Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik 24 Şubat’ta başlayan ataklarının akabinde birinci defa Ukrayna’ya gitti. Erdoğan, Ukrayna’nın batısındaki Lviv kentinde tarihi Potoçki Sarayı’nda Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile görüştü. Daha sonra Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de katıldığı üçlü bir görüşme yapıldı. Üçlü tepenin akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Erdoğan, Zelenskiy ile gerçekleştirdikleri ikili görüşmeye ait “Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine takviyemizi bu vesileyle bir sefer daha vurguladım” dedi. Yaşanan can kayıplarından duyduğu derin üzüntüyü bir sefer daha söz eden Erdoğan, şöyle devam etti:
‘Tarihi bir ortak çalışma’
“Dün (önceki gün) Kharkiv’de bir yurda yönelik gerçekleştirilen 9 sivilin öldüğü, 35 kişinin yaralandığı füze saldırısı için taziyelerimi ilettim. Zaporijya Nükleer Santrali etrafında devam eden çatışmalardan duyduğumuz kaygıyı lisana getirdik. Yeni bir Çernobil yaşamak istemiyoruz. Türkiye olarak bir taraftan çatışmaların diplomatik tahlille sona ermesi için gayret harcarken öteki taraftan da Ukraynalı dostlarımızın yanında olduk, olmaya devam ediyoruz. Savaşın başından bu yana Ukrayna’ya 98 TIR’lık insani yardım materyali sevk ettik, 1507 kişiyi ülkemizde kabul ettik. Görüşmemizde, savaşın Ukrayna’da neden olduğu fiziki yıkımın boyutlarını da ele aldık. Bugüne kadar olduğu üzere Ukrayna’nın tekrar imarı için gereken dayanağı vereceğimizi Sayın Zelenskiy ile paylaştım.” Erdoğan, “Malumunuz bundan daha bir ay evvel Birleşmiş Milletler, Ukrayna, Rusya ve Türkiye olarak tarihi nitelikte bir ortak çalışma örneğini sergiledik. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden inançlı halde dünya piyasalarına ihracını mümkün kılan İstanbul Mutabakatı’nın olumlu yansımalarını yalnızca Ukrayna değil, tüm dünya hissetmeye başladı” dedi. Mutabakatın uygulamaya konulduğu 1 Ağustos’tan bu yana toplam 25 gemi ve yaklaşık 625 bin ton Ukrayna tahılının dünya pazarına ulaştırıldığını anımsatan Erdoğan, şunları kaydetti: “İstanbul Mutabakatı’nın oluşturduğu müspet havanın kalıcı barışa tahvil edilmesi imkanlarını değerlendirdik. Diplomatik sürecin canlandırılması için milletlerarası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine bilhassa işaret ettik. Şahsen savaşın en nihayetinde müzakere masasında sonuçlanacağına olan inancımı koruma ediyorum. Esasen Sayın Zelenskiy ve Guteress de bu konuda birebir fikirdeler. Tüm problem, müzakere masasına giden en kısa ve adil yolu tespit etmektir. Mart ayında İstanbul’da şekillenen parametreler üzerinden müzakerelerin canlandırılmasının imkan dahilinde olduğuna inanıyorum. Bu amaca yönelik olarak her türlü takviyesi vermeye tekrar kolaylaştırıcı yahut arabulucu rolünü oynamaya hazırız. İnanıyorum ki şu anda burayı takip edenler, ‘Acaba bu esirlerin mübadelesi ne oldu?’ sorusunu da cevaplamaya çalışıyor. Bu bahisle ilgili olarak Sayın Putin ile Rusya tarafıyla da bugünkü (dün) bütün görüşmelerimizin sonucunu değerlendirmeye devam edeceğiz.”
Zelenskiy: Erdoğan’ın ziyareti güçlü bir takviye mesajı
Zelenskiy, ortak basın toplantısında “Ukrayna tahılının ihracatıyla ilgili ‘diplomatik pencere’ oluştu. Lakin Rus silahları yeniden birebir pencerede” dedi. Erdoğan’ın, savaşın müzakere masasında sonlanacağına dair umudu olduğunu söylemesi üzerine Zelenskiy, “Rusya ile müzakereler lakin Rus birliklerinin yasadışı olarak işgal edilen Ukrayna topraklarından çekilmesiyle mümkün olabilir” dedi. Zelenskiy, Erdoğan ile ikili görüşmesi sonrası yaptığı yazılı açıklamada ise “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Ukrayna ziyareti, böylesine güçlü bir ülkeden gelen güçlü bir takviye bildirisidir. Erdoğan ile tahıl teşebbüsünü düzgünleştirme ihtimalini, Zaporijya Nükleer Santrali etrafındaki durumu görüştük” sözlerini kullandı.
Guterres: Zaporijya’ya ziyan vermek intihar olur
Guterres, basın toplantısında, Rusya’nın denetimi altında tuttuğu Ukrayna’nın Zaporijya Nükleer Santrali konusunda duyduğu kaygıyı lisana getirdi. Rus kuvvetlerinin tesisten geri çekilmesi gerektiğini söyleyen Guterres, “Zaporijya’ya gelebilecek rastgele bir ziyan intihar olur” dedi. Guterres ayrıyeten Rusya’yı Ukrayna’dan tahıl ihracatının tekrar başlamasını sağlayan tahıl muahedesinin muvaffakiyetinin devamını sağlamaya çağırdı. Guterres, 21 geminin Ukrayna limanından ayrıldığını belirterek bu muvaffakiyetin devamının gelmesi gerektiğini söyledi. Guterres, bugün tahıl sevkiyatını görmek için Ukrayna’nın liman kenti Odesa’yı ziyaret edecek. Guterres, yarın ise İstanbul’daki Ortak Uyum Merkezi’ni ziyaret edecek.
‘Kravatsız zirve’yi heyetler de izledi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna Devlet Lideri Zelenskiy ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres üçlü görüşme gerçekleştirdi. Zelenskiy’nin savaşın başından beri giydiği üniforma gibisi tişörtle katıldığı zirvede Erdoğan ve Guterres’in de kravat takmaması dikkat çekti. Tarihi Potoçki Sarayı’nda yapılan dorukta Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı emeliyle oluşturulan düzeneğin faaliyetlerinin sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilebilmesine yönelik atılabilecek adımlar ele alındı.