Yenilikçi sanat yapıtları, bilhassa radikal boyutta yenilikçi olanlar, eskiyi tümüyle reddetme yoluyla bu vaatlerini gerçekleştirir. Lakin tümden reddedişte bile aslında eskiye bir gönderme ve onun ruhunu bünyesinde yaşatma hali olmazsa olmazlardandır.
Jim Jarmusch’un 2013 tarihli “Sadece Aşıklar Hayatta Kalır” isimli sinemasında tabir yerindeyse bir esin perisiymişçesine yüzyılları kendine yer olarak alan bir müzisyen, ki onun ömrünü günümüzde de sürdüren Mozart olduğunu anlarız, cihana bıraktığı bir kaç notadan oluşan melodiyle çağdaş müziğin “seyrini” belirler. Birçok kanıya, inanışa da uygun olabilecek bu anlayış, yaratıcı sanat yapıtına ilişkin özün bir tek kaynaktan çoğaldığını ya da eninde sonunda bir tek kaynağa işaret ettiği görüşünü bizlere deklare eder. Sanatın kapsayıcı ve devamlılığını da bu sayede içselleştirmiş oluruz. Yeni bir şeyle tanışırız lakin aslında ruhundaki geçmişi de aşikâr meçhul duyumsarız. Hoş bir tat bırakır.
Gün Ayhan Utkan’ın ikinci şiir kitabı olan “Kırmızı Çerçi” de bu türlü bir kitap. Şairin, kitap boyunca birçok farklı vakit diliminde ve yerde dolaşan lisanına tanıklık ediyoruz. O tanıklık o kadar ağır ki bir noktadan sonra içimizi çağdaş bir “hikâye anlatıcısı”nı dinliyormuşuz hissi kaplar.
Enstantane kavramı, çağdaş niyetin yüklenici ögelerinden biri. Günümüz şiirinin de uzun vakittir değerli belirleyicilerinden. Bir olay, durum, ne kadar o ana aitse şair açısından anlatının ve lisanın kıvraklığı da o kadar kendini gösteren bir hale bürünüyor. Gün Ayhan Utkan’ın anlatısı ve lisanı bu bağlamda çok kendine mahsus diyebiliriz. “Kırmızı çerçi”deki şiirler, çağdaş anlatının ve lisanın bütün imkânlarını kullanan ancak “enstantane”yi bir tek “an”a hapsetmeyen bir yapıya sahip; o “an”ın önünü ve ardını dolduran büyük bir vakte ilişkin olduğu hissini kaybettirmeyen bir lisan.
ZAMAN ÜZERİNE DÜŞÜNMEK
Zamanı tek başına düşünmek “Kırmızı Çerçi”yi yarım bırakır. Yer algısını da eklemek gerek kitapla ilgili niyete. Yerlerin değişkenliği, enstantane kavramının yarattığı “an”lık değişimleri güçlü birer kompozisyona dönüştürüyor. Şiirler Kars’tan Beyrut’a, New York’a ya da Niksar’a yolu düşen ve okuruna her birinden bir “mesele” aktaran bir bakışı sunuyor.
Kitap, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Ne içindeyim zamanın/ ne de tamamıyla dışında” dizesinin çağdaş bir yorumu olarak beliriyor zihinlerde.
Gün Ayhan Utkan, bu ikinci şiir kitabında günümüz beşerinin omurundaki kalabalığı, fazla olan her şeyi ve daha geniş manasıyla sırtımızdaki sepete doldurduğumuz; kendimize yük olarak taşıdığımız her şeyi önümüze yıkıyor ve onlara bir bakmamızı bize hatırlatıyor. Olumlu ve olumsuz taraflarıyla hayatı bize hatırlatıyor.