Ege Üniversitesi Emel Akın Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülşah Pamuk’un TÜBİTAK tarafından desteklenen projesiyle elektromanyetik dalgalara karşı muhafaza sağlayan giysi eserleri geliştiriliyor. Elektromanyetik kirliliğin, beyin tümörleri, Alzheimer, alerji, gerilim, depresyon üzere sıhhat sorunlarına ve uyku bozukluklarına da yol açtığını söz eden Pamuk, “Çocuklarda ise elektromanyetik radyasyona karşı olan hassaslık yetişkinlere nazaran çok daha fazla” dedi.
Pandemi periyodunda tüm çocuklar üzere kendi çocuğunun da daha fazla ekran karşısında olduğunu, bu türlü bir eser geliştirme fikrinin de o günlerde ortaya çıktığını anlatan Pamuk şunları söyledi:
“Bu projedeki hedefimiz günlük hayatta çocukların maruz kaldığı radyasyonu engelleyecek hazır giysi eserlerinin geliştirilmesi. Gözetici teknik dokumalar kümesine giren ve elektromanyetik kalkanlama sağlayacak bu dokumalar, elektromanyetik radyasyondan korunma sağlayacak. T-shirt ve yelek olarak iki farklı eser üzerinde çalışıyoruz. Projemiz hem üniversiteler ortası iş birliğini hem de üniversite sanayi işbirliğini kapsayıcı nitelikte. Bir hazır giysi firması ile mutabakatımızı yaptık bile. Tasarladığımız eserler önümüzdeki yıl piyasaya çıkacak. Proje grubumuzda Dokuz Eylül Üniversitesi Dokuma Mühendisliği Kısmından Doç. Dr. Ozan Kayacan ve Doç. Dr. Hasret Kayacan hocalarımız ile birlikte çalışıyoruz.
MUADİLLERİ GÜÇLÜ DEĞİL
Yurtdışında buna benzeri eserler var. Fakat o örneklerde daha çok giysinin yüzeyine elektromanyetik kalkanlama sağlayan materyallerin uygulandığını görüyoruz. Bu üslup yüzey süreçleri emek ağır ve yüksek maliyetli uygulamalar gerektiriyor. Ayrıyeten yıkamayla birlikte etkinliklerini kaybetme dezavantajları var. Dokumacılık eseri üzerinde oluşturduğu metalik renk de birçok kullanıcının güzeline gitmiyor. Dahası uzun periyodik kullanımlar için kâfi giysi konforu sağlayacak yapıda değiller.
UZUN MÜDDETLİ KULLANILABİLİYOR, YIKANABİLİYOR
Bizim de projemizde ise giysi üzerine uygulanacak bir kaplama değil bu giysi için özel olarak üretilmiş bir iplik kelam konusu. Üretim kademesinde kullanacağımız iletken lifler yahut iplikler bir elektromanyetik gözetici gerece dönüşecek. Projemizde geliştirdiğimiz hazır giysi eserleri uzun vadeli kullanıma uygun, yıkama karşısında dayanımı ve elektromanyetik radyasyona karşı koruyuculuğu test edilmiş, termal ve hareket konforu sunan dokuma eserleri olacak.”
ELEKTROMANYETİK RADYASYONUN ZARARLARI
Prof. Dr. Gülşah Pamuk elektromanyetik radyasyonun zararlarıyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Dünya Sıhhat Örgütü etrafta bulunan elektromanyetik dalgaların canlılar üzerinde biyolojik tesirleri olduğunu beyan etti. Elektromanyetik kirliliğin, beyin tümörleri, Alzheimer, alerji, gerilim, depresyon üzere sıhhat sorunlarına ve uyku bozukluklarına da yol açtığı yapılan çalışmalarda belirtildi.
Çocuklarda radyasyon hassaslığı yetişkinlere nazaran daha fazla. Dahası şu anki çocuklar ömürleri boyunca, günümüzdeki yetişkinlere nazaran çok daha fazla elektromanyetik radyasyona maruz kalacaklar. Hasebiyle aslında yan tesirlere yönelik yapılan çalışmaların kâfi boyutta olmadığı, yan tesirlerin ne derece şiddetli olduğunun ileriki yıllarda daha bariz olarak ortaya çıkacağı yeniden üzerinde durulan mevzulardan bir tanesi.
Modern hayatta ve bilhassa pandemi devrinde televizyon, dizüstü bilgisayar, tablet bilgisayar ve dijital oyun kolu üzere elektronik eşyalarla iç içe hayat süren çocuklarda elektromanyetik radyasyona karşı müdafaanın kıymeti geçmiş yıllara nazaran daha da ön plana çıkıyor. Üstelik bu elektronik aygıtlardan birçoğu çocuklar tarafından üst gövdelerine hatta karın kısmına yaslanarak kullanılıyor. 2021 yılında TUIK tarafından gerçekleştirilen ‘çocuklarda bilgi ve irtibat teknolojilerinin kullanımı’ araştırma raporunda da, 6-15 yaş aralığındaki çocukların yüzde 52,7 oranla, öbür teknolojik aygıtlara nazaran daha çok tablet bilgisayar kullandığı ve çocukların ortalama olarak günde en az 3 saatlerini toplumsal medyada geçirdiklerinin saptandığı belirtildi. Birebir raporda 6-15 yaş aralığındaki çocuklar kendi ortalarında kıyaslandığında, 11-15 yaş aralığındaki çocukların internet, akıllı telefon üzere aygıtların kullanımında öteki yaş kümelerinden önde olduğu belirtildi.”