Nur Kaplan
ANKARA – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılında güvenlik ünitelerine gelen ya da getirilen çocuklara ait bilgileri açıkladı. 2021’de çocukların karıştığı olay sayısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 10,8 artarak, 499 bin 319 oldu. Çocukların 207 bin 999’u mağdur olarak güvenlik ünitelerine getirilirken, 132 bin 943’ü suça sürüklenme, 70 bin 905’i bilgisine başvurma, 67 bin 518’i kabahat işlediği argümanıyla, 677’si bu nedenlerin dışında kalarak emniyete geldi yahut getirildi. 19 bin 277 çocuk hakkında ise ‘kayıp’ müracaatı yapıldı.
Çocuk hakları alanında çalışan uzmanlara nazaran, TÜİK’in açıkladığı bilgiler hak temelli ve bütüncül bir çocuk siyasetine acil muhtaçlık olduğunu gösteriyor. Türkiye’de yaşanan her olaydan çocukların da direkt etkilendiğini söyleyen uzmanlar, çocukları müdafaanın kamusal ve tesirli tartışmaya açılmasını, mevzuatın güncellenmesini ve gerçek gereksinimlere nazaran yenilenmesi gerektiğini belirttiler.
Emrah Kırımsoy ‘ÇOCUKLAR, DÜNYADA VE ÜLKEDE OLAN BİTEN HER ŞEYİ BİZE GÖSTEREN AYNALAR’
Sosyal Hizmetler Uzmanı Emrah Kırımsoy’a nazaran TÜİK’in açıkladığı bilgiler çocuklara ait esirgeyici ve önleyici siyasetlerin işlemediğini gösteriyor. Türkiye’de bir ‘şiddet kültürü’nün hâkim olduğunu söyleyen Kırımsoy, toplumda bir ortada yaşamanın zayıflamasına bağlı olarak çocukların etraflarında yaşanan tüm olaylara maruz kaldıklarını ve bir biçimde etkilendiklerini söyledi. Kırımsoy, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye’nin son periyot karnesi çok makus. Nefret söylemi, ayrımcılık, siyasetçilerin akıl almaz şiddet telaffuzları ve yaklaşımı var. Öte yandan çocuk müdafaa sistemindeki boşluk, gasp ve yaralama olaylarını da arttırdı. Çocukları güçlendirecek sistemler yok. Bu ülkede yaşanan yoksulluk, maddi nedenlerle oluşan hatalara neden oluyor. Çocuklar, dünyada ve ülkede olan biten her şeyi bize gösteren aynalardır. Onları ciddiye alıp, ne söylüyorlar, olan bitenler bize ne anlatıyor, bu datalar bize ne diyor diye samimi bir biçimde ve çocuklarla birlikte tahlil üretmek lazım.”
‘HAK TEMELLİ VE BÜTÜNCÜL BİR ÇOCUK SİYASETİNE GEREKSİNİM VAR’
Türkiye’de çocuklara ait problemlerde durumun ‘çözülemez’ hale geldiği vakit harekete geçildiği tenkidinde bulunan Kırımsoy, hak temelli ve bütüncül bir çocuk siyasetine muhtaçlık olduğunu söyledi. “Çocukların özgürleşmesi, yetişkinleri ve toplumu özgürleştirecektir” diyen Kırımsoy, şöyle devam etti:
“Yetişkinler yaptıkları her planda çocuğun faydasını gözetirse bütüncül bir değişim mümkün olur. Rastgele bir hak ihlali çıkmadan yapılması gerekenler için aktif ve onarıcı bir müdahale sistemi kurulması gerekiyor. Çocuk haklarıyla alakalı çalışmalar gündeme getiriliyor ancak onarıcı bir nokta yok. Sorun var diyoruz, tahlil yok. Örneğin çocuk hakları ihlallerinde vakit aşımının kaldırılması gerek. Bir çocuğun mevti yalnızca onun değil, yakınındakinin, çevresindekinin, aslında toplumun vefatıdır. Bir çocuğun hakkı ihlal edildiğinde yalnızca bir hadise değil, sistemin bütünündeki çarpıklığı gösterir ve bu da bize bir şeyler anlatır.”
Ezgi Koman ‘SUÇUN OLAĞANLAŞTIĞI BİR TOPLUMDA ÇOCUKLAR DA ETKİLENİYOR’
Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği Çocuk Hakları Merkezi’nden Ezgi Koman ise Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz, ebeveynlerin işsizliği, konuta giren hane gelirinin azalmasıyla çocuk işçiliğinin artmasının bu bilgiler üzerinde bir tesiri olduğunu söyledi. Türkiye’de yaşanan kutuplaştırıcı faktörlerin de çocukları direkt etkilediğini söyleyen Koman, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Şiddete çok açık bir toplumdayız. Yetişkinler nasıl şiddete maruz kalıyorsa çocuklar da birebirini yaşıyor. Çocuklar şiddete maruz kaldıkça şiddet eğilimi artıyor. Mağdur çocuk fail olarak hissesini alıyor. Türkiye esasen güç vakitlerden geçiyor. Covid-19, ekonomik ve iklim krizi, çetelerin ortaklıkları… Çete, mafya, kabahat örgütü içinde bulunan insanların beyanlarıyla karşı karşıyayız. Bunların hayatta bir karşılığı var. Cürmün olağanlaştığı bir toplumda çocuklar da etkileniyor.”
VERİLER ACİL DAVET: ÇOCUKLARI KORUMAK KAMUSAL VE TESİRLİ TARIŞMAYA AÇILMALI
Yerel ve merkezi siyasetlerin çocukları odağına almadığını, yaşanan kriz ve fevkalâde durumlarda çocukların olağan dışı tesirler yaşadığını söz eden Koman, TÜİK’in açıkladığı dataların son derece çarpıcı ve kıymetli olduğunu söyledi. Yayımlanan dataların acil bir davet niteliği taşıdığını söyleyen Koman, “Çocukları müdafaanın kamusal ve tesirli bir tartışmaya açılması, güncellenmesi ve gerçek gereksinimlere nazaran yenilenmesi gerekiyor” dedi. Koman, şunları lisana getirdi:
“Çocuklar memnun değil. Okulda keyifli değil, öğretmeniyle kurduğu ilgide, mahallede memnun değil. Herkes birbirine hoyrat davranıyor. Her gün nefret telaffuzuyla karşı karşıya. TÜİK’in açıkladıkları bunların verisi aslında. Bu kadar çok çocuk mağdur varsa sorunun nerede olduğu bakmak lazım. Adalet sisteminde mi, nerede sorun? Türkiye ‘Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin tarafı; hem kendisi hakları ihlal etmeyecek hem de üçüncü kişinin hak ihlalinde çocukları koruyacak. 100 yıllık bir ülkenin çocuk muhafaza siyasetinin reva gördüğü şey bu mudur? Çocuk muhafaza kanununun kesinlikle değişmesi gerekiyor. Çok net.”
Şahin Antakyalıoğlu ‘KAYIP ÇOCUKLAR ÖZELİNDE FARKLI BİR SİSTEM OLUŞTURULMALI’
Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı Koordinatörü Şahin Antakyalıoğlu, TÜİK’in yayımladığı datalarda ‘kayıp’ olarak kayıtlara geçen 19 bin 277 çocuğun ‘risk altında bulunan çocuk’ olarak tanımlandığını, kayıp çocuklar özelinde farklı bir sistem oluşturulması gerektiğini söz etti.
Çocukların ihmali ve istismarı konusunda kurumların, eğitmenlerin ve ailelerin bilgi eksikliği olduğunu söyleyen Antakyalıoğlu, şöyle devam etti:
“Biz kayıp çocukların ne olduğuna ait bir karşılık bulamadık. Emniyetin cevaplaması lazım. Kayıp çocuklar için özel bir sistem oluşturulması gerekiyor. Avrupa ülkelerinde sabah dağıtılan sütün üstünde bile görünürlük ve çocuğun bir an evvel bulunması için fotoğrafı var. Türkiye’de birinci 24 saat ‘bekle’ deniyor. O birinci 24 saat aileler için çok kıymetli. Daha evvelden bildiri sistemi devredeydi, çok ender ileti geliyor. Bu tıp sistemlerin donanımlı, her vilayette yaygınlaşacak halde olması gerekir. Hem çocukların hem de ailelerin rahatlıkla erişebileceği bir telefon çizgisi olmalı.”
ETKİN ÇOCUK POLİTİKASI
Çocukların korunması için aktif bir çocuk siyasetinin kaide olduğunu söyleyen Antakyalıoğlu, “İlk ve ortaokulda bilhassa çocukların kaçırılma ve ihmal ve istismarlara karşı neler yapabileceğine yönelik bilgiler verilmesi gerekir. Çocuğun DNA’sı, saç örneği, aktüel fotoğrafının bulunduğu bir ağ sistemi kurulmalı” diye konuştu.