Konya’nın Karapınar ilçesinin Anadolu’nun tek çölü olarak anılması boşuna değil. Uçsuz bucaksız kıraç düzlüklerle kaplı bu bölge, şaşırtan volkanik oluşumları ve masmavi obruk gölleriyle hakikaten eşsiz. 52 kilometrelik Karapınar-Ereğli yolunun birinci sürprizi Meke Gölü. Yoldan 2 kilometre kadar içerideki göl, beni fötr şapkayı andıran volkanik konisiyle karşılıyor. Osmanlı devrinde Meke Tuzlası diye anılan Meke maalesef kuruması engellenememiş Anadolu göllerinden biri. Neyse ki onun çok yakınında, kurak dorukların ortasında dev bir krater çukurunu anımsatan Acıgöl var. Bu tabiat mükemmelinin kıyısında tanıştığımız Seyit Özbabacan’ın söylediğine nazaran gölün suyu çeşitli cilt hastalıklarına şifa oluyormuş.
Elma ve kiraz bahçeleri…
Konya-Ereğli yolunda yan yana sıralanan saz damlı köy konutları, birinci bakışta Latin Amerika kırsalını çağrıştırıyor. Kırışıksız bir çarşaf üzere önüme yayılan bozkır, Ereğli’de yemyeşil bir vahaya dönüşüveriyor. Çabucak karşımda yükselen Bolkar Dağları’nın dorukları yaz aylarında bile karlı oluyormuş. 21 kilometrelik Ereğli-İvriz yolu elma ve kiraz bahçeleri eşliğinde ilerliyor. Burada yetişen beyaz kiraz, İtalya başta olmak üzere pek çok ülkeye ihraç ediliyor. Bahçe sahibi Züleyha Yakar, Ereğli’nin ‘Anadolu’nun kiraz vadisi’ olduğunu söylüyor. Yörede kirazın yaprağından sarma, sapından çay, çekirdeğindense yakacak yapıldığını öğreniyoruz. Bölgede bol ölçüde yetişen siyah havuçsa şalgam suyu üretiminde kullanılıyor.
Ereğli, Osmanlı devrinden beri safkan yarış atı yetiştirilen haralarıyla nam salmış. Bu atlar değerli
yarışmalarda birincilik kazanmış.
Ereğli, Osmanlı devrinden beri safkan yarış atı yetiştirilen haralarıyla nam salmış. Bölgede uzun yıllar seyislik yapan Muzaffer Akgümüş bu özel atların Türkiye’nin en kıymetli yarışlarında birincilik kazandığını anlatıyor. Buraya gitmemin asıl sebebiyse İvriz suyunun çıktığı yerdeki Hitit Anıtı. Sarp bir yamacın eteklerindeki düz bir kaya duvarına oyulan kabartma tam 2 bin 700 yıllık. Geç Hitit devrini örnekleyen bu yapıtta Tuvana Hükümdarı, rahmet rabbine şükranlarını sunarken betimlenmiş. Yamaçlardan yayılan tertemiz yayla havası iştahımı açmakta gecikmiyor. Yörede alabalık yetiştiriciliği yapan Özgür Can’a nazaran İvriz bir alabalık cenneti. Doğal şartlarda gerilimsiz olarak yetiştirilen alabalıklar nitekim çok lezzetli.
Sonraki durağım Karaman’ın Ayrancı ilçesi 19’uncu yüzyılda Kırım Tatarları tarafından kurulmuş. 17 kilometre ilerideki Divle Vadisi’nde (Üçharman) bozkır görüntüleri yerini Arizona’yı aratmayan sarp kayalarla çevrili derin bir kanyona bırakıyor. Artık Toros Dağları’nın eteklerindeyim. Bir vakitler Türk beyefendilerinin yazlık başşehri olan Divle, içine mağaralar ve kiliseler oyulmuş yüksek bir kaya kütlesinin tabanında konumlanmış. Orta Anadolu’ya has topraktan yapılmış köy meskenlerinin en hoş örnekleriyle dolu yerleşim, asırlık peynir mahzenleriyle ünlü.
Tulumlar mayısta obruğa yerleştiriliyor.
Kırmızıya çalınca…
Çok sayıda kaya kovuğunun olduğu bölgede mağaralara ‘obruk’ ismi veriliyor. Kentin karşı zirvelerindeki Divle Obruğu’nu görmek üzere, beylikler periyodundan kaldığı anlaşılan tarihi mezarlıkların ortasından geçiyoruz. Yerin 40 metre kadar aşağısındaki 230 küsur metrelik bu derin yarığa ulaşmak için köylüler dik merdivenlerden ve yeraltı dehlizlerinden oluşan bir yolu tercih ediyor. Biz peynirleri taşımada kullanılan ve yalnızca bir kişinin sığabildiği ilkel bir asansöre bineceğiz. Asansörden indiğimizde, genişliği birkaç metreyi geçmeyen, lakin bir katedral üzere yüksek tavanlı bir kaya yarığının içinde buluyorum kendimi. Güvercin uğultuları ve uçuşan tüyler ortasında, ahşap iskelelerin üzerine balık istifi formunda dizilmiş peynir tulumlarını görüyorum. Tulumlar her yıl mayıs ayında obruğa yerleştiriliyor, ekim sonu ya da kasım başı üzere de toplanıyor.
Milyonlarca yıl evvel oluşmuş doğal obruklarda olgunlaştırılan Divle tulumu, peynir literatüründe özel bir yere sahip. Birinci açıldığı vakit klasik tulum peynirleri üzere sarımsı beyaz renkte oluyor. Bir mühlet sonra küflenmeye başlıyor ve bir çeşit Anadolu rokforuna dönüşüyor. Bu dönüşüm sırasında ince bir küf katmanıyla kaplanıp rengi kırmızıya çalınca peynirin olgunlaştığı anlaşılıyor. Divle Obruğu’nun sıcaklığı yazın en hararetli günlerde bile 4-5 dereceyi geçmiyor. Nem oranıysa yüzde 80 civarında. Uzmanların söylediğine bakılırsa bu şartlar rokfor peynirinin olgunlaşması için ülkü bir ortam sunuyor. Resmi datalara nazaran Divle Obruğu’nda yılda yaklaşık 70 ton peynir olgunlaştırılıyor. Konya ve Karaman başta olmak üzere İç Anadolu kentlerinin birçoklarında bulabileceğiniz Divle tulumu 325 liradan (kg) başlayan fiyatlarla satışa sunuluyor. Tadına gelince… Keskin aromalı ve son derece lezzetli. Her türlü övgüyü hak ediyor.
Yörenin başka zenginlikleri
Civardaki en farklı yerlerden biri, 3’üncü yüzyıldan kalma bir kaya yerleşimi olan Manazan Mağaraları. Mahallî rehber Mustafa Yavuzaslan, Manazan’ın içinde tenis kortu büyüklüğünde galeriler olduğunu söylüyor. 1.356 metre uzunluğundaki İncesu Mağarası’nın yanı sıra santimetre başına 9 düğüm atılan Taşkale halıları da yörenin zenginliklerinden. Yöre halkı herkesi temmuz ayının birinci haftası düzenlenen Taşkale Buluşması’na davet ediyor.