Sırbistan’da 1961 yılından beri düzenlenen fakat pandemi nedeniyle iki yıldır yapılamayan Guča Festivali’nin tarihleri açıklandı. Yemenin, içmenin, dans etmenin, kısaca eğlenmenin garanti olduğu şenlik, bu sene 5-7 Ağustos günleri ortasında yapılacak. Yaz planlarınızı bir sefer daha gözden geçirmenizde yarar var…
Guča, Sırbistan’ın Moravica ilçesine bağlı küçük bir kasaba. Belgrad’ın yaklaşık 160 kilometre güneyinde, Čačak kentine çok yakın. Nüfusu üç binler civarında. Ve bu küçük kasaba her yıl Ağustos ayında düzenlenen trompet şenliği günlerinde yüz binlerce insanı ağırlıyor. Korona virüsü salgını nedeniyle en son 2019’da yapılan şenliğin bu yıl 5-7 Ağustos günleri ortasında gerçekleştirileceği duyuruldu. Pekala, 1961 yılından beri gerçekleştirilen bu şenlik birinci nasıl ortaya çıktı?
‘SIRP MİLLİYETÇİLİĞİ DUYMAK İSTEMİYORUM’
Sene 1961… Čačak Tren İstasyonu’nda bir küme genç, arkadaşlarına veda ediyor. Yugoslavya Komünist Gençlik Birliği tarafından organize edilen istekli çalışma tugaylarına katılmak üzere kentten ayrılmak üzereler. Onları uğurlayanlar ortasında bir küme trompetçi de var. Sırp gazeteci Blagoje Radivojević de bu ana tanıklık edenlerden. Trompet, her ne kadar Sırp halk müziğine 20. yüzyılın başlarında girse de tipik ve klasik bir çalgı olarak kabul edilir. Köy orkestralarında da, ordu orkestralarında da her vakit varlığını korumuş. Düğünlerde, doğumlarda, vaftizlerde, vedalarda, karşılamalarda, cenazelerde trompetin sesi eksik olmamış. Bir manada hamasetlerinin, hüzünlerinin, sevinçlerinin bir teyidi olmuş.
Hâlihazırda bölgede yapılan müzik şenliğine trompetin “özel müzik mirası” olarak katılması için birçok kurum ve kuruluşla görüşen Radivojević, sonunda aradığı dayanağı bulur. Periyodun Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti Başbakanı Slobodan Penezić de müsaadesi verir fakat bir uyarısı vardır: “Tamam ancak orada rastgele bir Sırp milliyetçiliği duymak istemiyorum!”
TROMPETİN BAŞKENTİ
İlk şenlik, 16 Ekim 1961 tarihinde düzenlenir. Komşu köylerden dört orkestra birbiriyle yarışır. Birinciliği, tarihinde müsabakayı kazanan tek mahallî müzisyen Desimir Perišić alır. Lučani istikametinden Guča’ya girerken bir döner kavşağa geldiğinizde gördüğünüz üç metrelik anıt, işte bu lokal müzisyenin anıtıdır. Guča merkezinde üç metre uzunluğunda bir trompetçi heykeli daha var. İçip içip âdeta şenliğin simgesi hâline gelmiş bu heykelin üzerine çıkıp düşerek yaralananların sayısı hiç az değil! Biz şimdiden uyaralım…
1970’li yıllardan itibaren aktiflik, Balkanlar başta olmak üzere bütün dünyadan trompetçilerin büyük ilgi gösterdiği bir şenlik hâline gelecektir. Bunda medyanın büyük tesiri olur. Basında “Nereden gelirlerse gelsinler, tüm uygun niyetli insanlara açık, farklı, renkli, Sırbistan köyü” diye tanıtılır Guča. Bugün Guča Şenliği, en büyük trompet şenliği ve dünyanın en büyük on beş şenliğinden biri olarak görülüyor. Hatta milletlerarası kabul görmüş bir trompet başşehri Guča…
‘DAHA EVVEL HİÇ DANS ETMEMİŞLER DANS EDECEK’
Festival boyunca çalan orkestralar heyet tarafından bedellendiriliyor ve en düzgünleri seçiliyor. “Altın Trompet” mükafatı ise izleyiciler tarafından oylanıyor. Lakin dünyadan Guča’ya akan yüz binlerce insan, müsabaka ve sonuçlarından çok şenlik günlerindeki cümbüş için bu kente geliyor. Şenliğin internet sitesinde, “Gün doğumundan gün batımına kadar müzik ve dans var, tıpkı vakitte gün batımından gün doğumuna kadar da” deniliyor. Beşerler, trompet müziği eşliğinde müzik söyleyip dans etmeye, tüm sıkıntılarını üzerlerinden atmaya, müspet enerjiyi alabilmek için kalplerini ve ruhlarını açmaya davet ediliyor. Savlı bir cümle daha var: “Daha evvel hiç dans etmemişler dans edecek, hiç müzik söylememişler müzik söyleyecek ve beşerler yakın akrabalar üzere kucaklaşacak”.
Fotoğraf: İsmet Korucuoğlu ‘BOŞVER! GEL İÇELİM, EĞLENELİM’
Festivale gidenlerin anlattığına nazaran, Penezić’in “Sırp milliyetçiliği duymak istemiyorum” uyarısı, yıllar sonra da geçerliliğini koruyor ve hangi ülkeden gelirse gelsin beşerler daima birlikte milliyetçilikten uzak bir halde eğleniyorlar. 2011 yılında şenliğe katılan arkadaşım İsmet Korucuoğlu anlatıyor… Daha alana adım atar atmaz kendisini içki ya da yemek ikram edenlerin, kolundan tutup dans etmeye kaldıranların ortasında bulmuş. Ortadan biraz vakit geçtikten sonra içlerinden birisi “Nerelisin?” diye sormuş. “Türkiye” deyince, evvel “500 yıl siz yönettiniz bizi” demiş lakin çabucak gerisinden eklemiş: “Ama boş ver şimdi! Gel içelim, eğlenelim.”
‘RAKİYA, CONNECTING PEOPLE!’
Bu şenlik, daha kente adım atar atmaz sizi içine alan, asla yalnızlık çekmeyeceğiniz şenliklerden. Gürcan Elbek, 2020 yılında yaşadığı şenlik deneyimini şu sözlerle anlatıyor: “Daha otomobilden inmeden kızlı erkekli gençler etrafımı sardılar. Sırpça bir şeyler söylediler lakin doğal olarak anlamamıştım. Aşikâr ki şenliğe yeni gelen bir yabancıydım. Biraz da alkolden kaynaklanan keyifli hâlleriyle, ben daha ne olduğunu anlamadan bu coşkuya beni ortak edeceklerdi. Otomobilimin kapısı açıkken bana ulaşan bu sevinçli, çakırkeyif beşerler, ‘Rakiya, connecting people!’ diyerek beni selamlıyorlardı. Ellerinde getirdikleri buraya mahsus çok sert bir içki olan rakiya’dan bir atımlık sundular evvel. Derken, ‘Nesin?’, ‘Kimsin?’, ‘Nerden Geldin?’ en sonunda da ‘Nereden geldiysen geldin, güzel geldin!’ dediklerinde kaçıncı tek atımlık ‘Rakiya’ elime tutuşturuldu hatırlamıyordum bile. (…) Fakat şimdi park ettiğim yerden kıpırdayamamıştım. Şenlik beni daha otomobilden inmeden içine çekmişti. Daha Kara Şimşek’imin kapısını bile kapayamadan kendimi başkalarıyla birlikte dans ederken bulmuştum. Bu baskın formunda gerçekleşen merhaba merasiminden bir mazeretle kaçarak ayrılmasaydım, benim için Guča Şenliği o park denilen çayırda başlayıp, otomobilin 10 metre ilerisine ulaşamadan bitecekti.”
Fotoğraf: İsmet Korucuoğlu **
Festival fiyatsız. Yeme, içme, ikramlık eşya stantlarının ve birbirinden renkli yerin bulunduğu kentte, konaklama seçenekleri de çeşitlilik gösteriyor. Lakin çadırınız varsa fiyatsız bir formda kamp kurmanıza müsaade veriliyor. Tekrar alanlara kurulan tuvalet ve duşlardan fiyatsız faydalanabiliyorsunuz. Sırbistan’a giderken vize almanız gerekmediğini de hatırlatalım.