ABD’de en son 16 Ağustos’ta Wyoming ve Alaska’da yapılan ön seçimlerden çıkan sonuçlar, eski Lider Donald Trump’ın Cumhuriyetçi Parti üzerindeki zaferi olarak bedellendiriliyor.
Trump’ın 2020 başkanlık seçimlerine hile karıştırıldığı argümanına karşı çıkan ve 6 Ocak Kongre baskını nedeniyle aleyhine oy kullanan kendi partisinden Kongre üyelerine karşı desteklediği adaylar, ön seçimlerde dikkati çeken bir muvaffakiyet sağladı.
Eski ABD Lideri’ne parti içinde karşı çıkan isimlerin ön seçimlerde elenmesi, siyasi etraflarda Trump’ın Cumhuriyetçi taban üzerindeki tesirini güçlü bir halde pekiştirdiği ve hatta “Trump’ın geri dönüşü” halinde yorumlara neden oldu.
Kongre’de Demokratların safında Trump aleyhine oy kullanan 10 Temsilciler Meclisi üyesinden yalnızca 2’si kasımda yapılacak orta seçimlere girmeye hak kazanırken 8’i ön seçimleri kaybetti yahut hiç girmemeyi tercih etti.
Cheney’nin yarışı kaybetmesi Trump’ın zaferi oldu
Trump’ın ön seçimlerde zaferini taçlandıran en son olay, parti içinde kendisine karşı en sert tenkitleri yapan Wyoming’in Cumhuriyetçi milletvekili Liz Cheney’in rakibi Harriet Hageman’e karşı sandıktan çıkamaması oldu.
Wyoming’de Trump’ın desteklediği Hageman, oyların yüzde 66’sını alarak, ipi göğüslerken Cheney’nin yüzde 26 oy oranında kalarak elenmesi, Trump’ın parti içinde kendisine karşı çıkanlara yönelik intikamı olarak değerlendirildi.
Üç devirdir milletvekilliği yapan ve eski ABD Lider Yardımcısı Dick Cheney’in kızı olan Liz Cheney, evvelki periyot seçimleri yüzde 73 oyla kazanarak Kongre’de en güçlü 3. Cumhuriyetçi pozisyonuna kadar yükselmiş, yıldızı parlak bir siyasetçi olarak gösteriliyordu.
Cheney, 2020 başkanlık seçimlerine hile karıştırıldığı tezlerine karşı çıktığı ve 6 Ocak Kongre baskınıyla ilgili soruşturmalarda Trump aleyhine Demokratlarla saf tuttuğu için eski liderin bir numaralı maksadında yer alıyordu.
Trump aykırısı 8 milletvekili sandıktan çıkamadı
8 Kasım’da yapılacak orta seçimlere girmeye çalışan Trump aleyhtarı öteki Temsilciler Meclisi üyelerinden Irak savaşı gazisi Peter Meijer de Michigan eyaletindeki seçimlerde, Trump’ın desteklediği aday John Gibbs’e karşı ön seçimleri kaybetti.
Aynı formda Washington eyaletinin Cumhuriyetçi milletvekili Jaime Herrera Beutler, Trump yanlısı Joe Kent’e karşı sandığa gömülürken Güney Carolina’da da Tom Rice, eyalet vekili Russel Fry’a karşı 25 puan farkla koltuğunu bırakmak zorunda kaldı.
Trump’ın azledilmesi için Şubat 2021’de Demokratlarla birlikte oy kullanan Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi üyeleri Illionis’ten 44 yaşındaki Adam Kinzinger, Michigan’dan 69 yaşındaki Fred Upton, Ohio’dan 37 yaşındaki Anthony Gonzalez ve New York’tan 59 yaşındaki John Katko ise emekliliklerini isteyerek ön seçimlere girmemeyi tercih etti.
Söz konusu 4 Kongre üyesinin, ön seçimlere girmesi halinde kaybedeceklerine kesin gözüyle bakılıyordu.
Seçimlerde Trump aykırısı tek senatör adayı Murkowski yerini korudu
Ön seçimlerde Kongre’de Trump aleyhine oy kullanan Cumhuriyetçi milletvekillerinden yalnızca Washington eyaletinden Dan Newhouse ile California’dan David Valadao ön seçimlerdeki çabada durumlarını müdafaayı başardı.
Trump, Newhouse’un rakibini desteklerken California’daki yarışta Valadao’nun karşısındaki rastgele bir adaya dayanak çıkmadı.
Kongre’nin Senato kanadında ise Trump’ın azli için geçen sene 7 Cumhuriyetçi partili senatör oy kullanmıştı.
Söz konusu 7 senatörden bu yıl kasımdaki orta seçimlere giren tek kişi olan Alaska senatörü Lisa Murkowski, salı günü yapılan ön seçimlerde Trump’ın aleyhinde yürüttüğü kampanyaya karşın ipi göğüslemeyi başardı.
Trump’ın desteklediği aday Kelly Tshibaka yarışta 4 puan fark ile Murkowski’nin akabinde gelirken, iki aday 8 Kasım’da yapılacak orta seçimlerde kozlarını paylaşacak.
Alaska’da medyanın odak noktası olduğu öteki isim, eski Alaska Valisi Sara Palin de yüzde 35 oy alan Demokrat Mary Peltola’dan sonra yüzde 31 ile ön seçim yarışını ikinci olarak tamamladı.
İsmini birinci sefer 2008 başkanlık seçimlerinde John McCain’in lider yardımcısı adayı olarak duyuran, Trump’ın desteklediği aday Palin, orta seçimlerde, hayatını kaybeden Don Young’in Temsilciler Meclisi’ndeki koltuğu için yarışıyor.
Alaska’da yeni değiştirilen eyalet seçim maddesine nazaran, hangi partiden olduğuna bakılmaksızın, aday adaylarından en fazla oy alan birinci 4 aday, kasımda yapılacak orta seçimlerde oy pusulasına girmeye hak kazanıyor.
Trump, Georgia’da en üst seçim yetkilisini yerinden edemedi
Kongre adayları konusunda Trump’ın Cumhuriyetçi Parti içindeki rakiplerine karşı büyük muvaffakiyet elde ettiği değerlendirilse de eyalet ve lokal adaylar konusunda desteklediği isimlerden kimileri birebir başarıyı gösteremedi.
Özellikle, 2020 başkanlık seçimlerinde en tartışmalı eyaletlerden biri haline gelen Georgia’daki ön seçimlerde, Trump’ın ısrarla yerinden etmeye çalıştığı eyalet Valisi Brian Kemp ve eyalet sekreteri Brad Raffensperger koltuğunu müdafaayı başardı.
Eyaletin en üst seçim yetkilisi olan Raffensperger, ön seçimleri kazandıktan bir ay sonra haziranda 6 Ocak Kongre Baskını Kuruluna verdiği tabirde, 2020 başkanlık seçimleri sırasında Trump’ın kendisini arayarak seçim sonuçlarını değiştirecek oy bulması için baskı yaptığını öne sürmüştü.
Trump’ın takviye verdiği adayların yüzde 92’si ön seçimleri kazandı
Trump’ın ön seçimlerde desteklediği adayların gösterdiği muvaffakiyet, eski Başkan’ın Cumhuriyetçi Parti içindeki gücünü pekiştirdiği ve 2024 başkanlık seçimlerine tekrar aday olmasının yolunu açtığı formunda yorumlanıyor.
Ballotpedia’ya nazaran Trump, 2022 orta seçimleri için toplam 235 adaya dayanak verdi ve bunların yüzde 92’si ön seçimleri kazanmayı başardı.
Washington Post’un derlediği bilgilere nazaran de Trump’ın desteklediği Kongre yahut eyalet seviyesinde birinci kez aday olan 58 şahıstan 38’i rakiplerini eleyerek ön seçimleri kazandı, 3’ü rakipleriyle birlikte seçime girmeye hak kazandı, 10’u ise yarışı kaybetti.
Trump’ın ulusal ve eyalet seviyesinde birinci kez seçime giren takviye verdiği adaylar ortasında muvaffakiyet oranı yüzde 79,2 olarak hesaplanırken 58 adaydan 7’si gelecek haftalarda yapılacak ön seçimlerde yarışacak.
Aralarında Pennsylvania’dan Türk kökenli ünlü cerrah Mehmet Öz’ün de bulunduğu birinci kere Senato adayı olan 10 kişi dahil Trump’ın desteklediği toplam 19 senatör adayı 8 Kasım’da yapılacak orta seçimlerde Demokrat rakipleriyle kozlarını paylaşacak.
Yine Trump’ın desteklediği mevcut senatörler Florida’dan Marco Rubio ve Louisiana’dan John Neely Kennedy’nin durumu ise gelecek haftalarda yapılacak ön seçimlerde belirli olacak.
Trump’ın dayanak verdiği halihazırda Temsilciler Meclisi üyesi olan 126 Cumhuriyetçi adaydan 112’si ön seçimleri kazanırken yalnızca 1’i kaybetti, 13’ü de yapılacak ön seçimlerde gayret edecek.
Temsilciler Meclisi’ne birinci kere aday olan Trump’ın dayanak verdiği 23 şahıstan ise 18’i ön seçimleri geçti, 4’ü kaybetti, 1’i de ön seçimde müsabakayı bekliyor.
ABD’de 7 eyalet daha ön seçim yapacak
Ara seçimlere kadar ülkede ön seçim yapacak 7 eyalet daha bulunuyor. 23 Ağustos’ta Florida ve New York, 6 Eylül’de Massachusetts, 13 Eylül’de Delaware, New Hampshire ve Rhode Island, en son olarak Louisiana 8 Kasım’da ön seçim için sandığa gidecek.
Louisiana’da Senato adayını 10 Aralık 2022’de seçeceği için ön seçimler orta seçimin gerçekleşeceği günde yapılacak.
Amerikalılar, 8 Kasım 2022’de yapılacak orta seçimlerde, Kongrenin Temsilciler Meclisindeki 435 sandalyenin tamamı, Senatodaki 100 sandalyenin de 35’i için sandığa gidecek.
ABD seçim sisteminde 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi üyelerinin hepsi, biri ABD liderinin seçildiği genel seçimlerde, başkası de orta seçimde olmak üzere her iki yılda bir sandığa gidiyor.
6 yıllığına seçilen Kongrenin 100 üyeli Senato kanadı üyeleri de her iki yılda bir üçte biri seçime giderek yenileniyor.
Seçimler öncesi aday adayı olan bireyler, bulundukları bölgelerde “Primary” denilen ön seçimlere girerek kendi partisinden başka adayları geride bırakıyor ve rakip parti adayı ile sandıkta yarışmak üzere oy pusulasına giriyor.