Türkiye İktisat Modeli, artık sokaktaki 13-14 yaşındaki çocukların dahi bildiği bir maksat içeriyor. Cari Fazla! Temelde sattığımızın aldığımızdan fazla olması yani klasik ticaret mantığıyla ‘para kazanmak, kar etmek.’ Bu nasıl olacak? İhracat artacak, ithalat azalacak. Amaçlar burada dursun, bir de telaffuz kısmı var fakat birazdan anlatalım.
Prof. Dr. Özgür Demirtaş, izlenen modelde sorun olduğunu uzun yıllardır söylerken, son periyotta ses tonunu bir ölçü daha yükseltti. Bu da destek-tepki ya da sevgi-nefret oranını istikrarda tutuyor. Bir yandan en azından istikrarda olan kimi şeyler olması da sevindirici olurken, bu içerikte öbür ünlü ekonomistimiz de Memleketler arası Finans Enstitüsü (IIF) Başekonomisti Robin Brooks, kendisi Türkiye ile yakından ilgilidir, biliriz. Bu iki ekonomist kaliteli bir tartışmaya girişmişken bunun üzerinden verilen bir haberse Demirtaş’ı bir ölçü zahmetten çıkardı.
Önce ihracat-ithalat istikrarıyla başlayalım.
Her devir dış ticaret bilgileri açıklamasında ihracattaki artışın yere göğe konulamadığını lakin ithalattan pek bahsedilmediğini görüyoruz. Haliyle bir insan nereye bakmıyorsa orada onu ilgilendiren bir şey olduğundan bir dönüp bakıyoruz ki asıl rekor orada! İhracat ve ithalatın ortasındaki yarışta bize lazım olan ihracatın geride kalmasına her seferinde üzülürken, bu ikisinin ortasının da gittikçe açılması vertigo gibi ‘cari denge’mizi bozuyor.
“Fair Value” (adil değer) İLE tanınan IIF Başekonomisti Robin Brooks, bu türlü bir paylaşım yaptı. 👇
twitter.com
‘Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı büyük oranda arttı. Ağustos 2022’deki (mavi) ihracatın toplam bedeli, Ağustos 2021’in %110 üzerinde ve evvelki tüm tepelerin üzerindeydi. Piyasalar, birçok ithalata değil ihracata odaklanan Türkiye ve Rusya ortasındaki değişen ticaret bağlantılarına odaklanıyor.’ denilen paylaşıma Özgür Demirtaş, kayıtsız kalamadı ve olaylar bundan sonra gelişti.
“Hadi lakin Robin, Mavi çizginin yanındaki KIRMIZI GÖKDELEN nedir? Bundan da bahsetmek ister misin?” dedi Demirtaş.
twitter.com
Başım, gözüm üstüne! “İsteğin benim için emirdir” diyen Brooks, Demirtaş’a paylaştığı grafikle karşılık verdi.
twitter.com
‘Bu, Türkiye’nin dünyanın dört bir yanından ithalatındaki büyümenin dağılımıdır. Kırmızı, büyümenin açıkça bir fiyat tesiri olduğu Rusya. Türkiye’den Rusya’ya ihracatı işaretledim zira bu hacimler artıyor ve fiyat tesiri değil.’ diye de ekledi.
Demirtaş durur mu? Yapıştırdı karşılığı 😇Tabi kalite rayında tartışma devam etti.
twitter.com
‘Robin: Türkiye’de berbat bir alışkanlık var; ihracatta rekor artışlardan bahsetmek ve ithalat kayıtlarının yarıda kalmasına müsaade vermek. Kelamda cari fazla bir efsane olduğu için makus bir alışkanlık. Senin tweetin istemeyerek de olsa bu efsaneyi besliyor. Ve bu ortada.’ diyerek şöyle devam etti:
İkinci çeyrek büyümesinin birden fazla, enflasyondan korkan bireylerin gelecekteki taleplerini daha erken bir vakte çekmesinden besleniyor! Münasebetiyle İhracatla büyüme, sokaktaki sıradan insan için inanılmaz bir maliyeti olan bir peri masalı. Kaynak: Twitter
Robin Brooks iki grafikle karşılık verdi.
İlkinde, ‘Sanırım sen ve ben bu bahiste hemfikiriz. Türkiye’nin cari açığı, iç talebi ve hasebiyle ithalatı artıran tekrarlanan büyük kredi genişlemelerinden kaynaklanmaktadır. 2017’den beri kıssa bu türlü ve artık öteki bir büyük kredi teşvikinin ortasındayız’ (Kaynak: Twitter) derken, ikincisinde de Demirtaş’la tıpkı düzlemde buluşarak şöyle dedi:
Evet haklısın. İkinci çeyrekte, GSYİH’nın yüzde 5’i kadar büyük bir kredi teşviki olan öteki bir şey daha var. Bu, iç talepte ve hasebiyle ithalatta muazzam bir genişleme manasına geliyordu, ki bu da cari açıktaki keskin genişlemeyi tetikleyen şeydi… Kaynak: Twitter
Gelelim buraya kadar pek kaliteli ve olağan görünen iki ekonomistin tartışmasından hengame çıkaranlara!
Bu tartışmayı kimi yayın organları, ‘Özgür Demirtaş’a iktisat dersi’, ‘Robin Brooks’un Türkiye iktisadı büyümesi öngörüsünü Demirtaş gölgeledi’ minvalindeki telaffuzlarına Demirtaş sert reaksiyon gösterdi. Tabi bu haberlerde tekrar dış ticaret bilgilerinde yalnızca ihracata bakmak üzere, Brooks’un hak verme telaffuzlarının bulunmaması üzere, cari fazla amacından gittikçe uzlaşılırken farklı bir görünüm çizildi.
Özgür Demirtaş, “YETER” diyerek reaksiyon gösterdi ve bir flood yayınladı. 👇
“Robin Brooks, Türkiye’nin Rusya’ya olan ihracatında manalı bir yükseliş olduğunu söylemiş” diyen Demirtaş, durumu şöyle anlattı 👇
“Ardından bu tweetimi çabucak Robin RT etti!”
“Bu YALAN-EKSİK-ALGI DOLU habere kim müsaade verdiyse hepsini kınıyorum! Yazıklar olsun size.”
Demirtaş, isyanını şöyle bitirdi👇
Bu diyaloğun sonraki gününde Robin Brooks şöyle bir paylaşım da yapmıştı.👇
twitter.com
‘Türkiye, önümüzdeki aylarda Almanya’yı geçerek Çin’den sonra Rusya’nın dünyanın en büyük ikinci ihracatçısı olma yolunda ilerliyor. Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı Ağustos 2022’de Ağustos 2021’e nazaran %110 arttı. Türkiye’nin ihracatının katiyen artması gerekiyor. Ancak bu biçimde değil…’
Brooks’un paylaşımına Timothy Ash de yorum yapmıştı.
twitter.com
Bu, bu hafta Türkiye’deki ABD Hazine yetkililerinin odak noktası olacak. Türkiye’nin neden yaptırımlardan yararlanıyor üzere göründüğünü soracaklar. Ve Türk şirketleri Rusya’nın yaptırımlardan kaçmasına yardım edip etmediğini?
Robin Brooks, sonraki günlerde bu türlü bir karşılaştırmadan yararlanarak paylaşım yaptı.
twitter.com
Dünyanın birçok için, özellikle birçok yabancı yatırımcı Türkiye’yi terk ettiğinden, Türk Lirasının devasa devalüasyonu entelektüel bir meraktır. Ama Yunanistan için entelektüel bir merak değil. Kalıcı büyüme için ne umut varsa, Türkiye ondan çok şey alacaktır…
Burada büyüme mi, TL’nin “devasa” devalüasyonu mu önceliklendirilmeli? Yabancı yatırımcının ülkeyi büsbütün terk etmesi mi? Biz karar veremedik zira büyümeden aldığımız hisse ortada! Siz ne dersiniz? Yorumlarda buluşalım!
