İstanbul Sanayi Odası (İSO) İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, “Beklenen Marmara zelzelesi, Türkiye’nin ulusal gelirinin yarısına tesir edecek. Sarsıntısı afete dönüştüren insan faktörüdür. Tesirli yollarla riski kabul edilebilir bir düzeye indirmezsek, bedelini ülke olarak hepimiz ödeyeceğiz. Kaybedecek vaktimiz yok. Bu coğrafyanın en büyük riski olan zelzeleye yönelik kaliteli ve nitelikli tahlil arayışı Zelzele Bakanlığı ya da Sarsıntı Bilim Heyeti ile mi olur, kesinlikle gündeme getirmeliyiz” dedi.
İSO Meclisi’nin şubat ayı olağan toplantısı, “Deprem Felaketinin Yaralarını Sarmak Gayesiyle İSO’nun Yürüttüğü Faaliyetler, Zelzelenin Üretim Hayatı ve Endüstrimize Etkileri” ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda yapıldı. Meclisin açılış konuşmasını İSO İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan yaptı. Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların çok ağır yıkım yarattığını belirten Bahçıvan, mart ayı içinde Antakya kent merkezinde bin konteynerlik İSO Ömür Kenti kuracakları bilgisini paylaştı. Bahçıvan’ın konuşması şöyle:
“KAHRAMANMARAŞ MERKEZLİ ZELZELELER HAFIZALARIMIZA UNUTULMASI MÜMKÜN OLMAYAN TOPLUMSAL BİR ACIYI KAZIDI”
6 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş merkezli meydana gelen zelzeleler nedeniyle 11 vilayetimizde yaşanan; 42 bini aşan can kayıpları ve büyük yıkım, hafızalarımıza unutulması mümkün olmayan toplumsal bir acıyı adeta kazıdı. His ve fikir iklimimiz büyük bir sarsıntı yaşarken; afetin tesirlerini yerinde görmüş biri olarak söyleyebilirim ki; yaşanılan üzüntü ve hüzün hiçbir söz ile tabir edilemez.
HİÇBİR FOTOĞRAF, GÖRÜNTÜ, YAYIN, ÇIPLAK GÖZLE ORADA YAŞANAN FELAKETİN BOYUTUNU ANLATAMAZ
Şunu bilhassa belirtmek isterim ki, sarsıntının birinci saatlerinden itibaren gelişmeleri birçok yayın aracılığıyla sizler üzere ben de izledim. Ancak hiçbir fotoğraf, görüntü, yayın, çıplak gözle orada yaşanan felaketin boyutunu anlatamaz. Sarsıntı bölgesindeki yaralarımızı sarmak, acılarımızı bir nebze dindirmek için millet olarak seferber olmuş durumdayız. Bu ayki meclis toplantımızı sarsıntı felaketine ayırdık. ‘Deprem Felaketinin Yaralarını Sarmak Maksadıyla İSO’nun Yürüttüğü Faaliyetler, Sarsıntının Üretim Hayatı ve Endüstrimize Etkileri’ bahisli gündem hususu ile meclis toplantımızı yapıyoruz.
DEPREMLERİN DAHA BİRİNCİ SAATLERİNDE, GÜÇLÜ BİR İNİSİYATİF KULLANARAK ÇALIŞMAYA BAŞLADIK
Deprem 11 vilayette oldu lakin tüm Türkiye’de can yaktı, acı ve hüzün yarattı. Türkiye’nin en büyük gücü; böylesi güç vakitlerde kendisini gösteren dayanışma, birliktelik, iş birliği ve güçlü toplumsal sorumluluk şuurudur. Zelzelenin yaralarının sarılması için devlet, birinci günlerde birtakım aksaklıklar olsa da tüm kurumlarıyla bölgede çalışırken, biraz evvel de tabir ettiğim üzere Türkiye’nin dört bir yanından da gerek vatandaşlar gerekse sivil toplum kuruluşları, zelzelenin birinci saatlerinden itibaren bölgeye yardım için seferber oldu. İstanbul Sanayi Odası olarak biz de sarsıntıların daha birinci saatlerinde daima birlikte, elbirliğiyle tam bir dayanışma anlayışıyla, güçlü bir inisiyatif kullanarak çalışmaya başladık.
AFAD VE TOBB UYUMUNDA FAALİYETLERİMİZİ YÜRÜTÜYORUZ
Depremlerin yaşandığı günün birinci saatlerinden itibaren bu husustaki çalışmaları organize etmek için İSO Zelzele Uyum Merkezi’ni kurduk ve İstanbul Valiliği, Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) ve çatı örgütümüz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) uyumunda faaliyetlerimizi yürütüyoruz.
19 TIR İLE ZELZELE BÖLGESİNE ULAŞTIRILDI
Bu çalışmaların sonucunda İSO’nun bölgeye gönderdiği yardım gereçleri 416 jeneratör, 13 bin battaniye, bin 250 tüplü soba, 3 bin çift ayakkabı, binlerce besin paketi ve çok sayıda hijyen eserlerini kapsadı. Bu muhtaçlık unsurlarının 19 TIR ile sarsıntı bölgesine ulaştırıldığını da sizlerle paylaşmak istiyorum. Ben bu hususta örnek ve hassas davranışı yerine getiren tüm endüstrici dostlarıma ve İSO’daki çalışma arkadaşlarıma buradan bir sefer daha çok teşekkür ediyorum.
DEPREM BÖLGESİNDEKİ FABRİKALARIMIZIN NE KADARININ HASARLI OLUP OLMADIĞI İNCELENİYOR
Deprem bölgesinin öncelikle ülkemizin çok kıymetli bir üretim üssü olduğunu kıymetlendirmemiz lazım. Bilhassa Gaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Adıyaman. Bu vilayetlerimizin her biri kendi içinde çok kıymetli üretim birikimleri olan, çok değerli sanayicilerimizi ve sanayi tesislerimizi barındıran bölgeler. Fabrikalarımızın şu anda ne kadarının hasarlı olup olmadığı konusu inceleniyor. Natürel ki yıkım olan fabrikalarımızın makine parkında önemli sorunlar yaşayan sanayicilerimiz de olacak. Bir kez bunların ne kadar vakitte üretime geri döneceği konusu da değerli.
DEPREMLERDEN ETKİLENEN 11 VİLAYETİMİZİN TOPLAM NÜFUSUMUZDAKİ HİSSESİ YÜZDE 16,4 DÜZEYİNDE
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen 11 vilayetimizin Türkiye ekonomisindeki yüküne bakacak olursak, bu vilayetlerimizin toplam nüfusumuzdaki hissesi yüzde 16,4 seviyesinde. Benzeri bir oran istihdam için de geçerli. Büyük felaketten etkilenen vilayetlerimizin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki hissesi 2021 yılı prestijiyle yüzde 10’a yakın. Bölgenin Türkiye ekonomisindeki tartısında tarım ve hayvancılık öne çıkmakta. Açıklanan son bilgilere nazaran, 11 vilayetimizin ziraî üretim kıymeti içindeki hissesi da yüzde 16’lar civarında. Bölgenin endüstrimiz içinde de hafife alınamayacak bir tartısı bulunmakta. Bölgemizin imalat sanayi katma kıymeti içindeki hissesi 2021 yılı sayılarıyla yüzde 11,5. Ve tekrar geride bıraktığımız 2022 yılında imalat sanayi ihracatımızın yüzde 8’inden fazlası bu bölgemizden yapılmış.
11 VİLAYETİMİZDEKİ TOPLAM TEŞEBBÜS SAYISI, ÜLKEMİZİN YÜZDE 12’SİNİ OLUŞTURUYOR
Diğer sayılara gelince: Yıkımdan ziyan gören 11 vilayetimizdeki toplam teşebbüs sayısı, ülkemizin yüzde 12’sini oluşturuyor. Her yıl tertipli olarak gerçekleştirdiğimiz Türkiye’nin 500 büyük ve ikinci 500 büyük sanayi kuruluşu araştırmalarımızın 2021 sonuçlarında zelzele bölgemizden 153 pahalı firmamızın yer aldığını da hatırlatmak istiyorum. Hiç elbet Kahramanmaraş merkezli yaşanan sarsıntıların; tedarik zincirlerinde yarattığı aksamalar, neden olduğu altyapı, fiziki sermaye ve işgücü kayıpları, üretim ve tüketim harcamalarına olumsuz tesiri ve daha birçok faktör göz önüne alındığında değerli bir ekonomik tesirinin olduğu son derece açık.
ÜRETİM ÇARKLARININ TEKRAR DÖNMESİ İÇİN ÇALIŞMALAR YAPILMASI ELZEM
Depremin yaraları sarılmaya çalışılırken bölgede hem tarım ve tarıma dayalı sanayi hem de farklı kesimlerdeki imalat sanayiinde üretim çarklarının tekrar dönmesi için çalışmalar yapılması elzem. Doğalgaz, elektrik ve su altyapısı onarılıyor, üretimi duran fabrikalar da en kısa müddette üretimlerine başlayacaklar. Lakin afet bölgesi ilan edilen vilayetlerden diğer kentlere ağır bir göç gerçekleşiyor. İşte bu noktada vurgulamak isterim ki; sarsıntı bölgesinde ömür alanlarının yine süratlice kurulması birçok açıdan kıymetli olduğu üzere üretim hayatı açısından da kıymetli.
BİRİNCİ ÖNCELİĞİMİZ KENT İKTİSADININ, KENT HAYATININ VE KENT RUHUNUN TEKRAR CANLANMASI OLMALIDIR
Kalıcı konutlar inşa edilinceye kadar; süreksiz konutlarla o kentlerin tekrar ekonomik ve sosyolojik istikametten ömürlerini döndürmeleri ismine çok önemli bir uğraş vermek zorundayız. Ki, kent ekonomileri tekrar canlansın. Kentlerin üretim birikimleri kaybolmasın. O sanayi tesislerimizin yıllara dayanan üretim gücü ve üretim ekosistemi yok olmasın. Bu nedenle yakın vakitteki birinci önceliğimiz kent iktisadının, kent hayatının ve kent ruhunun tekrar canlanması olmalıdır.
NİÇİN BÖYLESİNE AĞIR BİR BEDEL ÖDÜYORUZ? YANLIŞLARIMIZ NEREDE?” BUNLARI DÜŞÜNMEMEK ELDE DEĞİL
Böyle bir afettin yarattığı hem çok çok önemli can kaybına, hem de sağlıktan iktisada kadar sayısız sosyoekonomik travmaya daima birlikte tanıklık ediyoruz. Yani bir taraftan o acı tabloyu görürken bir tarafta da ‘Niçin böylesine ağır bir bedel ödüyoruz? Yanlışlarımız nerede?’, bunları düşünmemek elde değil.
İSO HAYAT KENTİ’Nİ KURMAK İÇİN SON BASAMAĞA GELDİK
İSO İdare Konseyi ile İSO Meclis Başkanlık Divanımız sarsıntının yaşandığı bölgede olağan hayata yine dönüşe güçlü ve kalıcı katkı sağlamak gayesiyle bin konteynerden oluşacak bir İSO Hayat Kenti’nin kurulması çalışmalarına başladık ve bu kentin heyetimi öncesi çalışmalarımız sonuçlanma basamağına geldi. İSO Ömür Kenti’nin kurulacağı kent ve arazi konusunda da ilgili makamlarla en üst düzeyde görüşmelerimizi en kısa müddette sonuçlandırdık.
MART AYI İÇERİSİNDE PROJEMİZDE HAYATIN BAŞLAMIŞ OLMASINI HEDEFLİYORUZ
Depremin çok ağır bir halde yıkım yarattığı Hatay vilayetimizin Antakya kent merkezinde bir arazi Odamıza tahsis edilmiş durumda. Antakya kent merkezindeki tahsisli toprakta altyapı çalışmalarının tamamlanmasını müteakiben, ömür kentimizin heyetim çalışmalarını süratli bir halde başlatacağız. Mart ayı içerisinde bu projemizde hayatın başlamış olmasını hedefliyoruz. Bilhassa vurgulamak istiyorum ki burada inşallah yalnızca konteyner kent kurmayacağız. Oraya bir ruh katmak, orada bir hayat kurmak, bu insanlarımıza daha sonra da dokunacak proje olarak İSO Hayat Kenti’ni inşa edeceğiz. Buraya yerleşecek olan insanlarımıza en azından eğitim, besin ve sıhhat takviyeleri de vereceğiz. İdare Konseyimiz ve Meclis Başkanlık Divanımızın ortak görüşü olarak bağışlar konusuna değinmek istiyorum: Meslek Komitelerimize 2023 yılı içerisinde tahsis edilen ödeneğin şu evrede sarsıntı bağışı için kullanılmasını gerçek bulmuyoruz. Hedefimiz: Bu kaynağı önümüzdeki periyotta bölümlerimizin gaye ve faaliyetleri için kullanmak olacak.
BİLİM BİZE; ZELZELESİ ASLA UNUTMAMAMIZ GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR
Depremselliği yüksek bir coğrafyada olduğumuz gerçeğini hiçbir vakit unutmamalıyız. Gönül isterdi ki yaşadığımız bu afeti bir daha asla yaşamayalım. Lakin bilim bize; zelzelesi asla unutmamamız gerektiğini söylüyor. ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’ gerçeği ne yazık ki bir kez daha bütün çıplaklığıyla karşımızda duruyor. Sarsıntı nedeniyle yaşanan ölümlerden, epey vahametten, felaketlerden kesinlikle kalıcı dersler çıkarmalıyız. Zelzele bizim bahtımız miydi, felaketin bu boyutta yıkıcı olmaması için neler yapılabilirdi, soruları hepimizin karşısında duruyor.
BU, BİR TEK KİŞİNİN, CEZA ALACAK İKİ ÜÇ KİŞİNİN ÜZERİNE YIKILACAK BİR MEVZU DA DEĞİL
Öte yandan; bu, bir tek kişinin, ceza alacak iki üç kişinin üzerine yıkılacak bir mevzu da değil. Bu işin bu kadar acı bir noktaya gelmesinde toplumsal olarak bir sorumluluğumuz olduğunu da düşünmeliyiz. Ne yazık ki birçok faktörle birlikte kıymetlendirilmesi gereken bir husus başlığıyla karşı karşıyayız. Bu hepimiz için çok ağır bir ders, çok ağır bir bedeldir. Zelzeleleri önlemek elbette mümkün değil. Fakat şuurlu ve tesirli sistemler ile sarsıntı hasarlarını azaltabiliriz. Sarsıntının kendisinin değil, sarsıntı gerçeğine ters yapılaşmanın kayıplara neden olduğunu her daim hatırlamalıyız. Münasebetiyle, zelzelesi afete dönüştüren insan faktörü olduğunu hiçbir vakit akıldan çıkarmamalıyız.
İSTANBUL İÇİN 7,5 BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR SARSINTI ÖNGÖRÜLDÜĞÜNÜ HEPİMİZ BİLİYORUZ
Bugün, ağır nüfusu ve fay sınırlarına yakın pozisyonu sebebiyle sarsıntı bakımından dünyadaki riskli kentler ortasında yer alan İstanbul için 7,5 büyüklüğünde bir sarsıntı öngörüldüğünü hepimiz biliyoruz.
MARMARA ZELZELESİ TÜRKİYE’NİN ULUSAL GELİRİNİN YARISINA TESİR EDECEK
Marmara sarsıntısı olarak da söz edebileceğimiz bu sarsıntı, tehdit altındaki etraf vilayetler ile birlikte Türkiye’nin ulusal gelirinin yarısına tesir edecek. Beklenen riski kabul edilebilir bir düzeye indirmek ismine aksiyona geçmezsek, bedelini yeniden maalesef ülke olarak hepimiz ödeyeceğiz. Sarsıntı riskinde asıl sorun, içinde yaşadığımız ve faaliyet gösterdiğimiz binalarımızı nasıl inşa ettiğimiz ile ilgilidir. Yer ile yapı bütünselliğini sağladığımız, yanlışsız tasarım ile hakikat uygulamalar gerçekleştirdiğimiz ve sağlıklı bir yapı kontrol sistemi kurduğumuzda sarsıntının tesirlerini en aza indirmiş olacağız. Tıpkı depremselliğe sahip iki yapının yer hareketine farklı reaksiyon vermesi, biri yıkılırken oburunun ayakta kalması, sorunun ve tahlilin nerede olduğunun da açık bir göstergesidir.
SORUNA KALİTELİ VE NİTELİKLİ TAHLİL ARAYIŞLARIYLA YAKLAŞMAK ZORUNDAYIZ
Kabul edelim ki, bugün ne Türkiye’nin ne de İstanbul’un; bilim dünyasının beklediği ‘Büyük İstanbul Depremi’ne hazır olduğunu söylemek çok güç. Şayet bu coğrafyada yaşıyorsak bizim bu mevzuyu ülkenin en temel, en değerli potansiyel sorunu olarak görüp; bu probleme kaliteli ve nitelikli tahlil arayışlarıyla yaklaşmak zorundayız.
BU COĞRAFYANIN EN BÜYÜK POTANSİYEL SORUNU, EN BÜYÜK POTANSİYEL RİSKİ DEPREM
Bugün dünyada bunu başaran öteki ülkeler olduğu üzere nasıl çözebileceğimize dönük farklı bir akla muhtaçlığımız olduğunu da içinde bulunduğumuz süreç ziyadesiyle ortaya koyuyor. Artık bu iş ‘Deprem Bakanlığı’ ile mi olur, ‘Deprem Bilim Kurulu’ ile mi olur, onu kesinlikle önümüzdeki haftalarda gündeme getirmemiz kaide. Lakin tekrar söylüyorum: Bu coğrafyanın en büyük potansiyel sorunu, en büyük potansiyel riski sarsıntı. Hiçbir öbür husus Türkiye’yi maddi manada, motivasyon manasında, huzur manasında ve de doğal cana getirdiği bedel manasında bu kadar etkilemiyor.
İSTANBUL’DAKİ SANAYİ TESİSLERİNİN SARSINTIYA DAYANIKLILIK DURUMU HEMEN ORTAYA ÇIKARILMALI
Şimdi endüstrimizin durumuna bakacak olursak: İstanbul Sanayi Odası olarak; daha evvelce türlü seferler tabir ettiğimiz üzere İstanbul’daki tüm sanayi firmalarının samimi ve sağlıklı bir check-up’ının yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Zira İstanbul içerisindeki binalar eski ve çok katlı. Bu check-up sonucunda uygun olmayan binaların da çok süratli bir halde dönüşümlerinin yapılması elzem. Her şeyden evvel İstanbul’daki sanayi tesislerinin sarsıntıya dayanıklılık durumunu ortaya çıkaracak bir envanter çalışmasına da hemen muhtaçlığımız var.
İSTANBUL’DA GERÇEKLEŞECEK ZELZELENİN YARATACAĞI YIKICI TESİR ÜLKEMİZİN GELECEĞİ İÇİN DE KRİTİK BİR EHEMMİYET TAŞIYOR
Geçtiğimiz devir İstanbul Valiliğimiz ile yürüttüğümüz ağır çalışmalardan çarpıcı bir örnek vermek istiyorum. İstanbul’da Bağcılar, Güngören, Esenler, Ümraniye ve Zeytinburnu ilçelerinde sanayi tesislerinin yaklaşık yüzde 80’inin inşa yılı 2000 yılı öncesine ilişkin. Türkiye iktisadının başkanı pozisyonundaki İstanbul, ekonomik yükü yanında öbür vilayetlerdeki tedarik zincirlerinden finansa kadar tüm süreçlerin merkezinde. Hal böyleyken İstanbul’da gerçekleşecek zelzelenin yaratacağı yıkıcı tesirin büyüklüğü ülkemizin geleceği için de kritik bir kıymet taşıyor. Kahramanmaraş’ta yaşadığımız afet, Kocaeli sarsıntısından gereğince ders alınmadığının bir göstergesi. İstanbul sarsıntısı için inanın kaybedecek vaktimiz yok. Öteki sarsıntı ülkeleri afetlerle yaşamayı nasıl öğrendiyse biz de tabiata karşı koymadan onunla birlikte, afetlere dirençli kentler kurabilme kudretine sahibiz. Güçlü bir planlama, aktif mühendislik, kaliteli ve güçlü bina üreticileri, teknoloji ve en kıymetlisi de tüm paydaşların iş birliği ile bunu başarabileceğimize inanıyorum.”