Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Akkuyu’daki çalışmaları yerinde, şahsen heyetimle birlikte izleyeceğim. Ondan sonra da Sayın Putin’e oradaki gelinen durumu aktaracağım, söyleyeceğim. Ona nazaran de yol haritamızı belirleyelim diyeceğim.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Putin ile Soçi’de yaptığı görüşmenin akabinde, Türkiye dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı ve değerlendirmelerde bulundu.
Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Putin’in davetine icabetle Soçi’ye yaptığı çalışma ziyaretini “olumlu, başarılı” bir biçimde tamamladıklarını belirterek, “Sayın Putin’le 19 Temmuz’da Tahran’da bir ortaya gelmemizin akabinde Soçi’de ikili ilgilerimizi ve memleketler arası sorunları etraflıca değerlendirdik. Yüksek Seviyeli İş Birliği Kurulumuzun müteakip toplantısını Türkiye’de yapmak üzere Sayın Putin’e davetimi gerçekleştirdim.” dedi.
Türk-Rus bağlantılarının karşı karşıya kaldığı meydan okumaların üstesinden diyalog ve iş birliği ile gelmeyi başardığına işaret eden Erdoğan, şöyle konuştu:
“Sayın Putin’le tesis ettiğimiz karşılıklı inanç ve hürmete dayalı ortak anlayış, ilgilerimizin teminatıdır. Mevcut kaideler altında değerli olan, ilgilerimizi ortak çıkarlarımız temelinde ve milletlerarası sistem içinde sürdürmek, ileri götürmektir. İkili görüşmemizde ticari ve ekonomik iş birliğimizin daha da geliştirilmesi üzerinde etraflıca fikir alışverişinde bulunduk. Ticarette gayemizi daha evvel 100 milyar dolar olarak tabir etmiştik. Bu doğrultuda güç başta olmak üzere, ticaret, turizm ve tarım üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. İkili ticaret hacmimizin daha istikrarlı bir tabana kavuşmasını temin etmek noktasında kararlıyız. Ekonomik ve ticari ilişiklerimize dair yol haritası mahiyetinde bir mutabakat zaptı da Soçi’de Ticaret Bakanımız ile Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak tarafından imzalandı. Suriye’de yuvalanan terör örgütlerine karşı atılabilecek adımları da ortamızda mütalaa ettik. Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden, Suriyeli kardeşlerimizle birlikte askerimize, polisimize, güvenlik güçlerimize, sivil vatandaşlarımıza saldıran bu katil sürüleriyle gayretimize birlikte gereken yanıtı verme kararında da mutabık kaldık.”
“Ukrayna’daki savaşın kazananı olmayacağını başından beri vurguluyorum”
Erdoğan, Rusya’yla sürdürdükleri diyaloğun müspet yansımalarına Kafkaslar’da, Suriye’de ve Ukrayna’da şahit olduklarına dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihraç edilmesine yönelik teşebbüs, bunun en son global örneğidir. Artık değerli olan, planın sağlıklı halde uygulanması ve oluşan müspet havanın İstanbul’daki müzakerelere dönüşe yönelik somut adımlara tahvil edilmesidir. Ukrayna’daki savaşın kazananı olmayacağını başından beri vurguluyorum. Alandaki dertlere karşın krizin müzakere masasında çözüleceğine olan güçlü inancımı da koruyorum. Sayın Putin’e, Sayın Zelenski’yle görüşmesine mesken sahipliği yapabileceğimizi bir defa daha hatırlattım. Karadeniz’den komşumuz Rusya’yla diyaloğumuzu, bölgesel ve global barışa katkı sunmak niyetiyle her alanda ilerletmeye devam edeceğiz.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Soçi’deki görüşmelerin, Türkiye ve Rusya başta olmak üzere, bölge için hayırlara vesile olmasını diledi.
“Tarafların buradaki yaklaşımı büyük kıymet arz ediyor”
Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Erdoğan, bir gazetecinin, “Ukrayna ve Rusya savaşının önlenmesinde, bitirilmesinde bir ateşkes kelam konusu mu, yakın vakitte gerçekleşir mi ve Türk diplomasisi bu noktada rol alır mı?” sorusunu, “Türk diplomasisi aslında üzerine düşen bu vazifesi başarılı bir halde sürdürüyor. Burada rastgele bir külfet kelam konusu değil lakin natürel tarafların buradaki yaklaşımı büyük değer arz ediyor. Şayet taraflar, verilen kelamların üzerinde nitekim hassasiyet gösterip dururlarsa bu işi önemli manada çözebilecek bir imkana sahip olduğumuzu yahut da yaklaştığımızı görüyorum. Bunun olmaması için bu noktada bir sebep kelam konusu değil.” formunda yanıtladı.
Görüşmede Suriye konusunun ele alındığı anımsatılarak, daha evvel Rusya’nın bu türlü bir askeri harekata karşı çıktığı, çok sıcak bakmadığına ait tutumunun devam edip etmediği ve görüşmelerde bu hususun hangi çerçevede ele alındığına ait soruyu ise Erdoğan, şöyle cevapladı:
“Sayın Putin, bahisle ilgili Türkiye’ye yönelik adil bir yaklaşım sürdürüyor. Terörle gayret noktasında her vakit yanımızda olacağını bilhassa de söz ediyor. Burada şunu bize ima ediyor: ‘Mümkün olduğunca bunları, rejimle birlikte çözme yolunu tercih ederseniz çok daha isabetli olur.’ üzere bir yaklaşımı var. Biz de diyoruz ki şu anda bizim istihbarat örgütümüz, Suriye istihbaratıyla aslında bu mevzuları yürütüyor lakin bütün sorun sonuç almak. ‘Eğer istihbaratımız, Suriye istihbaratıyla bu çalışmayı yürütürken buna karşın hala orada terör örgütleri fellik fellik at oynatıyorsa bu hususta bize dayanak vermeniz gerekiyor.’ diyoruz. Bu mevzuda da mutabakatımız var.”
“Onlar da bir kez mutlaka süreci durdurmak üzere bir şeyi kabul etmiyorlar”
Erdoğan, bir gazetecinin, Cumhuriyet tarihinin en büyük projelerinden biri olan Akkuyu Nükleer Santrali’nin kıymetine değinerek, “Sizin güç konusunda da en başından beri çok sık vurgu yaptığınız bahislerden bir tanesi yerlileşme ve ulusallaşma. Rus tarafı ile bir Türk ortağın teşebbüsü olarak yola çıkan IC İçtaş, vakit içinde değerli bir bilgi birikimi ve know-how üretmişti lakin kısa mühlet evvel enteresan bir gelişme oldu ve Rus tarafı Rosatom yarı yarıya ortak olduğu bu şirkette çalışmalarını durdurdu ve feshetti. Sanki bu mevzu gündeme geldi mi? Siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu adım, bu projenin gecikmesi yahut Türk tarafının bir ölçü daha bu türlü taşeronlaştırılmasına neden olabilir mi? Bu türlü bir risk görülüyor mu?” biçimindeki sorusunu da şöyle yanıtladı:
“Tabii bu türlü bir mevzuyu görüşmemek olamaz. Görüştük. Akkuyu Nükleer Güç Santrali, ülkemizin güç stratejisi içinde başka bir değere sahip. Akkuyu’nun birinci reaktörünü 2023 yılında hizmete alma gayemiz sürüyor. Bu konuları, Rus tarafıyla görüşmelerimizde bir sefer daha ele aldık. ’25 bin kişi şu anda çalışmıyor. Burası kapatıldı.’ üzere sözler söyleniyor. Bu türlü bir şeyi ben de kabul etmedim, Rus tarafı da kabul etmiyor. Çalışıyorlar. Artık önümüzdeki hafta Mersin Taşucu’nda Abdülhamit Han sondaj gemimizi uğurlamaya gittiğimde birebir gün oradan Akkuyu’ya geçeceğim. Akkuyu’daki çalışmaları yerinde, şahsen heyetimle birlikte izleyeceğim. Ondan sonra da Sayın Putin’e oradaki gelinen durumu aktaracağım, söyleyeceğim. Ona nazaran de yol haritamızı belirleyelim diyeceğim. Yani onlar da bir kez katiyetle süreci durdurmak üzere bir şeyi kabul etmiyorlar.”
“Sayın Putin’le ruble üzerinde mutabık kaldık”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ziyaretin ekonomik boyutu ve bilhassa Türkiye ile Rusya ortasında doğal gazda yeni bir muahede olup olmadığına ait soru üzerine, Türkiye olarak kapılarının herkese açık olduğunu, Türkiye’de kimler yatırım yapmak isterse onlara her türlü takviyesi vereceklerini söyledi.
“Çünkü Türkiye, dünyada yalnızca bu son gelişmelerde değil, bunun dışında da hür pazar iktisadının en değerli bir açık kapısıdır.” diyen Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Tabii bu Soçi ziyaretinin bir hoş tarafı da şu oldu: Sayın Putin’le ruble üzerinde mutabık kaldık. Ruble noktasında bu alışverişlerimizi yapacağımız için o da alışılmış Türkiye-Rusya ortasında mali noktada farklı bir güç kaynağı olarak Rusya’ya ve Türkiye’ye inşallah kazandıracak. Bir de Rusya’nın Mir kartı var. Şu anda bizim beş bankamız bunun üzerinden çalışmalarını sürdürüyor. Burada da çok önemli gelişmeler var. Bu da alışılmış Rusya’dan gelen turistleri çok çok rahatlatan bir süreç. Onlarla alışverişini, otel ödemelerini yapabiliyorlar. Bu da olağan hem onlar için hem bizim için çok çok rahatlatıcı bir sistem. Bu ziyaretimizde Rusya Merkez Bankası Lideri ile bizim Merkez Bankası Liderimiz da görüşmelerini yaptılar.”
“Azerbaycan’ın Londra Büyükelçiliğine saldırıyı da kabul edilemez buluyoruz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir gazetecinin, Azerbaycan-Ermenistan tansiyonu konusunda Rusya’dan iki taraf için de “itidal” açıklaması geldiğini belirterek, “Gerilim artar mı?” halindeki sorusu üzerine şunları kaydetti:
“İlham kardeşimle iki gün evvel bunları etraflıca konuştuk. Öncelikle bir Azerbaycanlı kardeşimizin şehit olmasına neden olan saldırıyı kınıyoruz. Karabağ, Azerbaycan’ın milletlerarası tanınmış hudutları içerisinde yer alan Azerbaycan toprağıdır. Azerbaycan, tabiatıyla topraklarında yasa dışı hiçbir silahlı ögenin bulunmasını istemiyor. Üçlü Bildiri’den bu yana yaklaşık iki yıl geçti. Ermenistan’ın buradaki taahhütlerini de bir an evvel yerine getirmesi değer taşıyor. Azerbaycan’ın Londra Büyükelçiliğine saldırıyı da kabul edilemez buluyoruz. Bu olayın ciddiyetle ve ayrıntılı bir halde soruşturularak faillerine gerekli cezaların verileceğini ümit ediyoruz.”
(Sürecek)