Didem Barut
MALATYA – Deprem felaketinin akabinde binalara yapılan hasar tespit çalışmaları Malatya’da büyük reaksiyona neden oldu. Vatandaş incelemelerin sağlıklı olmadığını ve inanç vermediğini tabir ederek özel firmalarla anlaşarak hasar tespiti yaptırmaya başladı. Fakat yetkililer “Bakanlık gruplarının dışında yapılan incelemeler ve raporlar sonucu değiştirmeyecek” diyerek depremzedeleri uyardı.
6 Şubat tarihinde meydana gelen iki büyük sarsıntının sonucunda Malatya’da yıkık ve ağır hasarlı bina sayısı 3 bin 195 olarak açıklandı. Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı grupları tarafından binalarda yapılan incelemeler sonucunda e-devlet üzerinden açıklanan sonuçlara vatandaşlardan itiraz geldi. Kimi vatandaşlar meskenlerine “az hasarlı raporu verildiğini” fakat binalarının ağır hasarlı olduğunu tez ediyor.
Malatya’daki konutuna az hasarlı raprou verilen vatandaşlardan Fatma Engüzekli, “Az hasarlı dedikleri binayı üflesem yıkılacak, sonuçlara itiraz edeceğiz” dedi. Uzmanlar ise bakanlık tarafından gelen grupların gözlemsel bir inceleme yaptığını lakin daire sakinleri tarafından özel olarak binaları incelemek için bir fiyat doğrultusunda anlaşılan grupların ise deneysel çalışma yaptıklarını belirterek bu durumun sonuçları etkilediğini söyledi.
Malatya Mimarlar Odası ise bina sakinlerinin hasar tespit sonuçlarına iki kere itiraz etme haklarının olduğunu ayrıyeten özel firmalar tarafından yapılan incelemeleri Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın dikkate almayacağını ve sonucun değişmeyeceğini söylüyor.
Malatya’da yıkımın en çok olduğu ilçelerden birisi de Yeşilyurt. İlçedeki binaların büyük bir kısmı ise ağır hasarlı durumunda. Tabi bu devletin verdiği sonuç değil mahalle sakinlerinin yaptırdığı incelemelerin sonucu. Zaviye Mahallesi İmece Blokları 27 yıl evvel yapılan kooperatif sitesi. Birinci sarsıntıda duvarlarının ağır darbeler aldığı binalar ikinci zelzelenin akabinde oturulamaz hale geldi. Lakin Etraf Şehircilik ve İklim Bakanlığı takımları tarafından yapılan incelemede binanın az hasarlı olduğunu öğrenen bina sakinleri kendi imkanlarıyla inşaat mühendisleri ve mimarlar getirerek binaya tekrar baktırdıklarında meskenlerinin ağır hasarlı olduğunu öğrendiler.
AZ HASARLI DEDİKLERİ KONUT ÜFLESEM YIKILACAK
İmece Blokları sakinlerinden Fatma Engüzekli bakanlık tarafından verilen raporlara güvenmediğini şu sözlerle anlattı; “İkinci zelzeleden sonra bütün duvarların patladığını, merdivenlerin yıkıldığını gözlerimizle gördük. Oturmak değil içine girip bir çöpümüzü alamayız. Ancak devlet dalga geçer üzere az hasarlı raporu vermiş. Bize verilecek 2 kuruşun hesabını yapıyorlar. Az hasarlı dedikleri mesken üflesem yıkılacak. Yanından geçmeye korkuyoruz, bizden içine girip oturmamızı bekliyorlar az hasarlı diyerek. Ben gündeliğe gidip bu meskenin kredilerini ödedim, alnımın teriyle yaptım her köşesini artık uzaktan bakıyorum haline, girmeye korkuyorum meskenime. Aslında ağır hasarlı raporunu verseler biz yeniden çaresiziz zira bizi bir 20 yıl daha borçlandıracaklar. Ben 20 yıl daha gündeliklere gidemem, 1 kuruş deseler veremem.”
YAPILAN TESPİTLER TATMİN ETMİYOR
Yeşilyurt ilçesinde büyük hasar alan mahalleler ortasında yer alan Sıkıntısız Mahallesi’nde ise durum tam karşıtı. 7 katlı binanın ikinci katında olan Sevinç Çiçek isimli vatandaş ise konutlarına ağır hasarlı raporu verildiğini ve eşyalarını almak için bile müsaade edilmediğini tabir ederek, “Eşyalarımızı alabilmek için ilgili yerlere müracaat ettik ancak müsaade edilmedi. Daha sonra apartman görevlimizle konuştuğumuzda gelen grupların yalnızca dıştan bakarak rapor tuttuklarını öğrendik. Vakit kaybetmeden tüm komşular bir ortaya gelerek binamızın tekrar incelenmesi için öbür kentlerden inşaat mühendisleri getirdik. Ayrıntılı bir inceleme yaptıklarında binamızın az hasarlı olduğunu ve kolonların darbe almadığını belirttiler. Malatya’da kime sorsanız yapılan tespitlere güvenmiyor. Yapılan tespitler tatmin etmiyor” dedi.
TESPİT İÇİN BİNALARIN BODRUMUNA BAKILMALI
İnönü Üniversitesi İnşaat Teknolojileri Kısım Lideri Vehbi Aluçlu ise Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı takımları tarafından yapılan hasar tespit çalışmalarının gözlemsel yapıldığını söyledi. “Binalarda inceleme yapmak için bilhassa bodruma ve kolonlara tek tek bakmak gerekir. Lakin grupların birden fazla binaların riskli olabilme ihtimali nedeniyle dışarıdan inceleme yapıp rapor tuttular” diyen Vehbi Aluçlu’nun hususla ilgili yaptığı açıklama ise şu formda “Malatya’da birinci etapta yapılan gözlemsel raporlamalar 5.7 sarsıntısından sonra yeniliğini kaybetti zira binaların son durumu çok değişti. Birinci tespitlerin geçerliliği devre dışı kaldı. Tabi tekrar Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından raporlamalar başladı. Lakin tam detaylı biçimde yani binanın bodrumundan başlayarak orta katlara kadar incelenmesi, bakılması gerekir. Bilhassa bodrumlara girilmesi büyük değer taşır. Gelen grupların deneyimi de değerli bir bahis aslında. Tecrübeli bir mühendisin yaptığı inceleme tespit sonucunu ziyadesiyle tesirler. Hasar alan binaların bir birçoklarının bodrumuna girilmemiş olabilir. Bodrumda kolonla kirişin birleştiği noktaların durumu bina için kıymetli. Lakin gelen takımların incelemeleri gözlemsel yaptığını, binaların içine giremeden, detaylara bakamadan raporların hazırlandığını söyleyebiliriz. Etraf vilayetlerden bina sakinlerinin talepleriyle incelemeye gelen takımlar özel hizmet verdikleri için çok ayrıntılı incelemeler sonucu gözlemsel raporlama yaptılar. Bu nedenden ötürü bakanlık takımlarının hazırlamış olduğu tespit raporları ile özel talep doğrultusunda incelemeye gelen grupların raporları birbirini tutmayabilir. Bir iki ay sonra artçılar sona erince kesin muteber sonuç için deneysel sonuç yani röntgen ve karot tekniği daha sağlıklı olur.”
RAPORLAR BAKANLIK TARAFINDAN DİKKATE ALINMAYACAK
Depremin tesirinden kurtulmaya çalışan ve yıkılmayan meskenlerinin akıbetini merak edenler de kara kara düşünmeye başladı. Pekala devletin hasar tespit sonuçlarına güvenmeyen vatandaş ne yapacak? Malatya Mimarlar Odası Lideri Yunus Emre Fidanel günlerdir merak edilen mevzuyu ve süreci anlatırken değerli ihtarlarda bulundu. Fidanel, “Bakanlığa bağlı gruplar gözlemsel bir inceleme yaptıkları için yanlış kararlar çıkabiliyor. Beni günde elliye yakın kişi arıyor, ‘Biz ne yapacağız? Konut az hasarlı dediler lakin kolonlar patlak. Ağır hasarlı raporu var fakat çatlağımız bile yok’ üzere yüzlerce soruyu cevaplıyorum. Asıl soru bundan sonra ne olacak? Malatya’nın tamamında tespit çalışmaları sona erdikten sonra askı süreci başlayacak. Binaların durumu muhtarlıklarda askıya çıkacak. İtiraz etmek isteyen itiraz edebilecek. Sonrasında bakanlığa bağlı gruplar gelip tekrar gözlemsel bir inceleme yapacak. Şayet bina sakinleri o sonuca da itiraz ederse bu defa üniversitelerdeki akademisyenler gelip son incelemeyi yaptıktan sonra süreç tamamlanmış olacak. Yani vatandaşın iki sefer itiraz hakkı var. Üçüncü bir itiraz hakkı olmayacak lakin itiraz etmek istenirse de süreç bu sefer yargıya taşınacak. Özel firmalar tarafından yapılan incelemeler ve verilen raporla ise süreci ve sonucu değiştirmeyecek. Yani binlerce lira para verilip özelden hazırlanan raporlar Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından dikkate alınamayacak. Şayet raporu hazırlayan firma lisanslıysa tespiti yapabilir ve bu sonuç yargıda kullanılabilir. Şu an telaş içerisinde firma aramak, inşaat mühendisi aramak yalnızca paniğe ve maddi kayba neden oluyor. Tekrar söylüyorum itiraz basamağında özel firmaların verdiği raporların geçerliliği yok” diyerek depremzedeleri uyardı.