Covid-19 sonrası süreksiz ve bazen kalıcı hava yolu çok hassaslığı oluşabildiğini belirten Prof. Dr. Servet Kayhan, bu durumun akciğerlere tesirlerine dikkat çekti…
CovId-19’a dair en çok merak edilenlerin başında hastalığı atlatan yahut ağır bakım tedavisi gören hastaların akciğerlerinde kalıcı hasar olup olmayacağı sorusu geliyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Servet Kayhan, bu mevzuda merak edilen noktaları şöyle açıkladı…
Prof. Dr. Servet Kayhan
Tehlike geçti mi?
Covid-19 yapmış olduğu mikro damar hasarıyla bütün bedeni etkileyebilse de en sık üst teneffüs yollarını ve ilerlemiş hadiselerde akciğerleri tesirler. Aşıların yaygın kullanımı ve Covid-19 virüsünün yeni varyantlarının ortaya çıkmasıyla birlikte son vakitlerde, birinci devirde görülen olgulardan farklı olarak kişinin bağışıklık sistemi ve risk faktörlerine nazaran hafif-orta yahut ağır şiddette değişiklik gösteren üst teneffüs yolu enfeksiyonu formunda geçirilmektedir. Ek hastalıkları olan şahıslarda ise akciğer tutulumuna bağlı olarak zatürre, teneffüs yetmezliği ve vefat riski hala devam etmektedir.
Kimler denetime gitmeli?
Covid-19 enfeksiyonu sırasında ve sonrasında teneffüs yolu epiteli hasarına bağlı olarak uzamış öksürük, eforla birlikte nefes darlığı şikayetleri görmekteyiz. Teneffüs yolunun virüs kaynaklı enfeksiyonlarından sonra süreksiz ve bazen kalıcı hava yolu çok hassaslığı oluşabilir. Bu durum sigara içenlerde ve rastgele bir nedenle mesleksel toz, duman maruziyeti olanlarda kronik bronşit, astım ve KOAH hastalıklarına taban hazırlamaktadır. Bu türlü şikayetleri olan hastalarımızın kalıcı astım, KOAH ve akciğer fibrozisi (akciğer sertleşmesi) gelişme riskleri açısından teneffüs işlev testleri ve akciğer görüntüleme sistemleri ile göğüs hastalıkları uzmanları tarafından değerlendirilmesini tavsiye ediyoruz.
İyileşen hastalar hangi sıkıntıları yaşıyor?
Günümüzde hala “Uzamış Covid Sendromu” olarak isimlendirilen ve enfeksiyon sonrası 90 güne kadar devam edebilen inatçı kimi şikayetlerin olduğunu görmekteyiz. En sık bildirilen Covid-19 sonrası semptomlar yorgunluk, nefes darlığı, uzun süren öksürük ve çeşitli ağrılardır. KOAH, astım, interstisyel akciğer hastalığı (akciğerlerin hava keseleri çevresindeki doku ve boşluğu etkileyen bir küme teneffüs yolu hastalığı) üzere kronik akciğer hastalığı olanlar Covid-19’dan daha çok etkilenebilmekte ve teneffüs kapasitelerinde öncesine nazaran düşüklük oluşabilmektedir.
Nefes darlığı şikayeti olanlar ne yapmalı?
Yapmış olduğumuz akciğer değerlendirmelerinde Covid-19 sonrasında ortaya çıkan teneffüs şikayetlerinin tedavisi ve akciğerlerde kalıcı hasar oluşmaması için bilhassa hastane yatışı olan olgularda gerekli durumlarda medikal ilaç tedavilerinin yanı sıra teneffüs fizyoterapisti eşliğinde teneffüs antrenmanları ve pulmoner rehabilitasyon (solunum fizyoterapisi) programları önermekteyiz. 6 dakika yürüyüş seansları ve diyafram antrenmanları meskende de kendi kendimize yapabileceğimiz en kolay teneffüs fizyoterapi sistemlerindendir. Diyafram idmanları yaparken bir elimizi göğüs kafesimizin üstüne, öteki elimizi de karnımızın üst kısmına koyup burundan sakin ve derin nefes alarak, bu esnada karnımızın şiştiğini ve göğüs kafesimizin genişlediğini hissetmeliyiz. Sonrasında karın kaslarımızı kasarak nefesimizi ağızdan yavaş yavaş vererek karnınızdaki elimizin aşağıya inmesini sağlamalıyız. Bu hareket en değerli teneffüs kasımız olan diyaframı çalıştırır ve güçlenmesini sağlar.
Yoga ve pilates de faydalı
Diyafram idmanları organlarımızın daha yeterli oksijenlenmesini ve ziyanlı atık olan karbondioksitin bedenden daha aktif bir biçimde atılmasını sağlar. Covid-19 antrenmanlarını gün içerisinde 3-4 defa ve 5-10 dakika ortası yapılmasını öneriyoruz. Ayrıyeten yoga ve pilates üzere idmanlar diyaframı çalıştırarak akciğer kapasitesini artırır. Teneffüs kaslarını, gerilimle baş edebilme kabiliyetini ve bağışıklık sistemini güçlendirir.