Mark Johanson
Dubai pek çok kişinin gözünde insan imali adalar ve gökdelenlerle dolu bir ülke olarak canlanır. Lakin çok yakında bu ülke dijital göçebeleriyle de nam salabilir.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) hükümetinin Mart ayında duyurduğu yeni bir vize çeşidi, uzaktan çalışabilen binlerce şahsa bir yıllık oturma müsaadesi vermeyi hedefliyor.
BAE böylelikle Avrupa ve Asya ortasındaki stratejik kıymetini artırmayı da hedefliyor.
Yeni vizeyle birlikte dijital göçebeler Dubai’de oturum kartı alıp kamu hizmetlerinden faydalanırken öbür ülkelerdeki patronları için çalışmaya devam edebiliyor; çarçabuk banka hesabı açarken gelir vergisi ödemelerine de gerek kalmıyor.
Kanada’nın Montreal kentinden 31 yaşındaki Julien Tremblay, beş buçuk yıl önde dijital göçebe olarak çalışmaya başladığında çok az ülkenin buna yönelik bir vizesinin olduğunu anlatıyor:
“BAE’nin duyurduğu üzere vize tipleri büyük bir değişim.
“Sizi gri bir alanda sıkışmaktan kurtarıp o ülkede yasal olarak bulunmanıza imkan sağlıyor.
“Kendi ülkenizdeki ikametinizi de bu evrakla sonlandırmak çok daha kolay oluyor.”
Bu çeşit vizelerden evvel dijital göçebeler yasal bir boşluktaydı.
Gittikleri ülkelerde çalışma müsaadeleri olmuyordu ancak esasen o ülkedeki bir şirket için de çalışmıyorlardı.
Yeni vizeler bu şahıslara yasal bir teminat sağlıyor.
Dijital göçebeleri çekmeyi düşünen İtalya, bu şahıslara daha uzun vadeli oturma müsaadesi de verebilir
ABD merkezli fikir kuruluşu Migration Policy Institute’un Haziran 2022 tarihli araştırmasına nazaran 29 ülkede dijital göçebelere yönelik çeşitli vizeler bulunuyor.*
Bu trend pandeminin başında küçük ve iktisadı turizme bağlı Avrupa ve Karayip ülkeleriyle başlamıştı.
Şimdi ise Brezilya, BAE ve İtalya üzere ülkeler de bu bireyleri ülkelerine çekmeyi hedefliyor.
Bu ülkelerin gayesi, uzaktan çalışma yaygınlaşırken yeni fikirleri ve yetenekleri topraklarına çekmek, onların kazandığı dövizi ülkelerinde harcamalarını sağlamak.
Bu vizeler, kaldıkları ülkeye yalnızca “geçici bir eğlence” gözüyle bakmayanlar için ülkenin kültürünü öğrenmeye yetecek kadar vakit geçirmelerini sağlayacak.
BAE aylık 5 bin dolar, Malta 2 bin 770 dolar, Brezilya ise 1.500 dolardan fazla kazananlara bu vizeyi veriyor.
Bazı ülkeler de 200 dolardan 2 bin dolara kadar değişen oranlarda müracaat fiyatı alıyor.
Bunun karşılığında altı aydan iki yıla kadar vize alınabiliyor.
Arjantin müracaat fiyatının karşılığında konaklama ve ofis paylaşım alanlarında indirim ile Arjantin Havayolları’nda özel fiyatlar sunuyor.
İtalya’daki Beş Yıldız Hareketi’nden milletvekili Luca Carabetta, İtalya’nın öteki ülkelerdeki dijital göçebe vizelerini inceleyerek bunların en düzgün özelliklerini bir ortaya getiren bir vize hazırlığında olduğunu belirtiyor.
En geç Eylül ayında başlayacağını söylediği bu vizenin global dijital göçebelerin yüzde beşini İtalya’ya çekmesini umduğunu söylüyor.
Carabetta’nın hesaplamalarına nazaran dünyada 40 milyon dijital göçebe bulunuyor.
“Dijital göçebeler mimariden mühendisliğe kadar pek çok bilgiyi ülkemize taşıyabilir, bu nedenle ülke dışından yeni yetenekleri çekmenin güzel bir yolu bu” diyen Carabetta, Avrupa’nın en yaşlı ülkesinin bu sayede gençleri İtalya’ya çekebileceğini, bu şahısların ilerleyen süreçte İtalya’da kalıcı bir hayata geçmeyi de isteyebileceğini söylüyor:
“Evet temel gayemiz onları konuk olarak davet etmek lakin onlara burada kalıcı olma imkanı da tanımak istiyoruz.”
Carabetta İtalya’nın bu vizeye hazırlanmak için bilişim ağları, ulaşımın ve altyapının güçlendirilmesi üzere alanlarda bir milyon eurodan fazla yatırım yaptığını belirtiyor.
Özellikle kırsal kısma yapılan yatırımlarla dijital göçebelerin kırsala yerleşip o bölgelerin iktisadına katkı vermesi umuluyor.
Venedik ve Floransa üzere kentler ise şimdiden bu bireylerin ahengi için programlar başlatmış durumda.
Harvard Business School’da çalışma coğrafyasının değişimi üzerine araştırmalar yapan Prithwiraj Choudhury, İtalya üzere ülkelerin bundan büyük çıkar elde edeceğini düşünüyor:
“Dijital göçebeler yaşadıkları bölgeye dolar getiriyor.
“Daha da değerlisi mahallî girişimcilerle irtibatlar kuruyor.”
Choudhury deneyim paylaşımının ekonomilere büyük katkısının olmasını bekliyor ve kelam konusu ülkelerin lokal hayata en fazla katkı sunacak dijital göçebeleri çekmeye öncelik vereceğini iddia ediyor.
Buna örnek olarak Şili’nin 2010’da başlattığı Start-Up Chile programını gösteriyor.
Şili bu programda yabancı girişimcilere, ülkedeki girişimcilere kendi şirketlerini kurmakta yardımcı olmak ve mentorluk yapma karşılığında vize ve hibe sağlıyor.
Program başladığında Şili’de girişimcilik yok denecek kadar azdı.
Bilgi ve deneyim transferinin tesiriyle 10 yıl sonra Şili’den 1 milyar dolardan daha fazla pahaya sahip ve “unicorn” (tekboynuz) olarak isimlendirilen teşebbüsler çıktı.
Bunların ortasında vegan besin teknolojileri şirketi NotCo ve besin alışveriş uygulaması Cornershop da yer alıyor.
Choudhury “Yetenekli yabancıları bir yıllığına bile olsa ülkeye çektiğinizde nasıl bir ekosistem yaratabileceğinizin hoş bir örneği bu” diyor.
Dijital göçebe vizelerinden en fazla karı gelişmekte olan ülkelerin ve büyük ülkelere beyin göçü veren küçük ülkelerin elde edeceğini düşünüyor:
“Eskiden şirketler en yetenekli personelleri kapmak için yarışırdı. Artık ülkeler de birebiri için yarışıyor.”
Choudhury yakında büyük iktisatların de bu yarışta geri kalmamak için dijital göçebe vizesi çıkarabileceğini söylüyor.
Bu bireyler için en uygun ortamı hazırlayan ülkenin en kârlı çıkacak ülke olacağı görüşünde:
“Ülkeye taşındıklarında emsal bireylerle ilişki kurmalarına yardımcı olmanız lazım.
“Ülkeden ayrıldıkları vakit da bu bireylerin irtibatta kalmasını sağlamanız, onların ülkeye tekrar tekrar gelerek katkı sunmaya devam etmesini teşvik etmeniz gerek.”
Bu çeşit vizeler pek çok fırsat yaratsa da yeni zorluklara da yol açabilir.
Örneğin mahallî barınma maliyetlerini yükseltebilir, mevcut kaynaklar için rekabeti artırabilir yahut “yeni ayrıcalıklı bir zümre” yaratabilir.
Migration Policy Institute için rapor yazan Meghan Benton ve Kate Hooper, yıllardır dijital göçebe merkezi olarak bilinen Endonezya’daki Bali ve Hindistan’daki Goa kentlerinin son periyotta karşılaştığı zorluklara örnek veriyor.
Yerel altyapı ve hizmetleri kullanıp buna karşılık vergi ödemeyen yeni bir personel sınıfının o bölgedeki vergi mükellefleri ortasında hoşnutsuzluk yaratabileceğini de ekliyor.
Bazı uzmanlar ise dijital göçebe vizelerinin ilgi çekmeyeceği görüşünde.
Küresel seyahat veritabanı visadb.io’nun kurucusu ve CEO’su Danish Soomro “Dijital göçebelerin büyük kısmı çeşitli nedenlerden dolayı 3 yahut 6 aylık turist vizelerini kullanmaya devam ediyor. Bu nedenlerin ortasında dijital göçebe vizesine başvurmanın zorluğu da yer alıyor” diyor.
Soomro’ya nazaran istenen çok sayıda evrak, tıbbi testler ve gelir ispatı üzere kurallar, göçebeleri turist vizesine gerçek itiyor:
“Sonuçta bu şahıslar tabiatları gereği gezgin beşerler.”
Tremblay ise beş yıl boyunca gezdikten sonra Dubai’de dijital göçebe vizesine başvurmaktan dolayı mutlu olduğunu söylüyor:
“Burada çalışmama karşın oturum müsaademin olması harikulade bir his.”
Yazılım mühendisi Tremblay, öngörülebilir gelecekte Dubai’yi bir üs olarak kullanmayı planladığını belirtiyor.
* Türkiye bu ülkeler ortasında yer almıyor.