Afed bölgesi içindeki vilayetlerde 6 Şubat’tan evvel inşaatı devam eden binalarla ilgili dün sabah bir genelge yayımlandı. 11 vilayette yarım kalmış binaların inşaatlarına hangi şartlarda devam edileceğine dair oluşan tereddütleri gidermek üzere hazırlanan genelge, sonrasında “zemin etüdü” uyarısı geldi. Yer etüdü incelemeden yalnızca kolon ve kirişlere bakılarak bir inşaata devam edilmesinin yeni sıkıntılar yaratabileceğine işaret eden inşaat mühendisleri, “Bu kararın iki inşaat mühendisiyle verilmesi eksik olur, jeofizik ve jeoloji mühendislerinin de taban etüdü mecburî kılınmalı. Uzmanlar yeni zelzelelerin de 6.8’e varan artçı şokların da devam edeceğini söylerken, yeri gözardı ederek yarım inşaatlara devam kararı tehlikeli olur” uyarısı yaptılar.
TAŞIYICI SİSTEM TEMEL ETKEN
İçişleri Bakanlığı tarafından 81 vilayet valiliğine gönderilen “Genel Hayata Tesirli Afet Bölgelerindeki Natamam Binalar” bahisli genelgede, 6 Şubat öncesi inşasına başlanmış lakin şimdi tamamlanmamış binalar için en geç bir ay içinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurum yahut kuruluşlardan “teknik rapor” almaları gerektiği belirtildi. İlgili yönetimler, bu rapora nazaran şayet binaların taşıyıcı sistemleri hiç hasar görmemişse yahut yapısal olmayan hasarlar giderilmişse inşaat müsaadesi verebilecek. Taşıyıcı sistemde zelzele güvenliği açısından tehlike arz etmeyen bir hasar varsa onarılması yahut güçlendirilmesi gerekiyor. Taşıyıcı sistemde güçlendirme mümkün olmayacak formda hasar varsa inşaat katiyetle yıktırılacak.
TEKNİK RAPORDA İHTİSAS KRİTERİ
Genelgede teknik raporun hizmet bedelinin nasıl belirleneceği de açıkça belirtildi. Buna nazaran hizmet bedeli inşası tamamlanan yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanacak. Metrekare bedeli 2 lira olacak ve toplam bedel 3 bin 500 liranın altında olmayacak. Teknik rapor da ihtisas alanı inşaat mühendisliği olan en az iki şahıstan oluşan heyet tarafından hazırlanmak zorunda. Teknik raporda yapının dört cephesinden çekilmiş dış cephe fotoğrafları, binanın taşıyıcı ve taşıyıcı olmayan elemanlarındaki hasar durumunu ortaya koyacak halde, hasarlı elemanların tamamı için, hasarsız elemanlarının ise kâfi ölçüde fotoğraf ve görüntü kayıtları zarurî olmak üzere tüm tespitlerin yer alması zarurî tutuldu.
JEOFİZİK, JEOLOJİ MÜHENDİSİ ŞART
İnşaat Mühendisi, inançlı yapı uzmanı, Yapı Kontrol Derneği İstanbul Şube İdare Şurası Üyesi Oğuzhan Sönmez Kaya genelgeyi kıymetlendirdi. Kriterlerin yine ele alınması gerektiğini belirten Kaya, “Metrekaresi 2 liradan böylesine kritik bir raporun verilmesi için öteki vilayetlerden mühendisler bölgeye gitmez. İstekli yapılsın denilseydi daha çok iştirak olurdu. Ayrıyeten böylesine riskli binalara girip yalnızca kolon, kiriş üzere taşıyıcı sistem kontrolü yapılarak binanın zelzeleye güçlü ya da dayanıksız olacağını netleştiremeyiz. Yapıları inançlı kılan tek öge kolon, kiriş değil. Binanın hangi yere yapıldığı; fay sınırı geçip geçmediği, yer sıvılaşması olup olmadığı yapı güvenliğini birinci derece etkileyen faktörler” dedi. Kaya teknik takım kriterine de itiraz etti: “Biz inşaat mühendislerinin yarım inşaatlara devam kararı vermesi için yanımızda bir jeofizik, jeoloji mühendisi olması gerekir. Uzmanlar ‘depremler sürecek’ diyor. Taban parametrelerini jeofizik ve jeoloji mühendisleri değerlendirmeden sağlam bina elemesi yapmamız yanlış olur.”
‘HES’LERİ İNCELEYİN’ DAVETİ
jeoloji Mühendisleri Odası, zelzele bölgesindeki tüm hidroelektrik santrallerinin zelzele güvenliğinin incelenmesi ve riskli görülenlerin hemen kapatılması davetinde bulundu. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) İdare Heyeti, bölgedeki sarsıntıların baraj ve HES’lere de ziyan verdiğini sav ederek, “DSİ Genel Müdürlüğü ile Elektrik Üretim AŞ’nin bilhassa bu cins alanları gözden geçirmesi ve muhtemel mühendislik sorunlarını çözmesi gerekiyor. Ayıca EPDK da tüm güç tesisleri için bir düzenleme yaparak, yapıların güvenliği sağlanana kadar güç satın alma sürecini durdurulmalı” tabirlerini kullandı.