Anadolu’da asırlardır tüketilen leblebi, Çorumlu, Denizli ve Kütahyalı ustaların maharetiyle dünyaca tanınan bir sıhhat eseri olma yolunda ilerliyor.
Türkiye’de birçok yerde leblebi üretilse de coğrafik işaret tescili bulunan üç merkez olan Çorum, Denizli’nin Serinhisar ve Kütahya’nın Tavşanlı ilçelerinin bu alandaki tatlı rekabeti sürüyor.
Üretim formülü konusunda birbirinden küçük farklarla ayrışan üç merkez, kapasitelerini yıldan yıla artırarak yurt içi ve dışına leblebisiyle isminden kelam ettiriyor.
Türkiye’de “leblebi” denildiğinde birinci akla gelen Çorum’un sokaklarında yaklaşık 300 yıldır taze kavrulmuş leblebi kokusu eksik olmuyor.
Kentteki üreticilerce ihtimamla yetiştirilen nohut, maharetli ellerde güçlü sürecin akabinde leblebiye dönüşüyor. Leblebiciler, ağır talebi karşılayabilmek için farklı vilayetlerden nohut tedarik ediyor.
Leblebi ocağından endüstriyel kavurma makinelerine kadar çeşitli alet ve tekniklerle hazırlanan Çorum leblebisi, kentte 40’tan fazla çeşidinin yanı sıra leblebili ekmek, leblebi helvası, leblebi kebabı ve leblebili dondurmaya kadar pek çok yiyeceğin imali konusunda esnafa ilham kaynağı oldu.
Çorum’a gelenlerin almadan dönmediği, öbür kentlere gidenlerinse kesinlikle ikramlık olarak götürdüğü leblebi, kıvamı, yoğunluğu ve imgesiyle öne çıkıyor.
Çorum Ticaret Borsası İdare Heyeti Lideri Naki Özkubat, AA muhabirine, kentte 300 yıldır leblebi üretildiğini söyledi.
Bu lezzetin vakitle Çorum ile anılan bir bedel haline geldiğini lisana getiren Özkubat, Çorum leblebisinin 2002 yılında coğrafik işaretle tescillendiğini kaydetti.
.
Çorum leblebisine tadını bölgede yetişen nohudun verdiğini anlatan Özkubat, uzun süren üretim evrelerinin akabinde tüketime hazır hale gelen eserin lezzetiyle başkalarından farklılaştığını söyledi.
Özkubat, “Türkiye’nin sarı altını leblebi, Çorum’un özelidir, güzelidir. Biz bu formda yorumluyoruz.” dedi.
Çorum’dan yüklü leblebi olmak üzere kavrulmuş çerez ihraç edildiğini belirten Özkubat, bu yıl Çin başta olmak üzere Almanya, Hollanda ve Fas’a leblebi ihracatı yapıldığını kelamlarına ekledi.
Çorum’da 64 yıldır leblebi kavuran Yaşar Bodur da Denizli’nin Serinhisar ilçesindeki üreticilerin leblebi yapmayı Çorumlu ustalardan öğrendiğini tez etti.
Bodur, “1972’de askerden geldiğimde Denizli’den vatandaşlar bana nohut getirip denettiler. ‘Bu nohut leblebi olur mu?’ diye sordular. 1972’den sonra buralara Denizli’den, Tavşanlı’dan gelmiş, çalışmış, sanatı öğrenmiş birileri, bu işi sürdürüyor.” sözünü kullandı.
Leblebi üretiminin ustalık gerektirdiğinin altını çizen Bodur, “İyi bir bedel varsa herkes sahip çıkar. Bu türlü bir unvana haksız sahip çıkmaya gerek yok. ‘Kimse nohudu leblebi yapamaz. Öbür vilayette imalat olmaz’ tezimiz da yok. Çorum leblebisinin en güzeli olduğunu halkımız takdir etti, bu unvanı bize Türk ulusu veriyor.” diye konuştu.
.
BAKIR TAVALARDAN GELEN LEZZET
Leblebi üretiminin yapıldığı Kütahya’nın Tavşanlı ilçesi de coğrafik işaret tescilini alan ikinci merkez oldu. Tavşanlı leblebisi 2004 yılında tescillendi.
Şeyh Murat Gazi’nin 1370-1390 yıllarında bulduğu nohudun ısıtılıp bekletilmesi usulünün Tavşanlılı ustalarca uygulanmasıyla bugüne geldiği rivayet edilen Tavşanlı leblebisi, yılda yaklaşık 20 bin ton üretiliyor ve 7 bin tona yakını dünya pazarlarına gönderiliyor.
Tavşanlı’da leblebi üretip ihraç eden bir firmanın idare konseyi lideri olan Zeynel Korkmaz, AA muhabirine, ilçede leblebi üretiminin 1800’lü yıllarda başladığını ve usta-çırak bağlantısıyla geliştiğini söyledi.
Özellikle Çukurköy Mahallesi’nde üretimi yaygın olan leblebinin, Cumhuriyet’in birinci yıllarında İstanbul başta olmak üzere Marmara Bölgesi’ne ve etraf vilayetlere pazarlandığını belirten Korkmaz, leblebi sayesinde bölgede nohut üretiminin de arttığını kaydetti.
İlçedeki leblebi üretiminin bir orta gerilemesine karşın son yıllarda kurulan sanayi siteleriyle yine toparlandığını anlatan Korkmaz, milletlerarası lezzet ödüllerinin kazanılmasıyla Fransa, Almanya, Hollanda ve Orta Doğu pazarlarına da açıldıklarını söyledi.
Bu yıl devletin sağladığı teşviklerle nohut ekim alanlarının arttığını söz eden Korkmaz, leblebilik nohudun yemeklik nohuttan farklı olarak ateşe daha güçlü ve kalın kabuklu olduğunu lisana getirdi.
Nohudun periyodik ısıl süreçlerin akabinde 1-1,5 ay bekletildiğini, olgunlaştıktan sonra son ısıl süreçle sonuncu esere dönüştürüldüğünü belirten Korkmaz, bakır tavalarda yapılan üretim münasebetiyle Tavşanlı leblebisinin daha lezzetli olduğunu savundu.
“ÇORUM’A DA GÖNDERİYORUZ”
Leblebi üretiminde günlük 115 tonluk kapasitesiyle Türkiye ve dünya pazarlarında kıymetli hisseye sahip olan Denizli’nin Serinhisar ilçesinde ise yaklaşık 165 işletmede nohut kavruluyor.
Leblebisi 2010 yılında tescillenen ilçedeki Seyfullah Hacı Müftüoğlu Leblebi İmalatçıları Küçük Sanayi Sitesi’nde kümelenen işletmeler, 40’a yakın çeşitte üretim yaparak yaklaşık 40 ülkeye ihracat gerçekleştiriyor.
Antalya ve Muğla üzere turizm merkezlerine geçiş güzergahında bulunması münasebetiyle günlük satış sayıları da oldukça yüksek olan leblebi işletmeleri dünyaca tanınan bir marka olmak için çalışıyor.
Denizli Ticaret Borsası Lideri İbrahim Tefenlili, AA muhabirine, Serinhisar ilçesinin Türkiye leblebi üretiminin yüzde 80’ini gerçekleştirdiğini savundu.
Leblebi üretiminin ilçede yaklaşık 100 yıllık bir geleneğinin bulunduğunu anlatan Tefenlili, piyasada farklı üretim yerleri ismi altında satışa sunulan birçok eserin Serinhisar’da üretildiğini bildiklerini söyledi.
Serinhisarlı üreticilerin Çorum’da satılmak üzere de üretim yaptığını savunan Tefenlili şöyle konuştu:
“Çorum bir pazardır, önünden en az 20 vilayet geçiyor. Onun için orada önemli manada bir pazar ve tüketim var. Orada perakende satıldığı için Çorum leblebisi bilinir. Biz de bundan rahatsız değiliz, bilinsin. Çorum leblebisi olması kıymetli değil kıymetli olan sağlıklı bir eserin satılmasıdır. Biz Serinhisar leblebicisi olarak sağlıklı bir eser üretiyoruz ve onlara da gönderiyoruz. Onlar da pazarlıyorlar.”
Leblebi üreticisi Musa Yılanlı da Serinhisar olarak bugüne kadar işin üretim boyutunda kaldıklarını, fazla reklam yapmadıklarını belirterek “Çorum, reklam boyutunu çok uygun yaptığı için ismen ön plana çıkıyor. Serinhisar kalite, üretim ve dünya pazarına mal gönderme manasında bu işin merkezi. Dünyada leblebi işiyle uğraşan tüm ülkeler, firmalar bu işin merkezinin Denizli olduğunu biliyor.” diye konuştu.