Hatice Kamer
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) başörtüsü konusunda hazırlanacak anayasa değişikliği için 5 Kasım’da HDP’yi de ziyaret etti.
Partinin eski milletvekilleri dahil bu ziyareti eleştirenler oldu. Bu tartışmalar devam ederken, HDP’nin eski eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın, kalp krizi geçiren babasını ziyaret etmek için Adalet Bakanlığı’nın özel müsaadesiyle Diyarbakır’a getirildiği açıklandı.
Demirtaş özel jetle sağlanan bu görüş olacağı için, “Haksızlıklar ve hukuksuzluklar artarak devam ederken beni değil jetle Diyarbakır’a, mekikle Mars’a da götürseler durum değişmez” dedi.
Bir hafta ortayla yaşanan bu gelişmeleri, AKP’nin siyasi atılımı olarak değerlendirenler de var, seçime dönük Kürt seçmene bir bildiri olarak yorumlayanlar da.
Bu gelişmelerin Diyarbakır’da nasıl karşılandığını kentteki siyasi parti temsilcileri ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerine sorduk.
Muhammed Şerif Aydın ”HDP’ye örgütle olan yakınlığı nedeniyle aralıklı durduk”
AKP Diyarbakır Vilayet Lideri Muhammed Şerif Aydın, meşru yerde siyaset yapan partilerle diyaloğun olması gerektiğine inandığını söyledi ve HDP’ye yapılan ziyaretin pahalı olduğunu belirtti.
Bölgede tesirli olan bu iki partinin görüşmesinin, olumlu karşılandığını söyleyen Aydın ”İki siyasi partinin legal siyaset yerinde tüm ülkenin kanayan yarası olan demokrasi ve özgürlük sorunun anayasal garantiye alma konusundaki iradesi için yapılan teması kıymetli buluyor ve bölgeye de kıymetli katkılar sunacağına inanıyoruz’’ dedi.
HDP’nin tahlil sürecinden sonra bir grup uygulamaları, fikir ve açıklamaları ile legal siyaset yerinden uzaklaştığını öne süren Aydın, bölgesel ve ulusal siyasetlerde yasal yerde siyaset yapan HDP’ye ön yargı ya da aralıklarının olmadığını ekledi.
‘’HDP legal siyaset tabanında kendini örgütün çizgisinden koruduğu surece de siyasal bir muhatap olarak alınabilmeli ve bu durumun tüm Türkiye’de doğal karşılanması gerekmektedir” diyen Aydın, Demirtaş’ın babasını ziyaretinin de ”insani bir durum” olduğunu söyledi ve bunun siyasi bir materyal olarak kullanılmaması gerektiğini vurguladı.
Aydın, bu gelişmelerin seçime yönelik adımlar olduğu tarafında yapılan yorumları da ”itibarsızlaştırma çabaları” olarak niteledi.
”HDP’nin ’nin kendi iç işleyişi ve örgütle olan yakın tandası nedeniyle uzaklıklı durduk” diyen Aydın, şöyle devam etti:
”Ortada meşru tabanda hareket eden bir parti var ise, anayasal düzlemde hareket ediyorsa muhatap alınmalı, bu devam eder mi etmez mi, bunu belirleyecek olan HDP’nin kendisi olacak. HDP şayet bu temasları hakikat okuyup örgütün aksiyon ve pratiğinden soyutlayıp demokratik düzlemde bir siyasal partiye evrilirse bu cins bahislerde görüşmelerimiz olacaktır.”
AKP Diyarbakır Vilayet Lideri, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Kürt sorunu yoktur’ açıklamalarının da yanlış yorumlandığını savundu.
AK Partinin 20 yıllık iktidarında, Kürt probleminin tahlili için ihtilal niteliğinde değişimlere imza attığını söyleyen Aydın, 24 saat yayın yapan TRT Kürdi ve cezaevlerinde kürtçe konuşulması tarafında atılan adımları buna örnek gösterdi.
”HDP’nin de şu an kendileriyle bir arada hareket ettiği partilere karşı bu adımlar atıldı. Sayın Cumhurbaşkanı ‘Kürt problemi yoktur” derken Kürt sorununu oluşturan tüm sıkıntıların, devlet içindeki 90 yıllık zihniyetin yarattığı problemlerin AK Parti tarafından birer birer çözüldüğü, geride bırakıldığını kastediyor’’ dedi.
Atılan bu adımların anayasal teminatta olmadığını hatırlatan Muhammed Şerif Aydın, muhtemel bir iktidar değişikliğinde bu hakların geri alınabileceğini belirtti ve HDP’nin Kürtlerle ilgili kalıcı adımların sağlanması için bu bahse öncelik vermesi gerektiğini söyledi:
“Kürt sorunuyla ilgili var olan problemleri çözen partinin karşısında durarak ya da bu iktidarı devirmek için yol ve yol geliştirmek asla Kürtlerin hayrına değil. HDP şunu sormalı, Kürtlerle ilgili atılmış adımların anayasal garantiye alınması mı yoksa kıyıda köşede kalmış, tahminen de ilerde yapılacak olan ve fakat AK Parti iradesinin çözebileceği gerçeği varken onunla hengame edip yapılmış olanları hiç edip anayasal teminattan uzak tutmak mıdır?”
“HDP müzakereyi temel almış bir partidir”
HDP Diyarbakır vilayet Eş Lideri Zeyyat Ceylan, HDP’ye yapılan ziyaretin olumlu olduğunu söyledi, buna karşılık Demirtaş’ın babasını ziyaretinin de, ‘lütufmuş gibi’ lanse edilmesine karşı olduklarını belirtti.
HDP’nin, başörtüsünü özgürlüklerden kaynaklanan temel bir hak olarak ele aldığını söyleyen Ceylan, toplumun çıkarına ve inancına nazaran yaşamayı temel olan özgürlüklerden yana olduklarını kaydetti:
‘’Bizim tutumuzda rastgele bir değişkilik olmadı, biz AKP’ye gitmedik; haklı olduğumuz için halkın bize olan teveccühünden ötürü onlar bize gelmek zorunda kaldı. Bunu çok sağa sola çekmenin manası yok, büyütmeye de gerek yok ancak HDP’yi ziyaret etmek makus mü bilakis, HDP’ye her vakit her şartta diyalog ve müzakereyi temel almış bir partidir”
Partisinin yıllardır ‘’kriminalize edildiğini” savunan Zeyyat Ceylan, uzun bir vakitten sonra yapılan bu ziyareti bir süreç değişikliği üzere yorumlayan kesitlerin olduğunu hatırlattı.
Ceylan, “Bahçeli Meclis’te kalmamamız gerektiğini söyledi. Biz durduğumuz yerdeyiz, hal değişikliği yok ve bizde de büyük bir beklenti yok lakin olması gereken tüm partilerin, hem Kürt sorunu hem de Türkiye’nin öbür problemleri için diyalogda kalması… Diyaloğu da biz değil onlar kesmişti ‘’
”Terör örgütleri ile ara korunmadığı için temas kesildiği” halinde yapılan değerlendirmeye reaksiyon gösteren Ceylan, ”Kürtlere terörist denmesine hiçbir vakit kabul etmiyoruz, hiç kimse kürtleri, partimizi, kıymetlerimizi kriminalize edemez. O çeşit değerlendirmeleri ciddiye almıyoruz’’ diye cevap verdi ve tavır değişikliğine gitmesi gerekenlerin “egemenlerin” olduğunu savundu.
“Demokratik siyasete, seçilmişlerimize hürmet göstermeyi öğrenmeliler, yoksa yalnızca demokratik siyaset değil, herkes sorun yaşar. Şu an en büyük ezayı da AKP ve MHP yaşıyor o yüzden bize yönelik değerlendirmelerde herkes haddini bilmeli.”
”O sürecin yarattığı siyasi iklim ortada, toplum negatif olayları da tahlil edebilecek tecrübeye sahip. Seçim sürecinde her siyasi parti gelişmeleri kendi lehine çevirmek için hareketler yapabilir fakat temennimiz o ki seçim süreci tehlikeli gelmişlerin yaşanacağı bir süreç olmasın, herkesin demokratik bir yerde hem kanısını özgürce söz edebildiği, siyasetini özgürce yapabildiği, demokratik sürecin özgürce sandığa sirayet ettiği bir seçim süreci olmasını temeni ediyoruz.”
“Neden tutuklu olduğunu sormak daha doğru”
Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi (DİTAM) Lideri Mehmet Vural da niyet okumaktan fazla bu ziyaretlerin gerçek olup olmadığına bakmak gerektiğini söyledi.
HDP’nin milyonlarca insanı Meclis’te temsil eden meşru bir parti olduğunu hatırlatan Vural ” Yanlış olan, bunu reddedip düşmanlaştırmak” dedi.
Son on yılda siyasete düşmanlaştırıcı bir lisanın hakim olduğunu söyleyen Vural, HDP üzerinden de ‘bütün Kürtleri karşısına alma tutumu var’’ dedi.
20 yılda topluma mal olan AKP’nin “dar ve milliyetçi kalıplarla’” hareket etmesinin yanlış olduğunu söyledi.
Vural, “Türkiye’nin dörtte birlik nüfusuna sahip Kürt halkını düşmanlaştıran, rededen bir lisan kullanamazsın. HDP’ye yapılan ziyaret yanlışsız bir hareket. Anlaşmayabilirsiniz, uzlaşmayabilirsiniz ama diyalog kapısının açık olması lazım” dedi.
Mehmet Vural, Selahattin Demirtaş’ın hasta babasını ziyaretini sorgulamak yerine, neden tutuklu olduğunu sormanın daha yanlışsız olacağını savundu:
“Tüm dünya biliyor ki, AK Parti ve Erdoğan’a karşı olan husumetten ötürü Demirtaş içerde tutuluyor. Anne ve babası kalp krizi geçiren bir tutuklunun onlarla görüşmesi de pek doğal bir durum. Yani burda güzel ya da makus niyet aramak hakikat değil ancak yapılan bu iş yanlışsız mudur, bence çok gerçek bir karar. Yalnızca Demirtaş değil, öbür tüm tutukluların da böylesi durumda yakınlarıyla görüşmesi gerekir.”
Türkiye siyasetinin değişmesine en fazla muhtaçlık duyan partinin AKP olduğunu savunan Mehmet Vural, bunun için ”düşmanlaştırıcı, reddedici, ayrımcı lisanı terk etmesi” gerektiğine savundu ve ”Çok dar bir milliyetçi kümenin dışında kim bu lisana alkış tutuyor ki?’’ diye sordu.
Dar milliyetçiliğin, kısa vadeli hırsların siyasette öne çıktığını söyleyen Mehmet Vural, bu durumun vakit zaman muhalefette de görüldüğünü tespitine yer verdi.
”AKP Kürt oylarıyla ilgili arayışta”
Diyarbakır’da faaliyet yürüten Kürt Çalışmaları Merkezi’nin yöneticisi Reha Ruhavioğlu da son gelişmelerin Kürt seçmen nezdine bir davranış değişikliği yaratmayacağını savundu.
Ruhavioğlu, ‘’Fakat hala AK Parti’ye oy vermeye devam eden seçmen bir ölçü mutlu zira AK Parti’nin kendilerinin oy verdiği parti olmaktan uzaklaştığı, MHP’leştiği durumdan rahatsızlar. Temel bundan şad olanlar AK Parti’deki seçkinler, Kürt aktörler. Zira sokağa çıkarken bir meşruiyet alanı inşa ediliyor. Buna karşılık HDP seçmeninde bir değişkilik yok ve büyük fotoğrafta de Cumhurbaşkanı’nın HDP’ye yaklaşımı değişmedi” diyor.
Ruhavioğlu, seçime gerçek giderken, AKP’nin Kürt oylarıyla ilgili bir arayışta olduğunu lakin aradığını bulamadığını savundu:
”Bir yandan bu son gelişmeler, bir yandan DÜZGÜN Partiye ‘Orası ulusal masa değil o masadan kalkın’ açıklaması aslında sıkışmışlığını gösteriyor. Hem HDP hem de GÜZEL Parti’yi Altılı Masad’an uzaklaştırıp kendi yanına çekmeye çalışıyor. Lakin bu durum, AK Parti’nin mecra alanın geniş olmasıyla birlikte siyaset etme hünerinin zayıfladığını da gösteriyor zira ne HDP’den ne DÜZGÜN Parti’den olumlu karşılık alabildi.”
Altılı Masa’nın Kürtlerle ilgili kırılganlığının Erdoğan tarafından keşfedildiğini söyleyen Ruhavioğlu, ”Eroğan bu kırılganlık üzerinden masayı dağıtmak istiyor” yorumunu yapıyor.