Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Kahramanmaraş merkezli zelzeleler sonrası tüm müze ve ören yerlerine yönelik çalışma başlattı. Sarsıntılardan etkilenen vilayetlerde bulunan 29 müzede küçük hasarlar olmakla birlikte büsbütün fiziki bir yıkım tespit edilmedi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Yahya Coşkun, zelzelenin akabinde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün acil durum hareket planının başarılı bir biçimde uygulandığını belirterek, “Deprem bölgesindeki müzelerimizin farklı vilayetlerde kardeş müzeleri var. Sarsıntının gerçekleştiği anda bütün arkadaşlarımız nereye gideceklerini biliyorlardı. Kardeş müzelerdeki güvenlik görevlilerimiz, müze uzmanlarımız ve müze müdürlerimiz zelzele bölgesindeki müzelerimize gitmek üzere yola çıktılar. Sabahın birinci ışıkları prestijiyle müzelerimize ulaşmış olduk. Müzelerdeki yapıtlarımızın güvenliğini sağladıktan sonra çabucak hasar tespit çalışmalarına başladık. Zelzelenin birinci gününde bütün müzelerimizde hasar tespit çalışmalarımızı bitirmiştik” dedi.
“FİZİKİ HASAR YOK DENECEK KADAR AZ”
Coşkun, yalnızca Hatay Müzesi’nde bir blokta hasar olduğunu belirterek “Onun haricindeki müzelerimizde genel fiziki hasar yok denecek kadar az. Çok ufak sıvaların, boyaların, kaplamaların düştüğü örnekler var. Müzelerimizde telafi edemeyeceğimiz bir kayıp yok. Diyarbakır Müzemizde paklık çalışmaları dahil tüm süreç bitti. Açılışa hazır durumdayız; zira tek bir yapıtımız bile ziyan görmemişti. Dünyanın en büyük iki mozaik müzesi olan Hatay Arkeoloji Müzesi ve Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde mozaiklerde tek bir hasar yok, tek bir modül bile yerinden oynamış değil. Saint Pierre Kilisesi’nde ise daha sonradan yapılmış etraf duvarında dökülmekler var, orjinal tarihi dokusunda bir ziyan yok” dedi.
“‘ESERLER ESKİ HALİNE GETİRİLİYOR”
Coşkun, sarsıntıda hasar gören yapıtların onarım sürecinin başladığını da belirterek, “Şanlıurfa Arkeoloji Müzemizde sarsıntıda hasar görmüş yapıtlarımızın onarımını bitirdik. Hatay Arkeoloji Müzemizde çalışmalarımız devam ediyor. Öncelikle onarım için gereksinim duyulan gereçler temin ediliyor ve akabinde restoratör arkadaşlarımız çalışmaya başlıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olan laboratuvarlarda çalışan arkadaşlarımız küçük eser tamiratı konusunda uzman, milletlerarası normlarda onarım nasıl yapılacaksa en düzgün halde yapan arkadaşlarımız. Kağıttan taşa, metalden cama kadar yapıtlara sihirli bir halde dokunarak eski hallerine getiriyorlar. Çok kısa vakitte küçük yapıtlarımızın onarımını tamamlayacağız” tabirlerini kullandı.
Coşkun, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olsun olmasın, tescilli kültür varlıklarının tamamının imalinde, ihyasında, onarımında yahut yıkılmışsa yine üretiminde bakanlığın hem maddi hem de teknik dayanak içeren özel takviye paketi hazırladığını kaydetti.
“HİÇBİR YAPITIN ÇALINMASINA MÜSAADE ETMEYİZ”
Coşkun, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenerek yıkılan Kommagene Hükümdarı II. Mithridates’in kız kardeşi Laodike ile tokalaşma sahnesinin bulunduğu Adıyaman’daki 2 bin yıllık Karakuş Tümülüsü’ndeki tokalaşma sütununun, sarsıntının yaşandığı birinci gün denetim altına alındığını, ‘çalındı’ savlarının gerçeği yansıtmadığını belirtti. Coşkun, “En kısa vakitte ayağa kaldırılarak tokalaşma sahnesini de üzerine koyacağız. Biz hiçbir yapıtın çalınmasına müsaade etmeyiz. Bilim heyetimiz alanda çalışıyor. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı 500’den fazla arkadaşımız da ayrıntılı tespit çalışmalarına devam ediyor” dedi.
“KÜLTÜR VARLIĞININ YIKILMIŞ TEK BİR MOLOZ TAŞINI BİLE KULLANACAĞIZ”
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü envanterine ilişkin olmayan tescilli kültür varlıklarında da hasar tespit çalışmaları yapıldığını söz eden Coşkun, “Kurum ve şahıs mülkiyetlerinde bulunan tescilli kültür varlıklarına da müdahale ettik. Zelzelenin yaşandığı birçok vilayetimizde süreci tamamlamak üzereyiz. Büsbütün yıkılmış da olsa, az yahut orta hasarlı da olsa hepsini belgeliyoruz ve duvarlarına ‘tescilli kültür varlığıdır, müsaadesiz müdahale edilemez’ yazısı asıyoruz. Tüm tescilli kültür varlıklarının yıkılmış tek bir moloz taşını bile yine kullanacağız. Zira temel olan üzerinde hatıra barındıran taşları tekrar kullanabilmektir” diye konuştu.
Coşkun, ören yerleri ve dünya mirası alanlarından Göbeklitepe Arkeolojik Alanı ve Nemrut Dağı’nda rastgele bir hasar oluşmadığını, Malatya Arslantepe Arkeolojik Alanı’nda üst çatı örtüsünde çökme olduğunu ve kerpiç duvarlarda kaymalar meydana geldiğini, buralarla ilgili çalışmaların da sürdüğünü kaydetti.