Getty ImagesÇin’in nüfusu, 60 yıl evvel yaşanan büyük kıtlıktan bu yana birinci sefer azalacak. Bu durum neden kaynaklanıyor ve dünyanın geri kalanını nasıl etkileyecek?
Dünyanın en büyük ulusu küçülmek üzere.
1,4 milyarı aşkın nüfusu ile Çin, dünya nüfusunun altıda birinden fazlasını oluşturuyor. Ülke nüfusu kırk yılda 660 milyondan 1,4 milyara tırmandı.
Ancak uzun bir mühletten sonra bu yıl birinci defa Çin’in nüfusu azalma yolunda.
Çin nüfusu en son 60 yıl evvel, 1959-1961 yıllarında yaşanan büyük kıtlık devrinde düşüş göstermişti.
Çin Ulusal İstatistik Ofisi’nin son sayılarına nazaran, ülke nüfusu 2021 yılında yalnızca 480 bin arttı. Bu, on yıl evvel yaygın olan sekiz milyonluk yıllık artışa kıyasla rekor seviyede düşük bir sayı.
Covid pandemisine yönelik katı tedbirler karşısında çocuk sahibi olma konusundaki isteksizlik doğumlarda yavaşlamaya katkıda bulunmuş olsa da, bu yavaşlama yıllardır devam ediyordu.
DOĞURGANLIK ORANI 1,15’E GERİLEDİ
Çin’in toplam doğurganlık oranı (kadın başına doğum) 1980’lerin sonunda 2,6 seviyesindeydi. Bu, ölümlerin yerini doldurmak için gereken 2,1’in çok üzerindeydi.
1994’ten bu yana 1,6 ile 1,7 ortasında seyreden doğurganlık oranı 2020’de 1,3’e, 2021’de ise 1,15’e geriledi.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, Avustralya ve ABD’de toplam doğurganlık oranı bayan başına 1,6 doğumdur. Nüfusu yaşlanan Japonya’da ise bu oran 1.3.
Çin’deki bu süratli düşüş, nüfus artışını denetim altına almak için uygulanan tek çocuk siyasetinin 2016’da terk edilmesine ve geçen yıl vergi ve öteki teşviklerle desteklenen üç çocuk politikasının uygulamaya konmasına karşın yaşandı.
Devlet teşviklerine karşın Çinli bayanların neden çocuk sahibi olma konusunda isteksiz davrandıklarına dair farklı teoriler var. Çin halkının küçük ailelere alışmış olması, artan hayat pahalılığı, evlilik yaşının yükselmesi, bunun doğumları geciktiren ve çocuk sahibi olma isteğini azaltma tesirinden kelam ediliyor.
Ayrıca, Çin’de çocuk doğurma yaşında olan bayan sayısı beklenenden daha az. 1980’den bu yana yalnızca bir çocuk sahibi olmakla sonlandırılan pek çok çift, erkek çocuk sahibi olmayı tercih etti. Bunun sonucunda doğumda cinsiyet oranı her 100 kıza karşılık 106 erkekten (birçok ülkedeki yaygın oran budur) 120 erkeğe, kimi eyaletlerde ise 130’a yükseldi.
Çin’in toplam nüfusu geçen yıl binde 0,34 üzere son 60 yılın en düşük düzeyinde arttı. Şanghay Toplumsal Bilimler Akademisi’nden bir grup tarafından hazırlanan iddialara nazaran bu yıl nüfus, kıtlık sonrasında birinci sefer binde 0,49 oranında azalacak.
Bu dönüm noktası beklenenden on yıl erken geldi.
Getty ImagesÇİN NÜFUSU YARIYA MI DÜŞECEK?
Çin Toplumsal Bilimler Akademisi 2019 üzere kısa bir müddet evvel nüfusun 2029 yılında 1,44 milyar ile tepeye ulaşmasını bekliyordu. Birleşmiş Milletler Nüfus Beklentileri 2019 raporunda ise tepenin daha geç bir tarihte, 2031-32’de, 1,46 milyar olarak gerçekleşmesi bekleniyordu.
Şanghay Toplumsal Bilimler Akademisi takımı, 2021’den sonra yıllık ortalama yüzde 1,1’lik bir düşüş öngörerek Çin nüfusunun 2100’de 587 milyona, yani bugünkünün yarısından daha azına düşeceğini iddia ediyor.
Bu varsayım, Çin’in toplam doğurganlık oranının bugün ile 2030 ortasında 1,15’ten 1,1’e düşmesi ve 2100’e kadar bu düzeyde seyretmesi varsayımına dayanıyor.
Bu süratli düşüşün Çin iktisadı üzerinde derin bir tesiri olacaktır.
Çin’in 2014 yılında doruğa ulaşan çalışma çağındaki nüfusu 2100 yılına kadar bu tepenin üçte birinden daha azına düşeceği öngörülüyor. Çin’in yaşlı nüfusunun (65 yaş ve üzeri) bu süreçte artmaya devam etmesi ve 2080 yılı civarında Çin’in çalışma çağındaki nüfusunu geçmesi bekleniyor.
Bu ise bugün çalışma çağındaki her 100 kişi 20 yaşlıyı desteklerken, 2100 yılına gelindiğinde bunların 120 kadar yaşlıyı desteklemek zorunda kalması demek.
Çin’in çalışma çağındaki nüfusundaki yıllık ortalama yüzde 1,73’lük düşüş, üretkenlikte süratli bir ilerleme kaydedilmediği takdirde çok daha düşük düzeyde bir ekonomik büyümeye yer hazırlıyor.
Çin’de çalışma çağındaki nüfus ve 65+ nüfus iddiaları (milyon)
Hızla daralan işgücünün yol açtığı yüksek işgücü maliyetleri, düşük marjlı, emek ağır üretimin Çin’den Vietnam, Bangladeş ve Hindistan üzere işgücü bol ülkelere kaymasına neden olacaktır.
Bugün bile Çin’deki imalat personelliği maliyetleri Vietnam’dakinden iki kat daha yüksek.
Aynı vakitte Çin’in, giderek yaşlanan nüfusun muhtaçlıklarını karşılamak için üretken kaynaklarının daha fazlasını sıhhat, tıbbi ve yaşlı bakımı hizmetlerine kaydırmasını gerekecektir.
Avustralya’daki Victoria Üniversitesi Siyaset Çalışmaları Merkezi tarafından yapılan modelleme, Çin’in emeklilik sisteminde değişikliğe gidilmemesi halinde, 2020 yılında GSYH’nin yüzde 4’ü olan emeklilik ödemelerinin beş kat artarak 2100 yılında GSYH’nin yüzde 20’sine ulaşacağını gösteriyor.
Avustralya üzere kaynak ihraç eden ülkeler için bu değişiklikler, ihracatın Çin dışındaki üreticilere gerçek yönlendirilmesini gerektirebilir.
ABD de dahil olmak üzere ithalatçı ülkeler açısından ise, malların kaynağı kademeli olarak yeni ve gelişmekte olan üretim merkezlerine gerçek kayacaktır.
Bu yüzyılın “Çin yüzyılı” olacağına dair kestirimlere karşın, bu nüfus modellemelerine nazaran, önümüzdeki on yıl içinde nüfusunun Çin’i geçmesi beklenen Hindistan üzere ülkeler daha tesirli bir pozisyona gelebilir.
* Makalenin orijinali The Conversation‘da yayımlandı.
Xiujian Peng,Avustralya’daki Victoria Üniversitesi’nde Siyaset Araştırmaları Merkezi’nde araştırma vazifelisi ve araştırmaları için Şanghay Toplumsal Bilimler Akademisi de dahil olmak üzere çeşitli kurumlarla ortak çalışma yürütüyor.