Doğrusu sempatik bulmam. Hem şımarık davranışlarından hem de parasının çokluğuyla siyasi işlere burnunu sokmasından dolayı ısınamamışımdır Elon Musk‘a. Şu Twitter’ı satın alırken bile birçok maskaralıklar yaptı, malum. Büyük para babalarının siyasi işlere burnunu sokmaları elbette onunla başlamadı fakat bu mevzuda sanırım Musk kadar pervasızına da birinci sefer rastlanıyor.
O çok meşhur “iş insanı” temkinliliğinden uzak oluşu, risksever yanına uygun olabilir natürel. Siyasi bir değişikliğin kendisini olumsuz etkileyeceğinden rastgele bir kaygı duymayışı, Donald Trump destekçiliğini saklamayışından belirli. Twitter’a sahip olduktan sonra yapacakları işler ortasında Trump’a konan tweet yasağını kaldırmak da var, açıklamıştı bunu.
Trump destekçiliğini sergilemekten kaçınmayışına örnek herhalde şu olabilir; ABD Temsilciler Meclisi’nin Demokrat Lideri Nancy Pelosi’nin eşine yönelik hücumla ilgili yanlışsız olmayan tezler içeren bir makaleyi -sonradan silse de- tweetledi. Bu, platformun bundan sonra nasıl kullanılacağı konusunda tasaya yol açtı haliyle.
Çin’e direnmeyecek
Ancak dünyanın bu en güçlü adamı, muhtemelen Çin karşısında o “aldırmaz” halini sürdüremeyecek üzere görünüyor. Hatırlayalım, Çin’deki muhalif çevrelerin yegane bağlantı platformu Twitter’dı. Her ne kadar Çin’de yasaklı olsa da muhalif kullanıcılar bir yolunu bulup paylaşımlarını sürdürüyordu. Ancak artık artık bu türlü olmayabilir. Zira, Çin’in Musk’ı durdurması ya da ona dilediğini yaptırması son derece kolay.
Öncelikle Musk‘ın Çin’le ticari bağlarını anımsayalım. Sahibi olduğu Tesla’nın en büyük ikinci pazarını Çin oluşturuyor. Tesla’nın Şanghay’daki elektrikli araç fabrikası, dünyanın en büyüğü. Dahası Tesla, tartışmalı Sincan bölgesinde bir showroom açtı ki bu adımı bölgedeki uygulamaları nedeniyle amaç alınan Çin’e dayanak olarak kıymetlendirilerek ABD Kongresi’nce kınandı. Asıl bomba ise Musk’ın Tayvan’ın kısmen Çin tarafından yönetilmesini önermesi oldu. Böylece tansiyonun az da olsa düşeceğine inandığından doğal. Çin’i şad eden bu açıklama, Tayvan’da öfkeye yol açmıştı.
Çin hükümeti, vatandaşlarına yasaklasa da kendisi ülke dışındaki imajını etkileyecek her türlü bildirisi yayınlamış, propagandayı yapmıştı, en azından denemişti. Musk satın almadan evvel, kendi prensiplerine bağlı kalmayı sürdürerek bunların birçoklarına mahzurlar getirmişti Twitter. Bunlar ortasında Aralık 2021’de “Uygur nüfusuna yönelik muameleyle ilgili Çin Komünist Partisi telaffuzlarını güçlendiren” 2 bin 48 hesap da var.
Çin’in büyük gücü
Yani, Twitter, rastgele bir ticari bağı olmadığı için Çin’in ekonomik/siyasi gücüyle gayret edebiliyordu. Lakin yeni sahibi Musk’ın, Çin’e – istekli olsa da – direnme bahtı yok. Çin, devasa memleketler arası şirketleri kendisine uydurma konusunda başarılı oldu. Bunlardan biri Apple’dır. Apple, Çin’in App Store’undan yüzlerce VPN uygulamasını kaldırdı. Bunları yapmaması durumunda Çin’in boykotuyla karşılaşacak, bununla baş etmesi de kolay olmayacaktı. Çin’in yaptırım gücü öylesine büyük ki, Sincan’da zorla çalıştırma dahil var olduğu ileri sürülen başka insan hakları ihlalleri konusunda olumsuz görüş belirten şirketleri boykot etti. Bunlardan Intel, daha sonra bir özür mektubu yayınlamak zorunda kaldı.
Şimdi ise Çin hükümeti, Musk’tan Twitter hesaplarındaki kimi etiketleri yani Çin’e yönelik “önyargılı kelimeleri” kaldırmasını istiyor. Musk için bu önemli bir zorluk değil. Lakin Twitter’ın bugüne kadar güzel makûs koruyabildiği “herkesin mecrası” özelliğini yitirmesine yol açabilir bu isteğin yerine getirilmesi.
Çin, haklı olarak kendisine yönelik, bilgi kirliliğiyle uğraş etmek zorunda. Doğrusu Çin’e yönelik palavra haberlerin yayılmasında Twitter’ın büyük rolü vardı. Sahipliğin Musk’a geçmesi Çin açısından büyük imkan. Bu el değiştirmeyi “kendisi için” değerlendirmeye çalışacak alışılmış ki.
Musk, kim ne derse desin “ABD kıymetlerinin çocuğu”. Bu “değerlerin temsilcisi” olarak Cumhuriyetçileri, onların içinde de “Trump’ı” kendisine yakın görüyor. Trump’ın bundan sonra Twitter’da daha sık görüleceğine kuşku yok. 2024 Başkanlık Seçimleri için gaye büyüten Trump’a büyük bir alan açacak Musk.
Bu yeni Twitter’dan hem Trump hem de Çin şad kalacak, bu kesin. Natürel eski Twitter’ın yerini bir öbür mecra almaz, eski Twitter’ın kullanıcıları, yenisinde kalmayıp, öteki “özgür platformlar”a kaçmazlarsa.