Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Konseyi için bulunduğu New York’ta, Amerikan PBS kanalının konuğu olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dış siyaset ve dünya gündemine ait değerlendirmelerde bulundu.
“Rusya-Ukrayna savaşında şu an hangi tarafın üstün olduğu” sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Doğrusu bir başkan olarak ‘Rusya mı daha faal, Ukrayna mı daha etkin’ arayışı içerisinde değilim. Tek dileğimiz bu savaşın barışla son bulmasıdır. Gerek Sayın Putin’e gerek Sayın Zelenskiy’e benim ricam, tavsiyem bu olmuştur. İnsanların vefatıyla neticelenen bir savaşın kazananı olmaz.” karşılığını verdi.
Tahıl koridorunu açmak için çok efor sarf ettiklerini ve İstanbul’daki mutabakatla bunu gerçekleştirdiklerini anlatan Erdoğan, “Oradan 2 milyon tonu aşan, 3 milyon tona yaklaşan tarım eserlerinin ihracı gerçekleşti. Artık yeni bir etap, bilhassa Rusya’daki eserlerin de dünyaya açılması. Natürel burada benim tek arzum, gelişmiş ülkelere değil, az gelişmiş yahut yoksul ülkelere buradan eserlerin sevkiyatını sağlamaktır. Bunu başarabilirsek yoksul ülkeler, az gelişmiş ülkeler hiç olmazsa bu eserlerle şöyle kendilerine gelmiş olurlar.” sözünü kullandı.
“Putin de bu işi artık bir an evvel bitirmenin çabası içerisinde”
Rusya-Ukrayna savaşının süratli bir halde bitmesinin nasıl mümkün olabileceği sorusu üzerine Erdoğan, burada yüklü olarak Rusya’nın tutumunun çok kıymetli olduğunu belirtti.
Özbekistan’da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile etraflıca görüşmelerinin olduğunu hatırlatan Erdoğan, “Kendilerinin de aslında bu işi artık bir an evvel bitirmenin uğraşı içerisinde olduğunu anladım. Bu gidişin zahmeti büyük. Bu noktada, örneğin şu anda 200 rehinenin takası konusunda bir mutabakat sağlandı. Bu hoş bir gelişme. Zira bu rehinelerle birlikte orada çok çok kıymetli bir adım atılmış oluyor. Şu anda onun teknik boyutunu da arkadaşlar yürütüyorlar. Bununla birlikte hoş bir gelişmeyi sağlamış olacağız. Başka taraftan tarım eserleri olayını yeniden tespit ettiğimiz arkadaşlarımız, teknik takımlar etraflıca yürütüyorlar. Bunlar da alışılmış hoş gelişmeler lakin burada Ukrayna’nın da Rusya’yla tıpkı anlayışta olması lazım ve artık karşılıklı olarak bu çatışmaların, bu savaşın durdurulması noktasında kararlı olmak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, şayet Rusya-Ukrayna ortasında bir barış sağlanacaksa, burada alınan yerlerin iadesinin büyük ehemmiyet arz ettiğini belirterek, “İstenen, beklenen esasen bu. Bu hususta Sayın Guterres’in attığı adımlar da var. Bizim attığımız adımlar da var. Bu adımlarla birlikte beklediğimiz bu iadelerin sağlanması gerçekten işimizi kolaylaştır.” dedi.
Rusya Devlet Lideri Putin’den 2014’ten itibaren Kırım’ı da sahiplerine vermelerini rica ettiklerini anlatan Erdoğan, “Bunlar birebir vakitte bizim soydaşlarımız. Şayet bu adımı atarsanız bizi de rahatlatırsınız, Ukrayna’yı da rahatlatırsınız, Kırım Tatarlarını da rahatlatırsınız.’ dedik. Lakin maalesef o günden bugüne orada bir adım atılamadı.” diye konuştu.
“Hiçbir başkan attığı adımdan sonra ‘Ben yanlış yaptım’ demez”
“Sizce Putin, Ukrayna halkının kendini savunma iradesini küçümseyerek aslında yanlış hesap yaptığının farkında mı?” halindeki soru üzerine de Erdoğan, şunları söyledi:
“İşgallerin hiçbirisinin münasebeti olmaz”
Erdoğan, “Sizce bu işgal, Rusların gerekçelendirebildiği bir işgal miydi?” sorusunu yanıtlarken ise şunları kaydetti:
“İşgallerin hiçbirisinin münasebeti olmaz. Bir işgal noktasında bunun sebep sonuç ilgisinin ne olduğunu en âlâ anlatabilecek olan bizden çok gerek Sayın Zelenskiy gerekse Sayın Putin’dir. En güzel onlar bunun münasebetlerini bilir. Bu münasebetleri değerlendirdiğimiz vakit, istikrar siyasetlerini gözeten bir ülke olarak Türkiye, burada her iki tarafı da dinlemekten yana. Onun için ısrarla bu başkanları bir ortaya getirme isteğimiz var. Bir ortaya getirelim, şahsen kendilerinden bunu daima dinleyelim istedim. Şimdi bunu başarabilmiş değiliz fakat ümitsiz de değilim.” diye konuştu.
“En ülkü karşılığı BM, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı”
Rus birliklerinin çıktığı yerlerde toplu mezarlar bulunduğunun hatırlatılmasının ardından “Sizce bundan kimi sorumlu tutmak lazım?” sorusuna Erdoğan, şu karşılığı verdi:
“Barış için her iki başkanla de görüşülmeli”
“BM soruşturma yaptığında bu zulümleri Rus askerlerinin yaptığı kanıtlanırsa sanki Putin sorumlu tutulmalı mı?” sorusu üzerine ise Erdoğan, şunları kaydetti:
“Böyle bir durum ortaya çıktığı anda aslında Putin de bununla ilgili olarak gerekli tutumunu ortaya koyacaktır. Yani Putin’i bu noktada külliyen farklı bir insan olarak görmek gerçek olmasa gerek. Zira o da ülkesinin menfaatlerini birinci derecede savunan ve bunun da çabasını veren bir ülke pozisyonunda. Biz şu anda bu iki ülkenin savaşında, Sayın Putin’le de Sayın Zelenskiy’le de etraflıca görüşmeler yapıyoruz. Tıpkı halde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy’le görüşmelerini sürdürüyor. Bu ne demektir? Biz şayet bir sonuca varacaksak, bir önderin tarafında olmakla değil, her iki başkanla de görüşmeleri yaparak sonuca varmanın çabası içerisinde olmamız lazım. Yalnız şunu da görmek lazım, yalnızca Ukrayna tarafında beşerler ölmüyor, Rusya tarafında da çok beşerler öldü.”
Program sunucusunun “Ama Rusya işgal gerçekleştirdi” yorumu üzerine Erdoğan, şöyle devam etti:
“Dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz”
“Şangay İşbirliği Örgütüne katılma niyetiniz var. Bu örgütte Rusya, Çin, İran var. Bu, NATO’dan çok farklı bedel ve amaçları olan bir örgüt. Siz ülkenizin doğunun kesimi mı olmasını istiyorsunuz batının modülü mı?” halindeki soruya karşılık Erdoğan, şu açıklamayı yaptı:
“Şunu çok açık net söylemem lazım, biz dünyanın kesimiyiz; ne doğunun ne batının… Bizim için ülkemizin coğrafik olarak büyük bir kısmı doğuya aittir. Batıya ilişkin olan kısmı başkadır. Lakin Avrupa Birliği 52 yıldır bizi devamlı oyalamıştır. Avrupa Birliği, 52 yıldır bizi ne yazık ki hala üye yapmamıştır. Avrupa Birliği içinde bizim durumumuzda olan bir diğer ülke yok. Hala da oyalamaya devam ediyorlar. Halbuki NATO ülkesiyiz. NATO ülkesi olduğumuz halde NATO ülkeleri dahi Avrupa Birliği süreci içerisinde bizi oyalamaktadır. Biz NATO’nun içerisinde verdiğimiz dayanaklarla birinci beşin içerisinde yer alan bir ülkeyiz. Bizim NATO’da bu türlü de bir pozisyonumuz var.
Böyle güçlü bir pozisyonu olan Türkiye’nin bu türlü oyalama taktikleriyle bir kenarda tutulması elbet ki bizim için çok çok manidardır. İster istemez farklı arayışlar içerisine girme durumunda da olabiliriz. Avrupa Birliği 52 yıldır bizi tutacak, bizi yanına yaklaştırmayacak ve ondan sonra da ‘Niçin şurayla görüştü, niye burayla görüştü?’ diyecek. Görüşürüm. Bu görüşmeleri yaparken de biz Avrupa Birliği’ne bu noktada hesap verecek değiliz. Biz dünyanın tüm ülkeleriyle görüşürüz. Ben Sayın Şi’yle de görüşürüm, Sayın Putin’le de görüşürüm, Sayın Modi’yle de görüşürüm. Bütün ülkelerle görüşmelerimi yaparım. Zira hepimiz bu dünyanın birer kesimiyiz. Avrupa Birliği üyesi ülkelerle görüşmeler yaptığımız vakit bize ‘Niçin onlarla görüştünüz?’ diye bir soru gelmedi. Biz şu anda bilhassa Şanghay İşbirliği Teşkilatında olan ülkelerle nasıl bir tavır içindeysek onlarla da birebir tavır içerisinde süreci işleteceğiz.”
“İsveç terörün kuluçka yuvası”
“Türkiye olarak İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğini daimi olarak engellemek üzere bir niyetiniz var mı?” sorusu üzerine Erdoğan, “Şunu bir kere görmeniz lazım, burada bilhassa İsveç terörün adeta bir kuluçka yuvasıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
İsveç’te teröristlerin parlamentoya varıncaya kadar sızdığını söyleyen Erdoğan, şunları kaydetti:
Burada bir şeyi daha tabir etmekte yarar görüyorum, biz bu görüşmeleri yaptıktan sonra yeniden Stockholm caddelerinde maalesef bu teröristlerin devamlı yürüyüşlerini izledik. Bu orta bir seçim geçirdiler. Yeni kazanan parti bunlara müsaade etmeyeceğini söyleyerek iş başına geldi. Temenni ederim ki bu teröristlere İsveç’te müsaade edilmez, biz de elimizden gelen kolaylığı kendilerine gösteririz.”
“Teröre takviye verirlerse NATO üyeliği olmaz”
“Eğer İsveç ve Finlandiya sizin onlardan istediğinizi yapmazsa, o vakit NATO üyeliklerini durdurma, engelleme konusunda kararlı mısınız?” sorusunu Erdoğan, “Bu hususta NATO üyelerinden rastgele birisinin olumsuz karşılık vermesi esasen bu girişi maniler.” kelamlarıyla yanıtladı.
Yunanistan’ın NATO’ya tekrar girişine o vakit iktidarda olan Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin dayanak verdiğini hatırlatan Erdoğan, “Eğer ‘ret’ deseydi, bugün Yunanistan NATO’da olamayacaktı lakin olumlu yaklaştığı için şu anda Yunanistan tekrar NATO’ya girme imkanını yakaladı. Artık burada da misal bir durumla karşı karşıyayız. Şayet bu dediklerimiz yerine getirilecek olursa biz olumlu yaklaşımda bulunuruz. Fakat burada terör faaliyetleri devam ederse olmaz.” dedi.
“Asla ayrım yapmayız, yapmadık”
NATO’nun terör örgütlerinin yanında olan değil, büsbütün terörle uğraş eden bir kuruluş olduğuna işaret eden Erdoğan, “NATO’nun beşinci hususu, bilhassa üyelerinin müşterek korunmasına yönelik bir unsurdur ve biz bunu da alışılmış bekliyoruz. Zira biz 40 yıldır terörle uğraş ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Sadece İsveç ve Finlandiya’da değil, Suriye, Irak ve kendi ülkeniz içinde de Kürtler konusu var. Bu bahis sizce nasıl tahlile ulaşır?” sorusuna şu karşılığı verdi:
“Bu bahis en çok bizi rahatsız ediyor”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Milyonlarca Suriye vatandaşı ülkesinden ayrılmak zorunda kaldı. Bunların pek birden fazla sizin ülkenizde yaşıyor. Siz bu Suriye savaşı nereye hakikat gidecek diye düşünüyorsunuz?” sorusu üzerine de “Tabii bu bahis en çok bizi rahatsız ediyor. Çünkü 4 milyon Suriyeli bizim ülkemizde, ki bunların büyük kısmı Arap’tır, biz bunları konuk ediyoruz.” dedi.
Türkiye’de vatandaşlık verilen Suriyelilerin olduğunu, bunların içinde hekim, mühendis, hukukçu, ebe, hemşirenin bulunduğunu aktaran Erdoğan, şunları kaydetti:
Erdoğan, Türkiye’deki Suriyelilerin dönüşlerinin başladığını, burada maksadın birinci etapta 1 milyonu yakalamak olduğunu söyledi.
“Büyümede ikinci sıradayız”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’deki enflasyon probleminin nasıl çözülebileceğine” ait soruya karşılık da şunları söyledi:
“Halkımızın teveccühü devam ettikçe bizi kimse tutamaz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türkiye’de 2023’te yapılacak seçimlere” dair soruya, “Bizim şu anda seçimleri kazanma noktasında bir tasamız yok. Ben meydanların lisanını uygun bilirim. Şu anda yaptığım toplu açılışlarda, meydan mitinglerinde şayet on binleri meydanlara toplayabiliyorsam, bu halkımın bize olan teveccühünü göstermektedir. Halkımızın bize olan bu teveccühü devam ettikçe, bizi kimse tutamaz. Zira alternatif yok.” dedi.
Attıkları adımlarla Türkiye’nin savunma endüstrisinden sıhhate, eğitime kadar her alanda Batı ülkeleriyle kıyaslanamayacak noktada olduğunu anlatan Erdoğan, şöyle devam etti:
“Sizce şu an Türkiye-ABD ilgileri ne durumda?” sorusunu ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İdeal bir pozisyondadır diyemem. Zira bizim şu anda Amerika’yla dış ticaret hacmimizin buralarda olmaması lazım. Bizim Sayın Trump devrinde de belirlediğimiz bir sayı vardı, ‘100 milyar doları bulmalıyız’ demiştik. Fakat maalesef şu anda çok çok gerilerdeyiz.” diye yanıtladı.
Türkiye-ABD ticaret hacminin 20, 25, 30 milyar dolar olmaması gerektiğini vurgulayan Erdoğan, “Bizim bunları aşmamız lazım.” diye konuştu.
“Yaptırım, iki dost ülke için çok yanlış bir şey”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye-ABD münasebetlerinin savunma endüstrisinde de istenilen yerde olmadığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu: