İklim değişikliği, kuraklık, pandeminin tesiri ve Rusya-Ukrayna savaşı dünyayı besin krizine sürüklüyor. Hububatta dışa bağımlı hale gelen Türkiye’de yükselen maliyetlerden kaynaklı çiftçiler ekim yapmaktan vazgeçiyor.
CHP Parti Meclisi Üyesi Eren Fazilet de Şile’nin köylerini dolaştı, yurttaşların sıkıntılarını dinledi.
Şile’nin Akçakese Köyü’nde traktöre bindi, mazot aldı, tarlaya gitti maliyet hesabı çıkarmaya çalıştı. Akçakese Köyü’nde 5 dönümlük bir toprağı bulunan buğday üreticisi ile sohbet eden Fazilet, “Durmuş amca ile bir arada bir seyahate çıktık. Onun daima yaşadığı çiftçi olarak toprakla daima haşır neşir olan bir toprak işçisi olarak her gün yaşadığı olayı birlikte yaşadık. Evvel bir benzinliğe gittik (fişi göstererek) burada 50 litre yaklaşık 70 litre alıyor fakat içinde 20 litre var bayağı tasarruflu kullanmış çiftçimiz. 50 litre mazotu bin 405 TL aldık. Bunun ortalama bin 600 lira olduğunu var sayalım. Durmuş amcanın 5 dönümlük buğday ekiminde çiftçinin karı nedir bugünkü fiyatlar üzerinden bunun hesabını yaptık. Artık durmuş amcaya da soracağım. Biz bu tarlayı iki sefer süreceğiz hakikat değil mi? Biz bu her sürmeye bin 500 lira mazot mu vereceğiz? Yani ikisi 3 bin lira mı yapıyor?
Çiftçi Durmuş Tonel: Evet
Eren Fazilet: Her sürmede gübre atacağız değil mi?
Çiftçi Durmuş Tonel: Gübreyi bir seferde atacağız. Büyüdükten sonra bir kere daha atacağız. İki kez atacağız. Bir taban gübresi, bir çayır gübresi
Eren Fazilet: Bunlardan kaç torba atacağız? 8-10 torba mı?
Çiftçi Durmuş Tonel: Dönümüne bir torba.
Eren Fazilet: Beş dönüme 5 torba yani.
Çiftçi Durmuş Tonel: 5 torba bir seferde, 5 torbada da yeşillik gübresi, 10 torba.
Eren Fazilet: Toplam ne kadar gübre atacağız biz?
Çiftçi Durmuş Tonel: Mesela 15- 20 torbayı bulur.
Eren Fazilet: Fiyatı ne kadar gübrenin?
Çiftçi Durmuş Tonel: 800 lira.
Eren Fazilet: Yani 4 bin lira bir atacağız
Çiftçi Durmuş Tonel: Bir oburu de 500 lira. Çayır gübresi 500 lira.
Eren Fazilet: Yani ne yaptı? 4 bin o, başkası de 2 bin 500 toplam 7 bin 500 lira. Mazotumuzla birlikte bizim maliyetimiz 10 bin lirayı geçiyor. Personellik var. Pekala beş dönümden ne kadar buğday alırız?
Çiftçi Durmuş Tonel: 400 kilo dönüme verir.
Eren Fazilet: 400 kilo verir yani 2 ton alırız. O vakit bizim 7 lira devletin açıkladığı fiyatla çiftçi ziyan ediyor.
Çiftçi Durmuş Tonel: Ziyan ediyor.
Eren Fazilet: O yüzden mi bu tarlalar boş?
Çiftçi Durmuş Tonel: Bomboş bomboş. Burada en fazla tarlayı ben ekiyorum. Ancak büyükşehir belediyesi bana gübre ile fideyi vermeseydi ben ekmeyecektim. Ziyan ediyordum.
Eren Fazilet: Büyükşehir (İBB) vermesiydi ekmiyor muydunuz?
“GÜBRE İLE FİDEYİ BANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ VERMESE BEN EKMEYECEKTİM”
Çiftçi Durmuş Tonel: Ekemiyordum ziyan ediyordum. Gübre ile fideyi bana Büyükşehir Belediyesi vermese ben ekmeyecektim.
Eren Fazilet: Pekala bu durumda çiftçinin durumu şu: Buğday eken ziyan ediyor. Bu buğdayın ton fiyatı artınca da ekmeğin fiyatı artıyor. Biz önümüzdeki yıl ekmeği kaçtan yeriz tahminen?
“BU GİDİŞLE EKMEK 10 LİRAYI GÖRÜR”
Durmuş Tonel: 10 liranın altında olmaz. İnan 10 lirayı görür ekmek. Olmaz yani
“ÇOK VAHİM TABLO, BEŞERLER EKMİYOR, BİÇMİYOR”
Eren Fazilet: Durum bu. Çok vahim bir tablo. Bir de kolay bir personellik de değil. Bayağı vücut personelliği bir tarla sürmek yorucu bir iş. Tarla sürmeyle iş bitse keşke. Harikulade bir emek var burada fakat bu topraklar görüyorsunuz bomboş atıl duruyorlar. Beşerler ekmiyor, biçmiyor ziyan ediyor görüyorsunuz. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) buğdayda ton fiyatını 400 lira, arpada 200 lira artırdı fakat işe yaramıyor. 7,5 liraya çiftçi kar etmiyor. Bu yüzden de çiftçi üretmiyor. Pekala nasıl olacak? Türkiye’nin tahıl gereksinimi nasıl giderilecek? İşte Hindistan’dan, Ukrayna’dan buğday ithal etmeye çalışıyoruz. Türkiye’nin muhtaçlığını karşılamak için dışa bağımlı bir durumda. Durum çok makûs, derhal hükümetin bu mazot fiyatlarını ve gübre fiyatlarını aşağıya çekmesi lazım. Aksi takdirde çiftçinin üretme talihi yok. Allahtan İstanbul Büyükşehir Belediyesi var İstanbul’daki çiftçilerimize fide dayanağı veriyor. Ve çiftçi bir nebze maliyetleri aşağıya çekebildiği için ekebiliyor. Görüyorsunuz ‘Fide takviyesi, gübre dayanağı olmasa ben tarlalarımı ekmem’ diyor çiftçi.
“GÜBRE VE MAZOT FİYATLARI BU TÜRLÜ OLDUĞU SÜRECE ZİYAN EDİYORSUN”
Çiftçi Durmuş Tonel: Boş bırakırım ekmem. Aha burası bomboş (bulunduğu tarlayı gösteriyor). Buraya karpuz ekersin, domates, biber ekersin bu çalışanların beşte bir, onda bir muhtaçlığını karşılar. Fakat gübre ve mazot fiyatları bu türlü olduğu sürece ekemiyorsun ziyan ediyorsun.
“TÜRKİYE KENDİ TÜKETECEĞİ KADAR DAHİ ÜRETEMEZ HALE GELDİ”
Eren Fazilet: Bu durumu düzelteceğiz. Mazotu ÖTV’siz vereceğiz, vergileri aşağıya çekeceğiz, gübrelerde önemli bir devlet teşviki karşılayacağız. Türkiye’de çiftçinin bütün dağı taşı ekmesi lazım. Bu bahiste devlet dayanaklarını vermemiz gerekiyor. Yüzde 1’lik çiftçinin bütçe hissesini kesintisiz yatırmamız gerekiyor. Çiftçiyi banka kuyruklarına sokmamız gerekiyor. Bilhassa mazot çılgınlığından çıkılması gerekiyor. Çiftçiyi kurtarmak gerekiyor. Bir de buraya gelirken benzinlikte bir hadise yaşadık. Evvelce Uğur Dündar’ın pastanelere yaptığı baskınlar olurdu. Benzinliğe kamera ile girince bir anda panik havası, oradakiler ‘Çekim yapamazsınız’ dediler. Oradaki çalışanları suçlamıyoruz doğal. Benzinlik pompa fiyatlarını sonuç itibariyle hükümetin denetiminde belirleniyor. Münasebetiyle Türkiye’nin bir an evvel olağanlaşması gerekiyor. Aksi taktirde görüyorsunuz işte bu tarlalar bu türlü atıl üzerinde hiçbir çalışma olmadan yatıyor. Çiftçi felaketten felaket beğenmek zorunda bırakılmış.