Çifte pasaport, süratli vatandaşlığa geçiş süreci ve altın vize: Almanya’da ikili vatandaşlığın faydalı olup olmadığı tartışılırken ikili ve hatta bazen daha fazla vatandaşlığa birebir anda sahip olmak, birçok Avrupa ülkesinde son derece olağan bir durum.
Avrupa’da ikili vatandaşlığın yasak olduğu ülkeler ortasında Almanya’nın yanı sıra AB üyesi Hollanda, Avusturya, Estonya, Bulgaristan, İspanya, Letonya ve Litvanya’ya ek olarak Ukrayna ve Norveç de bulunuyor.
Aynı vakitte ikili vatandaşlığın, ticari çıkar nedeniyle mümkün kılındığı ülkeler de var. Örneğin Yunanistan, Portekiz ve Malta’nın yanı sıra Türkiye de bir çeşit “altın vize” veriyor. Buna nazaran, ülkede emlak satın alan, şirket kuran yahut yatırım yapan bireylere vatandaşlık verilmesi öngörülüyor.
Pasaporta giden yoldaki engeller
Vatandaşlığa geçiş süreci, Avrupa’da ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Dünya genelinde artan göç ve iltica hareketliliği, milletlerarası evlilikler ve Avrupa’da giderek artan yetişmiş iş gücü eksikliği nedeniyle birçok Avrupa ülkesi, vatandaşlık maddelerini 2000’li yıllardan bu yana güncelledi.
Çocukların vatandaşlık almasında hem doğum yerleri hem de kökenleri rol oynayabilirken, yetişkin göçmenler içinse koşullar değişiklik gösteriyor. Örneğin Fransa, Birleşik Krallık, Portekiz, Polonya, İsveç, Finlandiya ve Belçika’da bir vatandaşlığı almanın önündeki maniler görece az.
Söz konusu ülkelerde toplamda beş yıl boyunca yasal ve kesintisiz yaşayan kimseler, bu müddetin akabinde vatandaşlık başvurusu yapabiliyor. Şayet eşleri kelam konusu ülkenin vatandaşlığına sahipse mühlet üç yıla iniyor. Öte yandan bu ülkelerin vatandaşlığını alan göçmenler, evvelki vatandaşlıklarından çıkmak zorunda kalmıyor.
İsviçre, Avusturya, İtalya, İspanya, Bulgaristan, Çekya ve Slovenya’da ise bir kişinin vatandaşlık müracaatında bulunabilmesi için en az 10 yıl boyunca daima olarak ve yasal biçimde kelam konusu ülkede yaşamış olması gerekiyor. İrlanda, Macaristan, Romanya ve Slovakya’da ise vatandaşlığa geçiş, motamot Almanya’da olduğu üzere, 8 yılın akabinde mümkün oluyor. Danimarka ise 9 yılı kaide koşuyor.
Türk vatandaşlığına tekrar geçilebilecek
Almanya, şayet gündemdeki vatandaşlık ıslahatını hayata geçirirse vatandaşlığın önündeki pürüzlerin görece düşük olduğu ülkeler kümesine girecek. İçişleri Bakanlığı’nın aktardığı bilgilere nazaran, yeni vatandaşlık yasası çoklu vatandaşlığı mümkün kılacak ve Alman vatandaşlığını almayı kolaylaştıracak.
Bu, tıpkı vakitte ferdî yahut mesleksel nedenlerle ikinci bir vatandaşlığa başvuran Almanların, Alman vatandaşlıklarından vazgeçmek zorunda kalmayacağı manasına da gelecek.
Aynı vakitte Alman vatandaşlığına geçerken Türk vatandaşlığından çıkan Türkiye kökenli Almanlar da yasa hayata geçtiği takdirde, Türk vatandaşlığına tekrar geçebilecek.
“Türk aileler ayrımcılığa uğramış hissediyor”
Avukat ve göç uzmanı Ünal Zeran’a nazaran, kelam konusu ıslahatta geç bile kalındı. Hükümetin planlarını DW’ye kıymetlendiren Zeran, “Kanaatimce, eşit muamele prensibi mucibince, çoklu vatandaşlığın yasallaştırılması elzemdir” açıklamasında bulundu. Zeran, “40 yıldır burada yaşayan ve çalışan birçok Türk aile, birçok başka beşere ikili vatandaşlık mümkün kılınırken kendilerine kılımadığı ortamda ayrımcılığa uğramış hissediyor” diye konuştu.
Almanya’daki mevcut yasalar çerçevesinde Alman vatandaşlığının yanı sıra bir diğer ülkenin vatandaşlığına sahip olmayı hâlihazırda mümkün kılan birtakım durumlar var. Örneğin öbür bir AB ülkesinin vatandaşı, Alman vatandaşlığını kazandığında öteki vatandaşlığından çıkmak zorunda kalmıyor. Almanya’da doğan lakin ebeveynleri yabancı ülke vatandaşı olan çocuklar da 22’nci yaşlarını doldurana kadar çoklu vatandaş olma hakkına sahipler. Ayrıyeten çoğunluğu mülteci olan bir küme kişi de öbür ülke kendilerini vatandaşlıktan çıkarmadığından dolayı ikili vatandaş olabiliyor.
Alman vatandaşlığında ıslahat öngören yasa tasarısı hakkındaki görüşmeler sürüyor. Son yasa tasarısının meclise ne vakit geleceği, şimdi bilinmeyen.