Prof. Dr. Tizian Rossetto, “asrın felaketi” olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerle ilgili değerlendirmelerde bulunarak, bu zelzelelerin özelliklerini ve yaşanan benzeri sarsıntılarla olan farklarını anlattı.
Kahramanmaraş bölgesinin sismik özelliklerinin bilinen bir durum olduğuna işaret eden Rossetto, şunları söyledi:
“Kahramanmaraş bölgesinin sismik özelliklerini biliyorduk. Fakat bu, çok büyük bir sarsıntı. Aslında birinci büyük zelzele, Doğu Anadolu fay sınırındaki ikinci büyük sarsıntısı tetikledi. Elimizde zati yıkıcı olma özelliklerine sahip büyük bir zelzele varken, onu ikinci bir büyük zelzele takip etti. Bu çok yaygın bir durum değildir. Sismik dizaynlar yapılırken katiyen düşündüğümüz bir durum değildir.”
Tektonik plakaların birbirini iterek ya da birbirinin aksi istikamette hareket ederek sarsıntıları oluşturduğu bilgisini veren Rossetto, bu hareketlerin bir güç ortaya çıkardığını lisana getirdi.
Rossetto, bu gücün yıllar içinde oluştuğunun ve çok kısa müddette boşalabildiğinin altını çizdi.
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin çok fazla vefata yol açan büyük zelzeleler olmasına ait Rossetto,
“Eğer ki gücün biriktiği bir fay sınırı esasen kırılmaya yakınsa küçük bir güçle kırılabilirler. Burada da bu durum yaşandı. Birinci sarsıntının ortaya çıkardığı güç ve yer sarsıntısı, ikinci fay sınırının kırılmasına yol açtı. Muhtemelen birinci kırılan fay çizgisi bir biçimde kırılmaya yakındı ve ikinci zelzelesi de tetikledi”
diye konuştu.
Kahramanmaraş’ta San Andreas fayında oluşan 1994 zelzelesinden 30 kat daha fazla güç ortaya çıktı
Rossetto, zelzelenin çok fazla mevte yol açmasına ait ise tarihi yerleşimlerin bulunduğu bölgede sismik hareketlere güçlü olmayan çok eski yapıların bulunmasını sebep gösterirken yeni binaların da bu hareketlere uygun olmayan formda tasarlandığını belirtti.
“Bu kadar büyük bir sarsıntının bu kadar vefata yol açması şaşırtan değil”
diyen Rossetto, Türkiye ve Suriye’yi etkileyen sarsıntının ABD’deki San Andreas fayı üzerinde 1994’te yaşanan Northridge sarsıntısına emsal özelliklerde olduğunu söyledi.
Bu sarsıntının 6,7 şiddetinde olduğunu hatırlatan Rossetto,
“Ancak bu sarsıntı, yalnızca 6,7 büyüklüğündeydi ve bu, güç salınımı açısından en az 30 kat daha fazla olan 7,8’den çok daha düşük bir güç salınımı yapar.”
dedi.
Rossetto, büyük zelzelelerin daha büyük ziyanlara yol açtığına işaret ederek, bu sarsıntılara karşı hazırlıklı olunması gerektiğinin altını çizdi.
“Bu büyüklükte bir sarsıntıya sebep olacak gücün uzun yıllarda birikmiş olması gerekir”
Rossetto, harita üzerinde Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların oluşması ve özelliklerini de anlattı.
Anadolu, Afrika ve Arap levhalarının kesiştiği bir noktada sarsıntıların yaşandığını kaydeden Rossetto,
“Bu noktada 3 tektonik levha birleşiyor ve çarpışıyor. Hareket ederek birbirlerini ittiriyorlar. Bu buluşma noktasında çok fazla güç birikiyor ve çok büyük fay çizgileri oluşuyor. Birbirlerinin aksi tarafında hareket ediyorlar. Bu buluşma noktasına ‘üçlü kavşak’ diyoruz. Bu noktalar yüksek sismik hareketlere sahip noktalar.”
diye konuştu.
Prof. Dr. Tizian Rossetto, Türkiye’deki sarsıntı örneğinde tektonik levhalarının sonları boyunca artçı sarsıntıların gerçekleştiğini söyledi.
“Artçı şoklar haftalarca sürebilir”
Kahramanmaraş etrafında son büyük sarsıntının yaklaşık 500 yıl evvel gerçekleştiğini hatırlatan Rossetto, şöyle devam etti:
“Bu olağan bir durum. Güç, vakit içinde birikir ve büyük sarsıntılara yol açar. Şayet çok fazla yer sarsıntısına sebep olmayan küçük sarsıntılar olursa, güç yavaşça boşalır. Şu anki örnekte; bu büyüklükte bir zelzeleye sebep olacak gücün uzun yıllarda birikmiş olması gerekir. Bu nedenle 500 yıl bu büyüklükteki zelzeleler için olağandır.”
Rossetto, birebir fay çizgisi üzerindeki bir sonraki büyük zelzelenin tarihinin iddia edilemeyeceğini vurgulayarak, “Bir sonraki 7,8 büyüklüğündeki sarsıntının tekrar 500 yıl sonra yaşanacağı kesin değil. Şu an levhalar bir istikrara oturana kadar hareketlilik devam ediyor. Bu hareketliliği artçı sarsıntılarda görüyoruz. Büyük sarsıntı yaşandı ve şu an küçük sarsıntılar yaşanıyor. Artçı şoklar haftalarca sürebilir lakin kesin olarak bilemesek de daha düşük olacaktır” değerlendirmesini yaptı.
