Cumhurbaşkanı Erdoğan savaşın başından bu yana ilk kez Ukrayna’ya gidiyor

Getty Images

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, savaşın başlamasından bu yana birinci defa Ukrayna’ya gidiyor. Bugün Ukrayna’nın batısındaki, Rusya bombardımanından nispeten daha az etkilenen Lviv kentinde Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski ile bir ortaya gelecek Erdoğan’a Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de eşlik edecek.

Erdoğan daha evvel Ukrayna’da savaşı başlatan Rusya’ya giderek Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmüştü.

Rusya ile Türkiye ortasında savunma sanayi alanı başta olmak üzere birçok stratejik alanda yakın iş birliği var. İki ülke ticari bağlantıları ve Rusya’nın Türkiye’deki yatırımları da birçok alanda yaptırımlarla karşı karşıya olan Moskova için bir nevi nefes borusu oldu.

Erdoğan, bu süreçte Zelenski ile de tekraren telefon görüşmesi yaptı.

Birçok NATO üyesi ülkenin tersine Rusya’ya yaptırım uygulamayan Türkiye, Ukrayna ile de insansız hava aracı sevkiyatı dahil yakın bir iş birliği içinde.

“Dengeli siyaset” olarak açıklanan bu siyaset sonucu iki ülke ortasında arabuluculuk yapan Ankara, savaşın birinci haftalarında Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını bir ortaya getirdi. Fakat şimdi krizin diplomatik yollarla tahlili için bir ilerleme sağlanamadı.

Ancak global bir besin krizinin yaklaşmakta olduğu bir periyotta, BM’nin ve Türkiye’nin arabuluculuğu, tahıl koridorlarının açılmasını sağladı.

Cumhurbaşkanlığı’nın açıklamasına nazaran, Erdoğan-Zelenski ikili görüşmesinde ve Guterres’in de katılacağı üçlü görüşmede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı hedefiyle teşkil edilen sistemin faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilmesine yönelik olarak atılabilecek adımlar ele alınacak.

Guterres’in Cuma günü Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanı’nı ziyaret etmesi; akabinde Cumartesi günü de İstanbul’da tahıl sevkiyatının yönetildiği Müşterek Uyum Merkezi’ni ziyaret etmesi planlanıyor.

NE OLMUŞTU?

Dünyanın tahıl muhtaçlığı değerli oranda Ukrayna ve Rusya’dan sağlanıyor.

24 Şubat’ta başlayan savaş sebebiyle milyonlarca ton tahıl Ukrayna limanlarında kalmış; Afrika başta olmak üzere birçok bölgede besin krizi riski ortaya çıkmıştı. Uzmanlar global besin krizinin yaklaşmakta olduğu ikazında bulunuyordu. 

Ukrayna, Rusya’nın kendisine kıyılardan da saldıracağı derdiyle limanlarını açmazken, Rusya da Ukrayna’ya giden yolları “gemilerle ek silah taşınacağını” savunarak bloke etmişti.

BM ve Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna ortasında iki aydan uzun süren arabuluculuk çalışmaları geçen ay sonuç vermiş; 22 Temmuz’da Türkiye ve BM’nin denetiminde Karadeniz’de oluşturulacak inançlı koridorlardan tahılın dünyaya ulaştırılması konusunda uzlaşı sağlanmıştı.

Sürecin sağlıklı yürütülmesi için İstanbul’da Ulusal Savunma Üniversitesi içerisinde kurulan ve Türkiye, Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin yer alacağı Müşterek Uyum Merkezi de 26 Temmuz’da açıldı.

Anlaşmanın akabinde ABD’deki vadeli süreçler piyasasında buğdayın fiyatı yüzde 5 azalışla Şubat’tan beri en düşük düzeye geriledi. Reuters’a nazaran mısırda da yüzde 1 düşüş yaşandı.

Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük uğraşların birinci maksadı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve başka besin eserleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.

Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı 1 Ağustos’ta 26 bin ton mısır taşıyan geminin İstanbul’a hakikat yola çıkmasıyla başladı.

Gemi birinci etapta İstanbul Boğazı’nın Karadeniz girişine demirledi; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler’den oluşan heyet tarafından denetlenmesinin akabinde Lübnan’a gitti.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde Ukrayna limanlarından Afrika’ya besin yardımı götürecek birinci gemi de 16 Ağustos’ta yola çıktı. Etiyopya’ya besin nakletmek için Cibuti’de bir limana yanaşacak olan gemi 23 bin ton buğday yüklü.

Ukrayna Altyapı Bakan Yardımcısı Yuriy Vaskov, Eylül ayında 3 milyon ton tahıl ihraç edebileceklerini, bu kapasitenin ayda 4 milyon tona kadar çıkarılabileceğini söyledi.

Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin Temmuz’da imzaladığı tahıl muahedesinden bu yana 600 bin ton tahılın dünya pazarlarına ulaştığını duyuran Vaskov, önümüzdeki iki haftada 30 geminin Ukrayna limanlarından tahıl almak için müracaat yaptığını belirtti.

Şimdiye kadar ihracatın yüzde 70’inden fazlası Türkiye, İran ve Güney Kore’ye yapıldı.