Deprem Bilimci Prof. Dr. Bülent Kaypak, “Sismik tomografi çalışmasıyla zelzelelerin, bilhassa ana şokların pozisyonunu, enlem, boylam ve derinlik olarak daha gerçek bir biçimde belirlemeye çalışacağız” diye konuştu.
Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısım Lideri ve Zelzele Bilimci Prof. Dr. Bülent Kaypak, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen bölgelerde sarsıntı tomografisi çalışması yaptıklarını belirterek, bu sayede sarsıntıların enlem, boylam ve derinlik olarak gerçek pozisyonlarının tam olarak hesaplanabileceğini bildirdi.
Aynı vakitte Ankara Üniversitesi Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü olan Kaypak, AA muhabirine, 6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin yaşandığı Doğu Anadolu Fay Çizgisi’nde yaptıkları çalışmalara ait bilgi verdi.
Depremlerden etkilenen 11 vilayet ortasında yer alan Osmaniyeli olduğunu belirten Kaypak, ailesinin meskeninin de sarsıntıda ziyan gördüğünü, bu kapsamda bölgede yapılan çalışmaları önemsediğini tabir etti.
Kaypak, Doğu Anadolu Fay Çizgisi üzerinde 2016’da sarsıntı tomografisi çalışması yaptıklarını belirterek, bu çalışmada doğu-batı tarafında Adıyaman’dan Adana’ya, kuzey-güney tarafında ise Kayseri’den Hatay’a kadar olan bölgede 2000 ve 2012 yılları ortasında meydana gelen zelzelelerin incelendiğini aktardı.
50 KİLOMETRE DERİNLİĞE KADAR GÖRÜNTÜLEDİK
Deprem tomografisi hakkında bilgi veren Kaypak, “Deprem tomografisi dediğimiz şey aslında zelzeleleri bir kaynak üzere kullanarak bunlardan yayılan sismik dalgaların geçtiği yer altı ortamlarının tıptaki tomografiye emsal biçimde görüntülenmesidir. Böylelikle inceleme yapılan bölgenin belli bir derinliğe kadar sismik dalga açısından süratli ve yavaş zonları belirlenmiş olur.” tabirlerini kullandı.
Bu çalışmanın şimdi yayınlanmış bir çalışma olmadığını belirten Kaypak, “Sismik tomografi çalışmasıyla biz zelzelelerin bilhassa ana şokların pozisyonunu, enlem, boylam ve derinlik olarak daha gerçek bir formda belirlemeye çalışacağız. Artık onun için elimizde belirlenmiş bir üç boyutlu sürat modeli var. Bu sürat modeli ile ana şoklardan sonra artçı şokların da gerçek yerlerini bularak bu sarsıntılar ile kırık yapılarının bağlantısını yatay ve düşey düzlemde çok daha net görmüş olacağız.” diye konuştu.
Prof. Dr. Kaypak, tomografi çalışmasıyla ortaya çıkacak yararlara da işaret ederek, şöyle devam etti:
“Elimizdeki son Kahramanmaraş sarsıntılarını kullanarak, daha doğrusu tüm artçı datalarını de tam olarak alırsak, bunları üç boyutlu sürat modeliyle yine konumlandırıp, yerlerinin ve derinliklerinin, mevcut fay çizgisellikleri ile bağlantılı olup olmadığını ya da ilksel hesaplamalara nazaran saçılmış sarsıntıları bir çizgisellik üzerinde toplamaya çalışabileceğiz. Böylelikle fay düzlemlerinin ne kadar birbiriyle ilişkili olduğunu net olarak görmüş olacağız. Birebir vakitte derinlikleri de net olarak hesapladıktan sonra derinlik dağılımına da bakmış olacağız.”
Prof. Dr. Bülent Kaypak, yer altı yapısının tomografi çalışmasıyla görülebildiğini bildirerek, şöyle konuştu:
“Özellikle neojen yaşlı dediğimiz yani genç çökel alanları ya da sağlam kaya tabanları ve hatta yer kabuğunun içerisine hakikat magmadan gelen yükselimlerin olup olmadığını net olarak görebileceğiz. Aslında bu sarsıntıların oluşum nedenlerine ait olarak düşey istikametli kuvvetlerin ne kadar aktif olduğu konusunda da net bir bilgimiz yok şu ana kadar. Bu tomografik manzaralarla düşey istikamette sanki zelzelelerin oluşumuna tesir eden rastgele bir magmatik sokulum var mı yok mu, bunu da gözler önüne sereceğiz. Son sarsıntılarla tomografik imgeler ortasında bir alaka bulmaya çalışacağız.”
“ÖNCEKİLERLE KARŞILAŞTIRACAĞIZ”
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen 11 vilayette tekrar bir tomografi çalışması yapacaklarını belirten Kaypak, “Elimizde daha evvel elde edilmiş tomografik manzaralar var. Yeni manzaraları elde etmek biraz vakit alacaktır ancak son sarsıntılardan elde edeceğimiz tomografik manzaralarla karşılaştıracağız. Yer içerisinde sürat yapısında bu devasa enerjiyi açığa çıkan sarsıntılar nasıl bir değişiklik yarattı, böylelikle geçmiş zelzeleler yani geçmiş tomografik manzaralarla bu imajlar ortasındaki farklılığı da bulmuş olacağız.” diye konuştu.
Kaypak, bu çalışmada muhakkak bir büyüklüğün üzerindeki artçı zelzeleleri kaynak olarak kullanacaklarını belirterek, çalışmayı Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Kısmının öğretim üyeleri ve yüksek lisans öğrencilerinden oluşan 5-6 kişilik bir takımla, 6 ay içerisinde tamamlamayı planladıklarını da kaydetti.