergenlik argümanı dinlenmez. Üst sona ulaşan kimse de ergenliğe ulaşmasa bile bâliğ kabul edilir. Alt hudut kızlarda dokuz, erkeklerde on ikidir. Üst hudut ise Ebû Hanîfe’ye nazaran kızlarda on yedi, erkeklerde on sekiz, İmam Mâlik’e nazaran her iki cins için on sekiz, Ebû Yûsuf ve Muhammed’e nazaran tekrar her iki cins için on beştir.”
‘Babası ve dedesi küçük yaşta evlendirebilir’
Evlenme başlığı altındaki ‘Buluğ Muhayyerliği’ kısmında ise ergenlik yaşına gelmeyen çocuğun velisi tarafından evlendirilebileceği tabirleri yer alıyor. Babası ve dedesi dışındaki bireylerin küçükken evlendirilmesi durumunda ergenlik periyoduna girdiklerinde hakime başvurabilecekleri belirtiliyor. Lakin babası ve dedesi tarafından evlendirilen bir kişinin evliliğe itiraz etmeye hakkının olmadığına da dikkat çekiliyor.
Kitabın 214. sayfasının yer alan ilgili kısmında şu tabirler yer alıyor;
“Hanefî mezhebinde çok geniş bir zümreye zorlayıcı velâyet yetkisinin verilmesinin beklenen ziyanlarını önlemek kanısıyla velisi tarafından evlendirilen kimselere bulûğ muhayyerliği denilen bir seçim hakkı tanınmıştır. Buna nazaran babası yahut baba-dedesi dışındaki bir velisi tarafından küçükken evlendirilen kimseler bulûğa erdiklerinde dilerlerse hâkime başvurup velilerinin yaptığı evliliği feshettirebilirler. Hâkimin feshetmesine kadar evlilik geçerliliğini korur. Baba ve baba-dedesi tarafından evlendirilenlerin yapılan evliliğe itiraz ve münasebetiyle bulûğ muhayyerliği hakkı yoktur.”
Yönetiminde Ali Erbaş var
Mütevelli heyeti başkanlığını Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş’ın yaptığı vakfın kitabında kız çocuklarının 9 yaşında evlendirilebileceği, ergenliğe girmeden babası ve dedesi tarafından evlendirilen çocukların da boşanma haklarının olmadığı söz ediliyor. Çocukların istismarını yasallaştıran sözler içeren kitap nedeniyle Diyanet’in günler sonra yaptığı açıklamadaki samimiyetiyle ilgili ise soru işaretleri oluşuyor.
Öte yandan Diyanet’in kurum içi yapılan mesleksel belirleme imtihanı (MBTS) ile birinci kere kuruma giriş için yapılan Din Hizmet Alan Sınavı’na (DHBT) girecek olanlar da 2 ciltlik bu İlmihal kitabından sorumlu tutuluyor.