Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin, Beijing’de düzenlediği günlük basın toplantısında yaptığı açıklamada, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Lider Yardımcısı Kamala Harris‘e, Washington’ın “tek Çin” prensibi konusundaki taahhütlerine bağlı kalma davetinde bulundu. Sözcü Vang, Harris’in ayrıyeten, “Çin’in kurallara dayalı milletlerarası tertibin temel ögelerinin altını oyduğuna” ait kelamlarını de not ettiklerini belirterek, asıl ABD’nin milletlerarası tertibi bozan taraf olduğunu savundu.
ABD tarafının Çin ile diplomatik münasebetlerinin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri’de, dünyada tek bir Çin’in bulunduğu ve Tayvan’ın onun ayrılmaz modülü olduğunu kabul ettiğini, Çin Halk Cumhuriyeti hükümetini tüm Çin’in yasal temsilcisi olarak tanıdığını, Çin’in egemenliğine ve toprak bütünlüğünü ihlal etmemeyi, Çin’in iç işlerine karışmamayı, “iki Çin” yahut “bir Çin, bir Tayvan” siyaseti izlememeyi taahhüt ettiğini hatırlatan Vang, şunları kaydetti: “Sözünde durmak en temel kuraldır. Şayet ABD tarafı kendi taahhütlerine uymuyorsa nasıl kurallardan bahsedebilir? Bu türlü davrandığı sürece lakin memleketler arası kuralları yıkan taraf olacaktır.”
Vang, ABD’yi Üç Ortak Bildiri’deki taahhütlerine uymaya ve “tek Çin unsuruna yalın ve yanlışsız halde bağlı kalarak Tayvan’ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçıların faaliyetlerine muhalefetini açıkça lisana getirmeye” çağırdı.
Çin ve Tayvan anlaşmazlığı
Çin, egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan’daki iktidarda olan Demokrat İlerici Parti (DPP) hükümetini ayrılıkçılıkla suçluyor, onunla kurulan her türlü ilgiyi “Tayvan’ın bağımsızlığını cesaretlendirici” bir aksiyon olarak görüyor.
Beijing, “Tek Çin ilkesini” vurgulayarak, Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilgiler kurmasına, Birleşmiş Milletler’de ve öteki milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik alakaları kesmesini koşul koşuyor.
Çin ana karası ile Tayvan ortasındaki ayrılık, İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Çin’de çıkan iç savaştan bu yana devam ediyor. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kendi topraklarının modülü olduğunu savunduğu Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip. İç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintang) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu teşebbüs, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurasında Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik münasebet tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Şurasında yapılan oylamada, Beijing hükümetinin Çin’in tek legal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın milletlerarası pozisyonu belgisiz hale gelmişti.